Emeklilikte yeni dönem başlıyor

İki yıldır hazırlık çalışmaları devam eden sistemde bugün Ak, Anadolu, Garanti, Oyak ve Yapı Kredi Emeklilik ilk katılımcılarını kabul ederek sistemin ilk sözleşmelerini gerçekleştirecek. Emeklilik planları Hazine onayında olan Ankara, Başak, Commercial, Doğan, Koç ve Vakıf Emeklilik ise iki hafta sonra katılımcılarını kabul edecek. 11 emeklilik şirketi toplam 73 fon için kuruluş izni alırken, şirketlerin ve Hazine'nin ortaklığıyla kurulan Emeklilik Gözetim Merkezi (EGM) de sistemin gözetim ve denetimini yapacak. Sistem nasıl işleyecek? Katılımcının sistemden emekli olabilmesi ve vergi avantajlarından maksimum düzeyde yararlanabilmesi için en az 10 yıl düzenli ödeme yapıp 56 yaşını doldurması gerekiyor. Bu süreden önce sistemden ayrılmak isteyen katılımcılara birikimleri yedi günde geri ödenecek. Ancak vergi avantajlarından faydalanamayacak olan bu katılımcılar yüzde 15 stopaj ödeyecek. Sisteme girdikten sonra katılımcının işsiz kalması halinde prim ödemesine ara verilebiliyor ya da katılımcının gelirindeki düşme yüzünden yatırdığı katkı payı aşağı çekilebiliyor. Aylık katılım paylarını 50 ile 100 milyon lira arasında tutan bireysel emeklilik şirketleri, kişinin erken yaşta sisteme katılmasının anlamlı bir birikim oluşmasına katkı sağlayacağını ifade ediyor. Bireysel emeklilik fonlarının katılım belgeleri Takasbank'ta saklanacağı için şirketlerin iflası halinde ise katılımcıların anaparalarında herhangi bir kayıp oluşmuyor. Katılımcının birikimleri de başka bir emeklilik şirketine aktarılıyor. Ramazan durgunluk getirecek Sistemde yer alacak olan 11 bireysel emeklilik şirketi, ilk 10 yılın sonunda 3.5-4 milyon kişiye ulaşarak, toplam 10-15 milyar dolarlık fon birikimine ulaşmayı hedefliyor. İlk yıl için 400 bin civarında katılımcıya ulaşmayı planlayan şirketler, 2003 yılında ramazan ayının getireceği durgunluk ve yıl sonu olması nedeniyle çok yoğun bir ilgi oluşmasını beklemiyor. Asıl beklentilerini 2004'te yoğunlaştıran şirketler, ekonomideki iyileşmenin devam etmesi halinde hem katılımcı hem fon birikiminde beklentilerin üstüne çıkabileceğini vurguluyor. Gelir garantisi yok Sisteme girecek olan katılımcılardan risk almak istemeyenler için sabit getirili repo, bono, tahvil ağırlıklı fonlar önerilirken, riski tercih eden katılımcılara ise hisse senedi oranı belli limitleri aşmayan fonlar sunuluyor. Mevzuata göre fonlarda en az yüzde 30 devlet iç borçlanma senetleri bulunmak zorunda. Yabancı yatırımların oranı ise yüzde 15'i aşamıyor. Yatırım riski tamamen katılımcılara ait olduğu gibi, sistemin herhangi bir gelir oranı garantisi de yok. Bireylere, emeklilik döneminde ikinci bir gelir sağlayarak refah düzeylerinin yükseltilmesini amaçlayan ve uzun vadeli kaynak yaratacak olması nedeniyle ekonomik kalkınmaya katkıda bulunacak olan bireysel emeklilik sistemi, özel sektöre uzun vadeli ve uygun koşulda fon sağlayacağı için de önemli oranda istihdam yaratacaktır. Mali piyasalarda da vadelerin uzamasını da sağlayacak olan bireysel emeklilik sistemi, para ve sermaye piyasalarının da derinleşmesine büyük katkılar sağlayacak. Uzmanlar, sistemin uzun vadede ise sürdürülebilir büyüme ve enflasyonla mücadeleye büyük yarar sağlayacağını vurguluyor. 15 soruda bireysel emeklilik 1 Bireysel emeklilik sistemi nedir? Bireysel emeklilik mevcut sosyal güvenlik sistemine ek olarak kişinin emeklilik döneminde ikinci bir gelir oluşturmayı amaçlıyor. Bu sosyal güvenlik sistemi, özel kurumlar tarafından yönetilecek. 2 Kişi bireysel emeklilik sistemine ne zaman katılabilir? 