Emniyetin 158 yıllık arşivi

Arşivlerin açılmasıyla, Nazım Hikmet, Necip Fazıl, Peyami Safa ve Sabahattin Ali gibi ünlü yazarlar ile Atatürk ve İnönü’ye suikast, Adnan Menderes’in idamı gibi olayların polis arşivlerindeki dosyası günyüzüne çıkarılacak 158 yıllık Emniyet Arşivi’ni detaylı şekilde incelemek üzere Arşiv İnceleme Komisyonu kuruldu. Nazım Hikmet, Necip Fazıl, Peyami Safa ve Sabahattin Ali gibi ünlü yazarlar ile Atatürk ve İnönü’ye suikast, Adnan Menderes’in idamı gibi olayların polis arşivlerindeki dosyası günyüzüne çıkarılacak. Osmanlıcayı çok iyi bilen polis müdürlerinin de görev aldığı komisyon, söz konusu kişi ve olayları, arşiv belgelerinden yola çıkarak yeniden tartışmaya açacak. Komisyon şu ana kadar yaptığı incelemelerde, Nazım Hikmet, Peyami Safa, Necip Fazıl ve Sabahattin Ali gibi şair ve yazarlar hakkında önemli belgelere ulaştı. Bunlar arasında Nazım Hikmet için tutulan istihbarat faaliyetleri ile şairin eşi ve dostlarına yazdığı mektuplar da yer alıyor. Söz konusu belgelerin yakın tarihe ışık tutacak önemli ayrıntılar içerdiği belirtiliyor. Emniyet bünyesindeki komisyon, Kurtuluş Savaşı sırasındaki misyonerlik faaliyetlerine ilişkin dosya da hazırlıyor. Bu çerçevede tasnif edilen belgeler, Amerikalıların o dönemde Türkiye’de misyonerlik faaliyetinde bulunduğunu gösteriyor. Komisyon ayrıca Irak’ın kuzeyindeki gelişmeleri de günyüzüne çıkarmayı hedefliyor. Irak Kürdistan Demokratik Partisi lideri Mesut Barzani’nin babası Molla Mustafa Barzani ile Türk hükümeti arasında yapılan görüşmelerle ilgili tutanaklar da komisyonun çalışmaları arasında yer alıyor. Komisyon, Atatürk ve İsmet İnönü’ye suikast, Adnan Menderes’in idamı ve Menemen Olayı gibi pek çok konunun dönemin polis kayıtlarına nasıl yansıdığını araştıracak. Emniyet Genel Müdürlüğü Arşiv ve Dokümantasyon Dairesi, Arşiv Dairesi ile Araştırma Planlama ve Koordinasyon Dairesi’nden ilgili kişilerce oluşan komisyon her hafta bir araya gelerek Emniyet’in tozlu arşivlerinde çalışıyor. Arşiv İnceleme Komisyonu, öncelikle kamuoyunu yakından ilgilendiren konular hakkında araştırma yapıyor. Her bir konu komisyon üyelerince ayrı ayrı inceleniyor, tasnif ediliyor. Büyük bir bölümü Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü’ne gönderilen polis arşivinde daha çok polisin istihbarat faaliyetleri ve takibi ile emniyet mensuplarının soruşturdukları konular hakkındaki yazışmalar bulunuyor. Emniyet Genel Müdürlüğü, arşivlerini sivil araştırmacıların da hizmetine açtı. Araştırmacılar, araştırdıkları konu hakkında onay alınmasının ardından refakatçı bir polis eşliğinde Emniyet Genel Müdürlüğü arşivlerinde inceleme yapabiliyor. Ancak sivil araştırmacılara, Arşiv İnceleme Komisyonu’na sağlanan imkanlar sunulmuyor. Araştırmacıların gizlilik derecesi olan bölümlerde inceleme yapmasına izin verilmiyor. Emniyet Genel Müdürlüğü arşivlerinde bugüne kadar ferdi şekilde yapılan araştırmalar sonucunda şunlar yayınlandı: Cumhuriyet’in 75. Yıldönümünde Polis Arşivi Belgeleriyle Gerçekler / 150’likler, Kubilay Olayı, Çarşaf, Peçe, Peştemalla Örtünme Sorunları. Emniyet Genel Müdürlüğü Arşiv Belgeleriyle Gerçekler ‘Muhabere Güvercinleri’ Propaganda ve Dinleme. Osmanlı’dan Günümüze Polisin Özlük Dosyaları (Atik–Cedit–Cumhuriyet Dönemleri). Osmanlı’dan Günümüze Emniyet Mensuplarının Özlük Dosyalarındaki Diploma, Sertifika ve Üniformalı Resimler.