Etyen Mahçupyan: Bana satılmış diyenler...

EMRE ERTANİ/İNTERNETHABER.COM

Akşam gazatesi yazarı Etyen Mahçupyan'la yaptığımız söyleşinin son bölümünde Ermeni Cemaati'ne yönelik eleştirilerini konuştuk. 'Palyaçonun cehennemi' başlıklı yazısıyla bir tartışmanın fitilini ateşleyen Mahçupyan, "Azınlıklar içinde ve özellikle Ermeni cemaatinde pespayelik son derece yaygın" diye yazmıştı.

Etyen Mahçupyan, aynı yazısında Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın "Affedersiniz Ermeni" sözlerine tepki göstermesi yönündeki çağrılar için, "Amaç benim nasıl da Erdoğan’ın yanında saf tuttuğumun, ‘satılmış’ olduğumun kanıtlanması ve yürek yağlarının erimesiydi" dedi.

Mahçupyan'a açık açık "Öyle konuştuğunuz için size ‘satılık’ diyenler var. Siz AK Parti’den çok büyük paralar mı alıyorsunuz?" diye sordum.

Mahçupyan'la yaptığımız söyleşinin son bölümü şöyle:

Neden ‘Palyaçonun cehennemi’ başlıklı bir yazı adınız? Size çok mu eleştiri geliyor?

Oradaki ana gayem şu, genel olarak azınlıklar için bir durum var, Ermeniler için daha özel bir durum var. Azınlıklar için durum şu: Azınlıklar kendilerini Kemalist devletin koşullarına ve durumuna göre ayarlamış bir yönteme sahipler. Mesela, kapalı kapılar ardında iş bitirme, enformel kanalların kullanılması, açıkça rahatsızlıkların söylenmemesi, bir tür yalakalıkla işlerini çözmeleri gibi meseleler... Bunun dışında kalanların da bir tür solculaşması... Ki bu çok normal onlar marjinal insanlardı şimdiye kadar hiçbir şey de olmadılar, Türkiye solunun parçası olarak yaşadılar.

AZINLIKLAR SEYİRCİ KALIRCA APTALLIK EDER

O Kemalist dönem boyunca da azınlıklara "Niye böyle yapıyorsunuz?" diye ahlaken sorulabilirdi ama siyaseten bir karşılığı olduğu belliydi. O tür bir devlette çok başka bir şansınızı yoktu belki. Ama şu anda Türkiye’de bir dönem bitti, o parantez kapandı. Ve yenisi inşa edilirken bu işin başında rol alırsanız sizin için başka bir gelecek var, seyirci olursanız başka bir gelecek var. Ben azınlıkların seyirci olurlarsa aptalca davranmış olacaklarını düşünüyorum. Hükümet kim olursa olsun, yeniden inşa dönemindeyse bir ülke, azınlıkların o inşanın bir parçası olması lazım. Ne kadar olabilirse o kadar etkili olabilirler, kendilerini de yaşatacak olan daha geniş, daha çoğulcu, daha demokratik bir yapının kurulmasına yardımcı olurlar.

ETYEN MAHÇUPYAN: İLK KEZ SÖYLÜYORUM, ERDOĞAN BABAMA BENZİYOR

Ermeniler açısından bakıldığı zaman, tabii ki 1915’in 100. yılı var. Ermeni Cemaati’nin ne dediği gibi bir mesele var. Şimdi Ermeni Cemaati’ne bakalım, bir uçtan başlıyorsunuz Patrik Vekili Aram Ateşyan var, seçimle gelmemiş olan bir kişi ama patrik koltuğunda oturuyor ve onun bütün yetkilerini kullanıyor. Bizim Agos’ta yayımladığımız bir haberi şimdi hatırlıyorum, Ateşyan para olaylarının içine de karışmış olan biri. Hükümet bu kişiyle mi iş yapacak? İkinci kategoriye geliyoruz, birtakım vakıfların başkanları var, sadece para sahipleri oldukları için, sadece iş adamı oldukları için söz sahibiler. Yaptıkları iş de sonuç olarak para işleri... O zaman soralım: Hükümet bu insanları mı muhatap alacak? Ondan sonra koca bir boşluk var ve sonra da solcu aydınlar var. Yoksa bu solcu aydınları mı muhatap alacak?

