Eskişehir İçin Kim Ne Yaptı?

Eskişehir'de son yıllarda yaratılan öyle bir hava var ki, etki alanına girildiğinde "1999'dan önce kente tek çivi bile çakılmamış" gibi bir düşünceye kapılmamak elde değil. Zannedersiniz ki; 1999'dan sonra sihirli bir değnek dokundu ve Eskişehir tüm sorunlarından kurtulup bugünkü haline kavuştu. Gerçekler elbetteki çok farklı. 1999 yılından önce de bu kent için yapılanlar var.

Sanki Sihirli Değnek Dokundu

Eskişehir'de son 8 yıllık sürede rekla-masyon bombardımanıyla yaratılan bir hava var. Bu havaya bakıldığında "1999'a kadar kente tek çivi bile çakılmamış" gibi bir yargıya varmamak elde değil. Zannedersiniz ki; 1999 yılından sonra sihirli bir değnek dokundu ve Eskişehir tüm sorunlarından kurtulup bugünkü haline kavuştu.

Elbette ki, bu doğru bir yargı değil. Son yıllarda yaratılan havayla Eskişehir'in gerçekleri çok farklı.

Eskişehir'in gerçeklerini, bir başka deyişle de bugünlere nasıl gelindiğini tespit etmek için yanıtlarının anımsanması gereken sorular var.

- Eskişehir bir zamanlar kuraklık olmamasına rağmen yaz aylarında susuzluktan kavrulan bir kent değil miydi? "Esentepe ve Yeşiltepe Suya Hasret", "Emek, 71 Evler ve Erenköy Susuzluktan Kavruluyor" ve benzeri başlıkların yerel gazetelerin değişmez manşeti olduğu günler yaşanmadı mı?

Eskişehir susuzluktan kavrulan bir kent olmaktan ne zaman kurtuldu? Su sıkıntısıyla ilgili haberler yerel gazetelerin manşetlerinden ne zaman indi?

- Eskişehir, bir zamanlar fosseptik belasıyla boğuşan, yaz aylarında pis kokudan sokaklarına çıkılmayan bir kent değil miydi? Porsuk'ta akan suyun her gün bir başka renge boyandığı yıllar yaşanmadı mı?

Peki Eskişehir fosseptik belasından ne zaman kurtuldu, Porsuk'un suyu doğal rengine ne zaman kavuştu?

- Eskişehir; bir zamanlar havası kirli kentlerin başında yer almıyor muydu? Kışın hava kirliliği nedeniyle "yaşlı ve çocuklar zorunlu olmadıkça dışarı çık masın" uyarıları yapılan, sokaklarında maskeyle dolaşılan bir kent değil miydi?

Peki Eskişehir hava kirliliği belasından, Eskişehirliler zehir solumaktan ne zaman kurtuldu?

- Eskişehir, 1950'li yıllardan bu yana büyük sorun yaratan plansızlıktan ne zaman kurtuldu? 1:5000 ölçekli Nazım imar Planları ve 1:1000 Ölçekli Uygulama imar Planları ne zaman yapıldı, hisseli tapular ne zaman müstakil tapuya dönüştürüldü?

- Türkiye'ye örnek gösterilen Şehirlerarası Otobüs Terminali, Belediye Otobüs Garajı ve Bakım Merkezi, Büyükşehir Belediye Binası, Taşbaşı Çarşısı ve iş Merkezi ne zaman yapıldı?

- Küçük sanayi işletmelerinin kent dışına taşınmasını sağlayan EMKO, ESTİM, TEKSAN, OTOCENTER, Keresteciler sitesi ne zaman oluşturuldu?

- Eskişehir ne zaman Büyükşehir statüsüne kavuştu?

- Eskişehir'in en büyük toplu konut projesi olan Sultandere Toplu konut Projesi ne zaman gerçekleştirildi?

