Ette Amerikan modeli dönemi

Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Kenan Peker, et sektöründe yaşanan sorunun kalıcı çözümünün ''Amerikan modeli'' olduğunu söyledi.

Doç. Dr. Kenan Peker, yaptığı açıklamada, ette sorunun üreticinin para kazanamaması, tüketicinin de yüksek fiyatlar nedeniyle et alamaması olduğunu belirtti.

Karkas etin geçen yıl bu aylarda 10 lira iken bugünlerde 17-18 lira arasında olduğunu dile getiren Doç. Dr. Peker, gündeme taşınan ''et ithalatı'' ile birlikte et fiyatlarının düşmeye başlamasının, toplumun statik ve dinamiklerini düşündürdüğünü belirtti.

''Kırmızı et fiyatındaki artış durdurulamayınca geçici çare olarak et ithalatı, orta vadede ise canlı hayvan ithalatı zorunludur'' diyen Peker, hayvancılığa direk müdahaleler şeklinde yorumlanabilecek bu uygulamaların uzun dönem için önlem alınmadığı takdirde, uygulandığı ülkelerde sektöre zarar verdiğini vurguladı.

AMERİKAN MODELİ ÖNERİSİ

Et ve tarımın diğer alt sektörlerinde yaşanan sorunların minimizasyonu için çözümün; üretim sisteminin yerel, bölgesel ve ülkesel yönetildiği ''İktisadi Sistem Analizi ve İşletme Sisteminin Yönetimi'' olduğunu ifade eden Doç. Dr. Peker, şunları kaydetti:

''Ülkemiz tarımında döngünün (sistemin) başı ve sonu kontrol edilememekte, üretim, depolama, paketleme ve işleme gibi desteklemelerle sorunların çözümünde yetersiz kalınmaktadır. Avrupa Birliği politikaları uygulanırken, ABD'de uygulanmış ve uygulanmakta olan 'İktisadi Sistem Analizi ve Yönetimi'nin ülkemiz tarım sektöründe uygulanmasının çok büyük artıları olacaktır. Avrupa Birliği uyum sürecinde ABD politikalarının başarılı örneklerinin uygulanmasında engel yoktur. Zira, Avrupa Birliği ülkelerinde tarımsal sorunları az olan ülkelerin başarısında ABD de uygulanan modellerin etkileri vardır. Türkiye'de tarım en büyük sorunu, üretimde tam bir döngünün sağlanamamış olmasıdır. Bizim teklif ettiğimiz, bir Amerikan modeli olan İktisadi Sistem Analizi ve Yönetimi'nde, tarımsal üründen farklı metotlarla geri dönüşüm sağlanarak yakıt, gübre ya da yem elde edilip girdi maliyetleri düşürülüyor. Bu döngü tamamlandığında tarımsal üretim kendi çarkını, maliyetleri de azaltarak döndürebiliyor.''

Doç. Dr. Peker, AB ülkeleri tarafından da başarıyla uygulanan bu yöntemde üreticinin, üretim sistemi içinde, örneğin kendi yakıtını, yemini ya da gübresini kendi kaynaklarını ya da bunların bir kısmını dönüştürerek üretebildiğini belirtti.

TARIMIN SORUNLARI EN AZ YÜZDE 50 AZALIR

İktisadi Sistem Analizi ve sektör döngüsünün yönetilmesinin yapısal bir değişim gerektirdiği için zaman alacak bir politika olduğunu vurgulayan Doç. Dr. Peker, sözlerini şöyle sürdürdü:

''Elbette ki tarımda İktisadi Sistem Analizi ve Yönetimi de sorunları tamamen çözmeyecek, fakat tahminen bu Amerikan modeli yöntemi tarımın sorunlarını en az yüzde 50 azalacaktır. Ette bugün yaşadığımız sorunun da kalıcı çözümü budur. Bu durum tarımsal ürün dış ticaretinde dünya ülkelerine bir geçit bölgesi olmaya başlamış olan ülkemiz için İşletme Sistemi'nin yönetilmesini de kolaylaştıracaktır. Zira, ithal edilen tarımsal ürünler aynı zaman da başka ülkelere yarı veya tam mamul olarak ihraç edilmekte, ülke ekonomisine getirisi ise hesaplanamamaktadır.''