SİRKİN DEVAM ETMESİNE BİR İTİRAZIM YOK 

Solcu aydınlar dediğiniz kim? Ermeni Cemaati’nde bir elin parmağını geçmeyecek kadar böyle insanlar var...

Evet ama Müslüman-Türk kamuoyu olarak bakın “Bu Ermeniler ne istiyor?” diye sorduğunuz zaman, bu 5-6 aktör var. Agos gazetesi de bunlardan biri. Dolayısıyla da bunları bir kenara bırakalım, bu saydıklarım önemli değil. Benim yazdığım yazı aslında sessiz olan çoğunluğa hitap etmek için yazıldı. Ermeni Cemaati bu duruma razı mı? Buna eyvallah mı diyecek? Önümüzdeki dönemde bir aktör olacak mı? Kendi içinde sivil bir aktörleşme yaratabilecek mi? Ve bu aktörleşme 2015 yılının Nisan ayına doğru gidildiğinde farklı bir Türkler, Ermeniler metaforu üretmeye aday mı? Mesele bundan ibaret. Yoksa bu arkadaşlar, yazdıklarına devam ederler, istedikleri gibi alkışlanırlar... Benim sirkin devam etmesine bir itirazım yok.

Sirkteki palyaçolar kim?

Solcu büyük abilerini alkışlarından, solcu küçük ablalarının ve abilerinin öpücüklerinden çok hoşlanan birtakım genç kuşak Ermeni aydınları.

İsim veremiyor muyuz? Hayko Bağdat çıkıp size direkt yanıt verdi mesela...

Onlar zaten kendilerinin bu grubun içinde olduklarını hemen anlıyorlar... Demek ki, o kadar açık yaşanan bir şey ki, kimin kimi kastettiği hemen biliniyor. Onlar da kendilerini ortaya çıkarıyorlar. Ben şimdi adını vermeyen birini zor durumda bırakmak veya ille de bir cevap vermeye mahkûm etmek istemem.

ETYEN MAHÇUPYAN: AK PARTİ CEMAAT'E TUZAK KURDU 

Ben kimseyi düşünerek yazmadım, onu söyleyeyim ama ortada bir atmosfer olduğunu ve Hrant’ın öldürülmesinden beri, bunun sol kesim tarafından bilinçli olarak yapıldığını biliyorum. Agos’u da bir kale olarak görmüşlerdi. Agos’a da sahip çıkmaya çalışmışlardı... Bu küçük hesap, hani İngilizcede ‘petty’ (Önemsiz, adi, olağan, ufak tefek) diye bir kelime vardır, burada da bir ‘petty solculuk’ var. Bunun giderek yeni nesil Ermeni gençlerine hitap etme ihtimali var, orada adını sanını bilmediğim gençler de mevcut.

VELEV Kİ SATILMIŞ OLSAM NE FARK EDER? 

Böyle konuştuğunuz için size ‘satılık’ diyenler var. Siz AK Parti’den çok büyük paralar mı alıyorsunuz?

Açıkça söylemem gerekirse bu aptalca bir eleştiri. Cevap veremediğiniz zaman insanlara böyle şeyler söylersiniz. Çıkıp da “Ben öyle değilim” demek bile çok komik. Sonuçta ben burada bir şey anlatıyorum. Tersten gidelim, velev ki satılmış olsam ne fark eder? Ermeni Cemaati’nin önünde bir sorun var ve eğer satılmamış olan o arkadaşların biri bile çok ufak bir sorumluluk sahibiyse oturup o sorunu düşünmek zorundalar. Ve de satılmış biri tarafından uyarıldıkları için utanmaları lazım. Onlara düşen şey, kendilerinin bunu yapmasıydı. Ama hayat ne garip ki, (Mahçupyan burada gülerek yanıt veriyor) böyle benim gibi satılmış insanlar, çıkıp onlara hatırlatmak zorunda kalıyorlar.