- Kentteki ilk ve son katlı otopark ne zaman yapıldı? Eskişehir'in en önemli ulaşım ağından olan Atatürk Bulvarı (eski Hasan Polatkan Bulvarı), Atalar Caddesi, Ali Fuat Güven Caddesi, Kırım Caddesi, Güney-Batı Çevre Yolu, Seylap Caddesi ne zaman açıldı? Demiryolu hattı üzerindeki tek üst geçit ne zaman yapıldı?

- Bugün Haller Gençlik Merkezi'nin bulunduğu eski halin yarattığı sorunlar ne zaman çözüme kavuşturuldu? Toptancı Hali ve Soğuk Hava Depolan ne zaman yapılıp hizmete sunuldu?

- Kalabak Suyu Dolum Tesisleri ne zaman yapıldı? Akıllı sayaç uygulaması na ne zaman geçildi?

Soruları çoğaltmak olanaklı...

Yanıtları belli ve son 30-35 yıldır Eskişehir'de yaşayan herkes tarafından çok iyi biliniyor. Yalnızca anımsanmaları gerekir. Bu ve benzeri soruların yanıtları anımsandığında Eskişehir'in nerden nereye geldiği de bugünkü hale gelişinde büyük önem taşıyan yatırımların ne zaman yapıldığı da gözler önüne serilir.

Sorularla anımsatmaya çalıştığımız yıllarda birinci derecede sorumluluk üstlenmiş olan insanlar bugün yaşamda değil. 1984-1989 döneminde Belediye Başkanlığı yapan Sezai Aksoy, 1989-1994 döneminde Belediye Başkanı olan Selamı Vardar ve 1994-1999 döneminin büyük bölümünde Büyükşehir Belediye Başkanlığı yapan Aydın Arat rahmetli oldu.

Ama o dönemin bugün de Eskişehir'de önemli tanıkları var. 1984-1989 döneminde Belediye Meclisi Üyesi olan Şükrü Ornat, 1989-1994 döneminde Belediye Meclisi Üyeliği ve Başkan Yardımcılığı yapan A. Kadir Adar, 1994-1999 döneminde Büyükşehir Belediyesi'nde Genel Sekreter olarak görev yapan Adnan Ercan ilk akla gelen tanıklar. Kendileri dönemleriyle ilgili olarak anımsatmalarda bulundular. Onların anımsatmaları son yıllarda yaratılanhavayı dağıtıp gerçekleri gözler önüne seriyor. Bu anımsatmalardan sonra umarız ki geçmişe karşı biraz daha vefalı olunur.

Sezai Aksoy Dönemi 1984-1989

Eskişehir'in plansızlık sorunu Sezai Aksoy döneminde çözüme kavuşturuldu.
1/5000 ölçekli Nazım İmar Planları 1986 yılında onaylanırken 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planları da 1988 yılında tamamlandı.
Eskişehir'in su gereksinimini karşılayan İçme ve Kullanma Suyu Arıtma Tesisleri yapıldı.
Eskişehir Pis Su Kanalizasyon Projesi hazırlandı.
Pis Su Toplama, Yağmur Suyu Toplama ve Pis Su Arıtma Tesisi olmak üzere üç ana bölümden oluşan Eskişehir Pis Su Kanalizasyon Projesi hazırlandı.
Büyükşehir Belediyesi Hizmet Binası yapıldı.
Asfalt plenti, taş ocağı ve taş kırma tesislerinden oluşan yeni asfalt şantiyesi kuruldu.
Yeni çöp döküm alanı açılırken eskiden çöp döküm alanı olarak kullanılan arazi üzerine Kapalı Garaj ve Bakım Onarım Tesisleri kuruldu.
Seyitgazi yolu üzerinde bulunan 1 milyon metre karelik alan üzerinde yeni mezarlık oluşturuldu.
Tepebaşı bölgesindeki yangınlara müdahale etmek üzere İtfaiye Grup Amirliği kuruldu.
Kent merkezinde bulunan gazinolar şehir dışına çıkartıldı.
Odunpazarı Sit Alanı Koruma İmar Planları hazırlandı.
Taşbaşı ticaret merkezinin bulunduğu alanın istimlaki yapıldı.

