Enflasyon kiracıya uğramadı

İstanbul'da deprem riski ve inşaatlarda duraklama kiracıları vurdu. Ortalama 350 milyon lira olan aylık kira 450-500 milyon liraya çıktı. Bazı lüks semtlerde yüzde 50'leri aşan kira zamları var. Ucuzluğu ile tanınan İzmir'de bile kira enflasyonu sıçradı. En kârlı yatırım Evini kiraya vermek son dönemde en kârlı yatırım aracı oldu. Esnaf, tüccar, sanayici ve faizci bile yılda yüzde 40 kâr sağlayamıyor. Yılsonu yüzde 10 enflasyon hedefine rağmen, İstanbul, Ankara ve İzmir'de kira artışları yüzde 40'ı buldu. Ev sahibi olmak Türkiye'de en karlı yatırım aracı oldu. Enflasyonla mücadele programı 3 yıldır başarıyla sürdürülürken, kira artışları yüzde 10'luk hedefin üç-dört kat üzerine çıktı. Birçok sektörde fiyatlar kıpırdamazken, kiralar yüzde 50-60 artınca ev sahibi olmak da en kârlı iş kolu haline geldi. Uzmanlara göre İstanbul'un kira rayicini artık zeminin sağlam olması, binaların yeni yapılması ve iş merkezlerine ulaşım imkanlarının kolay olması etkiliyor. Zemini sağlam olarak kabul edilen Boğaz'ın iki yakası, Kavacık, Üsküdar, Kemerburgaz, Gayrettepe ve Çamlıca bölgesinde kira ve mülk fiyatları yükselirken, depremden etkilenen bölgelerde aşırı yükselme yok. İş merkezlerine yakın olan Şişli, Gayrettepe, Levent, Etiler, Ataşehir, Anadolu yakasında Kadıköy ve Moda gibi yerlerde de kiralar yüzde 40'lara varan zamlar görüyor. Kadıköy bölgesinde 400 milyona kiralanan bir daire boşaldığı zaman 500-550 milyon lira civarında kiracı bulabiliyor. KİRAYI TALEP BELİRLİYOR Enflasyon, tarihinde ilk kez tek haneye düşerek yüzde 9'a inerken, vatandaşın yüzde 30-40 lara varan kira artışıyla karşı karşıya kalması, emlakçılar tarafından arz-talep ilişkisi olarak açıklanıyor. Maliye Bakanlığı'nın verilerine göre İstanbul'da 5 konuttan fazla evi bulunan 105 bin kişi, 4 konut üzeri 80 bin kişi, 3 konut üzeri 130 bin kişi ve 2 konutu bulunan 280 bin kişi var. Emlakçılar, vatandaşın yüksek kiradan yakınmasına hak veriyor, ancak bir noktaya dikkat çekmeyi de ihmal etmiyor: "Ekonomideki kriz ve deprem sonrasında yeni konut üretimi azaldı. Böyle olunca da kiralar arttı." MERKEZ UYARMIŞTI Enflasyonla mücadelede kira artışları önemli bir engel oluşturuyor. Merkez Bankası Başkanı Süreyya Serdengeçti, haziranda yaptığı açıklamada, kira artışlarının enflasyon önündeki riskler arasında olduğunu açıkça ifade ederek, "Yılın ilk yarısında kira artışları yaklaşık yüzde 17 enflasyona denk geliyor" demişti. Kira artışlarında yapılan sözleşmelerin geçmiş bir yıllık enflasyon rakamına göre yapılması da bir başka sorun olarak ortaya çıkıyor. Örneğin, DİE'ye göre geçtiğimiz 1 yıllık enflasyon yüzde 21. Ev sahipleri önümüzdeki bir yıllık dönemin kirasını geçen bir yıllık döneme bağlı arttırdığı için, bu yıl için yüzde 10, önümüzdeki yıl için tek hane olarak öngörülen enflasyon hedefi tehlikeye düşüyor. Bu durum ekonomi literütüründe 'enflasyondaki katılık' olarak tanımlanıyor. ÜRÜN FİYATLARI DÜŞÜYOR Bu arada birçok sektörde, geçmiş bir yılda mal ve hizmet fiyatları bu kadar artmadı. Örneğin beyaz eşyada fiyatlar geçen yıla göre yüzde 30 geriledi. Otomotiv sektöründe ise fiyatlar sadece yüzde 10 yükseldi. Aynı şekilde DİE'nin verilerine göre konfeksiyonda fiyatlar son bir yılda yüzde 2.1 arttı. Rekabet ve kriz sonrası alım gücünün düşmesiyle fiyat artışları törpülenirken, zorunlu ihtiyaç olan ev fiyatlarındaki yüksek oranlı artış hem ekonomi yönetiminin hem de vatandaşın tepkisini çekiyor. Kaynak: Hasan ERŞAN / Sabah