AK PARTİ KIRILMASI HASTALIKLI BİR BAKIŞ YARATTI 

Siz AK Parti’yi eleştirseniz ve hâlâ Agos’un başında olsanız bu kadar eleştiri alır mıydınız? Sizin bu kadar yoğun bir şekilde eleştirilmenizin nedeni ne?

Benim ne olduğumdan, kim olduğumdan çok daha önemli olan nokta, bu AK Parti kırılması. Her şey AK Parti yandaşlığı/karşıtlığı meselesi olarak algılanıyor. İlle de ya oraya, ya buraya girmeniz gerekiyor. Girmiyorsanız sizi zorluyorlar zaten ille seçimini yap diye. Bu yüzden de birçok köşe yazarının çok zor durumda olduğunu düşünüyorum. Çünkü iki tarafta da olmak istemeyenler var. Esas büyük olay bu. AK Parti hazımsızlığı aslında birçok insanı da hazmedememelerine yol açıyor. Bu tersten de geçerli, AK Parti yandaşları da bu sefer kendi zaviyelerinden bakıp bir sürü normal insanı AK Parti karşıtı olarak görmeye de hevesliler. Orada da öyle yanlı bir bakış, hastalıklı bakış mevcut.

Entelektüel ve Ermeni kimliğinizle AK Parti’de olunca daha da tepki çekiryorsunuz sanırım...

AK Parti karşıtlığı solculukla birleştiği ölçüde ve bu solculuk Ermeni Cemaati’ne kanca attığı ölçüde, ben de bu tür solculuğu karşı çıktığım ölçüde tepki çekiyorum.

BEN KATİLLERİN BULUNMASI TALEP ETMİYORUM 

Ümit Kıvanç’ın yazısını okudunuz mu?

Evet.

Sizin Hrant Dink’in en yakın arkadaşı olduğunuz herkesin malumu. Kıvanç, sizi, arkadaşınızın davasına sahip çıkmamakla eleştirdi...

İlkesel olarak bir bakışım vardı. Bu bakışta ben azınlıkta kaldım, çok da fazla ısrarcı olmadım. O bakış şudur, ki hâlâ aynı düşünüyorum: Bu dava devletin namus davasıdır, bizim davamız değildir. Devlet isterse katilleri bulur, istemezse bulmaz. Ben bulunmasını talep etmiyorum. Ben devletin eğer o katilleri bulamaz ise, düşeceği durumdaki halini muhatap alacağım. Derdim, arkasındaki isim şuymuş, buymuş değil. Dolayısıyla dava benim için bir garnitürdür bütün bu Ermeni olma halimin içinde.

Sonuçta ben bir arkadaşımı kaybettim ve onun nasıl öldürüldüğünü bildiğim için ille de onun arkasındaki tek isme razı değilim. Ben devletin şapkasını önüne koyarak, vicdanıyla baş başa kalarak çözmesini, çözemiyorsa da çözememe halini ömür boyu taşımasını istiyorum. İşte o devletin bitip yeni bir devletin başlaması eğer mümkün olacaksa Yeni Türkiye diye bir şey olacağını düşünüyorum.

AK Parti’nin katillerin ortaya çıkmasını engellediği ve sizin de bu insanlarla birlikte hareket ettiğiniz söyleniyor...