Selami Vardar Dönemi 1989-1994

Atık Su Arıtma Tesisi yapıldı.
Şehirlerarası Otobüs Terminali, Kırsal Terminal ve terminallerle çevre yolu arasındaki bağlantıyı sağlayan üst geçidin yapımı gerçekleştirildi.
İçme ve Kullanma Suyu Arıtma Tesisi tamamlanarak devreye sokuldu.
930 mahallenin altyapısı gerçekleştirildi. 5 yılda 259bin 683 Kanalizasyon ve Yağmur Suyu Toplama Kanalı inşaatı yapıldı.
96160 konuttan oluşan Sultandere Toplu Konut Projesi hayata geçirildi.
Alışveriş Merkezi, îş Merkezi, Kültür Merkezi ve Otopark ünitelerini bünyesinde barındıran Taşbaşı Ticaret ve Kültür Merkezi yapıldı.
Bakımsızlıktan yıkılmaya yüz tutan tarihi Taşhan restore edilerek bugün de kullanılan Nikah Sarayına dönüştürüldü.
Hamamyolu Projesi yaşama geçirildi.
Bugün Atatürk Bulvarı olarak adlandırılan ulaşım hattı Muammer Aksoy Caddesi olarak ulaşıma açıldı, çevresindeki geniş bir alanda imar uygulama projesi yaşama geçirildi.
75 mahalleyi kapsayan 1500 hektarlık Islah İmar Planı uygulamaya konuldu. Hisseli tapular müstakile dönüştürülerek 75bin tapu dağıtıldı.
Taşbaşı Sıcak Sular Bölgesi Koruma ve Geliştirme Projesi hazırlanıp uygulama aşamasına getirildi. Bu proje daha sonra uygulanmadı.
Reşadiye Katlı Otoparkı ve bugün Özgüven Tesislerinin de bulunduğu katlı otopark yapıldı.
5 yılda 626 bin 36 ton asfalt döküldü.

Aydın Arat Dönemi 1994-1997

Doğalgaz Projesi gerçekleştirilerek hava kirliliği sorununa kesin çözüm bulundu.
Kalabak Suyu Damacana ve Dolum Tesisleri kuruldu.
Yaş sebze, meyve Toptancı Hali ve Soğuk Hava Depoları yapılarak bugün Haller Gençlik Merkezinin bulunduğu bölgedeki büyük sorun ortadan kaldırıldı.
Büyükşehir Belediyesi Aşevi açıldı.
Sultandere'de ekmek fabrikası kurularak halk ekmeği üretimi başlatıldı.
Hafif Raylı Sistem Projesi hazırlatılıp Devlet Planlama Teşkilatı tarafından onaylanması sağlandı.
Cumhuriye ve İki Eylül katlı otopark-larıyla Kurtuluş Zemin altı Otoparkı yapıldı. OPorsuk temizlenip Köprübaşı bölgesinde çevre düzenlemesi gerçekleştirildi.
Hamit Dedelek Bulvarı, Ulus Caddesi açıldı. Atatürk Bulvarı uzatılıp Güney-Batı Çevre Yolu'nun yapımına başlandı. Muttalip üstgeçidi yapılıp çok sayıda kavşak düzenlemesi gerçekleştirildi.
Selami Vardar döneminde yapımına başlanan Pis Su Antma Tesisleri tamamlandı. Altyapı çalışmaları da devam ettirilerek 33 mahalle daha altyapıya kavuşturuldu.
Kurtuluş Kapalı Pazar Yeri ve Yunus Emre Halk Çarşısı yapılarak hizmete sunuldu.
Eskişehirspor uzun bir aradan sonra yeniden birinci lige yükseldi.
Kaynak: Eskişehir'e Yeniden Bakış Dergisi - Ekim Sayısı