Ama bu mahkeme üzerinden olan bir şey değil. Sembolik bir isimden gidelim mesela Ramazan Akyürek (Hrant Dink'in öldürüldüğü dönem İstihbarat Daire Başkanı'ydı). Akyürek’in bu işle ilgili olduğunu biliyoruz, olmaması mümkün değil. AK Parti Ramazan Akyürek’i belirli bir noktada tuttu o kadar sene. Şimdi ne yaptı? Attı! Olay neydi çünkü, AK Parti hükümeti emniyetin içinde belirli insanları seçerek çalışmak zorunda ve hiçbir adamı yok. Bu adamlardan bazılarıyla çalışmak zorunda ve Hrant Dink cinayeti öyle bir şey ki emniyetin tepesindeki herkes ya doğrudan suçlu, ya suçu görmüş gözünü kapamış. Özellikle İstanbul, Ankara ve Trabzon’a bakarsanız. Bunlardan birkaçıyla çalıştı ama çok matah insanlar oldukları için, bunların suçsuz olduğuna inandığı için değil. Hayatın getirdiği bu dar boğazı, bunlarla geçmek zorunda kaldığı için. Gene de bunlarla çalışmasın diye ilkesel olarak karşı çıkılabilir ama böyle tercih etti...

Ben zaten bu davadan bir şey beklemedim. İlk birkaç duruşmaya girdim, yargıcın haline baktım... Bu zaten ne olacağı belli bir davaydı. Bu davayı bu yargıç sonuna kadar götürecek ve üzerinden atmaya çalışacaktı. Aynen öyle yaptı. Burada uğraşan arkadaşların kendilerince haklı olabilecekleri, kendilerini doğru bir siyasetin parçası olarak, bir tür aktivizm, bir tür militanlık yaptıklarını düşünerek kendilerini beğenebileceklerini hâlâ bu tutumun doğru olabilecekleri savunacaklarını düşünüyorum.

BEN DAVAYA ONLARIN ATFETTİĞİ ANLAMI VERMEDİM

Ona da bir itirazım yok. Ama ben hiçbir zaman dava üzerinden bir bakışın Hrant Dink meselesinde onun hakkını verebileceğini düşünmüyorum. Bu çok daha büyük bir mesele benim için. Davada bir sonuç çıksa tatmin olacak mıydık? Çünkü bir yerde kesmek zorundaydınız çizgiyi. Dink davasında tüm emniyetin, yargının yüzlerce insanının birden mahkum edileceği bir dava haline gelmesi mümkün Türkiye’nin şu koşullarında? Böyle bir şey gerçekçi olarak mümkün değil. Bir kademe gidersin, iki kademe gidersin, orada duracaktı. Yine bizler bunun yeterli olmadığını söyleyecektik. Peki, yeterli olmadığını bile bile bir şeyin arkasından neden gidiyorsun ki? O zaman bunu tamamen devlete yık, bütün utancıyla, sorumluluğuyla, vicdanıyla baş başa kalsaydı. O yüzden de ben davaya onların atfettiği anlamı vermedim.

DİNK DAVASI ÜZERİNDEN MİLİTANLIK YAPTILAR

Bu benim pozisyonumdan çıkmış bir eleştiri değil, benim onlara eleştirim onlarının pozisyonundan çıkmış bir eleştiri. Velev ki davayı takip etmek önemli ise ve de bu davanın ilerlemesini istiyorsanız o zaman kimlerle yürümeniz lazım? Ben o zaman 'Hrant'ın arkadaşları' yazısında dedim ki, bu davanın iyi yürümesi değil, bu dava üzerinden bir tür militanlık yapılmak istendi. Çünkü davanın iyi yürümesini istiyorsanız İslami kesimi bir baskı unsuru olarak kullanmak zorundasınız. Siz koca bir İslami kesimi yanınıza alamıyorsanız, 5 solcu bir araya gelip pankart açıp… Hem de hangi solcular? Ergenekon'la işbirliği yapmış olan solcular, Hrant'a yazı yazdırmamış olan solcular... 

TÜRKİYE'YE BİR MESAJ VERDİĞİNİZİ SANIYORSANIZ...

BirGün gazetesini kastediyorsunuz…

Bir sürü öyle insan... Siz bunlarla yürüyüp gerçekten Türkiye'ye bir mesaj verdiğinizi sanıyorsanız hakikaten kendinizi aldatıyorusunuz. Sadece aldatmak değil, Hrant'a da büyük bir haksızılık yapıyorsunuz… Bununla hesaplaşmaktansa şu anda bana AK Parti anlatıyorlar. AK Parti olsa ne olur, olmasa ne olur? Ben olsam ne olur, olmasam ne olur? Onlar kendi siyasetleriyle yüzleşmek zorundalar. Bu siyasetin eksik, aksak, yanlış bir biyaset olduğunu görmek zorundalar. Esas daha da kritik olan nokta, Ermeni Cemaati'nin bunu görmesi. Çünkü bunu düzeltecek olan ben değilim, Ermeni Cemaati.

HRANT BENİM DEDİKLERİMİN DANİSKASINI SÖYLÜYORDU 

Sürekli sizi kastederek "Hrant'ın gazetesini bu adam mı yönetti?" deniyor. Hayatta olmayan bir insan hakkında yaşasa şöyle mi olurdu böyle mi olurdu demek saçma ama Dink, hayatta olsa sizi eleştirir miydi? Ya da şöyle sorayım, bu eleştirdiğiniz kesimin kafasında tasavvur ettiği Hrant Dink'le sizin arkadaşınız Hrant Dink aynı kişi mi?

Hiçbir ilişikisi olmadığı çok belli. Hrant'ın orada burada söylediği şeyleri yan yana koysanız zaten… Mesela Hrant'ın Avrupa Birliği, milliyetçilik, İslami kesimin değişimiyle iligili fikirleri… Zaten bunlar bizim konuşmalarımızla ortaya çıkmış fikirler. O tutumun o zaman alınabilmesi, benim aldığım tutumdan çok daha radikaldi. O yüzden de Hrant'a demedikleri bırakmadılar zaten. Bana da söylüyorlardı ama benim için önemli değildi çünkü benim bir temsil yeteneğim yok. Ama Hrant'ın temsil gücü vardı. Üstelik de soldan geliyordu. Dışladılar, yazı yazdırmadılar…

Şu anda benim üzerimden kınadıkları görüşün daniskasını Hrant o günün ortamında söylüyordu. Ama o günün ortamı daha dar bir ortam olduğu için bugünkü kadar duyulmuyordu. Hrant'a öldükten sonra çok büyük bir haksızılık yaptılar. Hrant'ı bir meta haline getirdiler, bir kullanım değeri çıktı piyasaya bu kullanım değerini küçük kendi dünyalarında 'barter ekonomi' olarak kullandılar, paraya bile dönüşmedi, sadece değiş-tokuş aracı olarak kullandılar. Hrant üzerinden kendilerini solcu hale getirdiler, onu kötüye kullanarak.

HRANT'TA SOL TAYFADA OLMAYAN ÖZELLİK VAR 

Hrant Dink'le aynı fikirde miydiniz hep?

O kadar sene, hiç ayrı fikirde olmadım. Farklı nüanslarımız olduğu zaman konuşmanın sonunda aynı fikirle o odadan çıktık. Biri dese ki, "Hrant yaşasa fikrini değiştirirdi" o zaman da ayrılırdık yani, ben Hrant'la beraber olmazdım. Bu kadar basit. Hrant'a hiçbir zaman insanüstülük atfetmedim, zaten öyle bir yönü de olmadı hiçbir zaman. Hrant fazla doğru dürüst bir insandı. Ve öyle olduğu için de her an öğrenmeye açıktı. O bir vizyonerdi, bugünkü hiçbir sol tayafada olmayan bir özelliğe sahipti.

NEDİM ŞENER VE AHMET ŞIK'A TAZMİNAT ÖDENMELİ Nedim Şener ve Ahmet Şık'ın tutuklanmasının ardından 10 Mart 2011'de Zaman gazetesinde, 'Çorbadaki kıl' başlıklı yazınızda, "Şener ve Şık için öne sürülen 'iyi gazeteci' argümanı anlamsız. Bu iki kişinin son dönemdeki faaliyeti 'gazetecilik' mi, soru bu... Ve ne yazık ki bizzat kendi tutumları olayı bulanıklaştırarak, bir operasyonun parçası oldukları tezine destek veriyor" diye yazmıştınız.  22 Haziran 2014'te ise Akşam gazetesinde yayımlanan 'Manevi yük ve nörotik refleks' başlıklı yazınızda, "Şık ve Şener’in ‘kitap yazdıkları’ için suçlu bulunduğu söylendi hep. Oysa iddianame kitapların içeriği ile değil, kitap yazma işleminin onları bir suç ağı ile ilişkilendirdiği tezine dayanmaktaydı. Ancak bunun da savunulabilir bir tarafı yoktu… Savcılık bir suç üretmiş, bu suçun etrafında bir ağ keşfetmiş, sonra da söz konusu ağla ilişkili herkesi suçlu kılmaya çalışmıştı. Kısacası yargı Şık ve Şener’e haksızlık yaptı. Gayrı meşru bir hukuksal prosedür uyguladı" ifadelerine yer verdiniz. Nedim Şener ve Ahmet Şık konusunda fikirlerinizde bir değişme mi oldu? İnsanların anlamakta zorladıkları bir mesele bu. Hukuki olanla siyasi olanın ayrı şeyler oldukları ve ayrı değerlendirmelere tabi olduğunu anlamakta zorlanıyorlar. Ben de o kadar zorlanmayacaklarını var saymıştım, orada yanılmışım. Türkiye toplumunun bir bölümü, özellikle bu sol kesim bu ayrımı henüz kavrayabilmiş değil. Şöyle bir şey var, Nedim Şener ve Ahmet Şık’a hukuken yanlışlık yapıldığı açık. Ama bu onların siyasi eylemini, kitap yazarken vs. bütün bu ‘araştırmacı gazetecilik’ adı altındaki eylemini siyaseten aklamıyor. Herhangi bir görüşü savunup kitap yazmak suç mu? Suç değil. Suç zaten hukuki bir terim, ayrıca böyle bir suç da olmaz zaten. Siz “Aklamıyor” deyince ortada bir suç varmış gibi söylediniz... Hayır, siyasi aklamadan bahsediyorum. Yani bu işlerden bir biçimde para kazanma, önüne konan malzemeyle kitap yazma, o malzemeye mahkum olma, o malzemeyi ona getirenin sorgulanmaması üzerine kurgulanan bir bakışa sahip olma... Bütün bunlar, ne yaptığını ve hangi koşulda bu kitabı çıkardığını açıkça söyleyebilirsen bir miktar kabul edilebilir şeylerdir. Bunların 'araştırmacı gazetecilik' diye sunulduğu noktada ahlaki olmayan bir durum olduğunu düşünüyorum ve dolayısıyla da, Nedim Şener, Ahmet Şık ve başka bir sürü insanın bu ince çizgide yürüdüklerini ve gazeteciliğin kendine has bir siyasi ahlakı olması gerekirse, çok iyi bir sınav vermediklerini düşünüyorum.  Ama bu onların suç işlediğini söylemez, onların itham edildikleri suçun saçma olduğunu bize ayrıca hatırlatır ve de onların hapiste yattığı süre zulümdür. Nedim Şener ve Ahmet Şık’a yüksek bir tazminat ödenmesi gerekir. O çorbadaki kıl, zaten budur. Biraz önce anlattığım o siyasi kısmı, gazetecilik kısmıdır kıl olan. Yoksa onların yaşadığı şeyin bir haksızlık olduğu çok açık. Ergenekon soruşturması kapsamında devam eden Oda TV davasında bir yıldır tutuklu yargılanan gazeteciler Nedim Şener ve Ahmet Şık 12 Mart 2012'de tahliye edilmişti.