18 yaşını dolduran herkes bireysel emeklilik sistemine katılabilir. Katılımcılar bireysel emeklilik sistemine yapacakları katkı payı ödemelerini Türk Lirası ya da döviz olarak yapabilirler. Kişi ne zaman emekli olabilir? Sistemde en az 10 yıl boyunca düzenli olarak katkı paylarını ödemek ve 56 yaşını doldurmak gerekiyor. Vergi açısından ne kadar uzun süre prim ödenirse, kişi o kadar avantajlı oluyor ve anlamlı bir birikime ulaşıyor. 4 Ödemeler nasıl yapılacak? Kişi emekliliğe hak kazandıktan sonra isterse birikimlerinin tamamını ya da bir kısmını toplu olarak alabilir. İsteyen, şirketlerin çeşitli alternatifler içeren maaş sözleşmesine dahil olabilir. Veya ömür boyu maaş alabilir. 5 Katılımcının işsiz kalması nedeniyle prim ödeyememesi halinde ne olacak? Kişi prim ödemeye çeşitli nedenlerle ara verebilir. Ancak katılımcının emekliliğe hak kazanabilmesi için en az 10 yıl düzenli olarak katkı payını ödemesi ve 56 yaşını beklemesi gerekiyor. 6 Ödeme yapılmayan dönemde birikimler değerlendiriliyor mu? Ödemeye ara verilen dönemlerde de birikimler katılımcının seçmiş olduğu emeklilik yatırım fonlarında değerlendirilmeye devam ediyor. 7 Ödenen prim zamanla aşağı çekilebilir mi? Kişi isterse primlerini düşürme şansına sahip. Sistem bu anlamda oldukça esnek. Bireysel emeklilik şirketi için önemli olan sistemde kaldığı süre içinde yatırımcının sisteme yatırdığı toplam tutardır. 8 Kişi sisteme katıldıktan 2-3 yıl sonra çıkması halinde, ödediği paranın nemasını alabilir mi? Alabilir. Ancak katılımcı bu durumda yüzde 15 stopaj öder. Ayrılan kişiye de parası 7 günde ödenir. Emeklilik süresi sonunda ise toplu para alınması halinde ödenecek tutarın yüzde 25'i vergisiz, kalanından yüzde 5 stopaj alınıyor. 9 Emeklilik süresi dolmadan vefat eden katılımcının birikimi ne olacak? Bu kişinin birikimleri kanunu mirasçıları ya da emeklilik sözleşmesinde katılımcı tarafından belirtilen mirasçısına ödenir. Bu durumda mirasçıya yapılan bu ödemeler vergi avantajından yararlanacak. 10 İdeal katkı payı ne kadar? Katılım paylarının aylık ücretin en az yüzde 10'u olması öneriliyor. Katılımcı gelirinin yüzde 10'unu buraya yatırıp sistemde 20 yıl kalması halinde, bugünkü standartlarını yaklaşık olarak tutturabiliyor. 11 Sisteme giren katılımcıdan hangi kesintiler yapılacak? Sisteme ilk kez giren katılımcılardan, ayrıca asgari ücretin aylık tutarını geçmeyecek şekilde giriş aidatı da alınacak. Ancak şirketlerin büyük kısmı hayat branşından bireysel emekliliğe geçen müşterilerinden giriş aidatı almıyor. Kimi şirketler de giriş aidatını taksitlendiriyor. Şirketler ayrıca katkı payları üzerinden en fazla yüzde 8 yönetim gideri ve fon net varlık değeri üzerinden de ilk 10 yıl için yüzde 3, sonraki yıllar için yüzde 2 fon işletim masraf kesinti de alacak. 12 Katılımcı şirketini ya da seçtiği fonu değiştirebilir mi? Katılımcının seçtiği şirketi yılda bir defa, emeklilik planını ve fonları ise yılda dört defa değiştirme hakkına sahip. Ancak uzmanlar, fonların uzun vadeli bir yatırım olması nedeniyle, sık sık şirket ya da fon değişimi yapılmasını tavsiye etmiyor. 13 Fonların dönemsel performansları kamuoyuna açıklanacak mı? Bireysel emeklilik şirketi yılda bir defa fon performanslarını yayımlamak zorunda. Bu arada katılımcılar internet, telefon ve Takasbank'tan portföyleri hakkında bilgi alabilecek. 14 Sisteme tanınan vergi avantajları nelerdir? Asgari ücretin yıllık tutarı kadar olan yıllık katkı payı toplamı vergi teşviği kapsamında bulunuyor. Ödenen katkının brüt maaşın yüzde 10'u gelir vergisi matrahından, işverenlerin çalışanları adına ödeyeceği brüt maaşın yüzde 10'una kadar katkılar kurumlar vergisi matrahından indirilebilecek. Sözleşmeler her türlü damga vergisi ve gider vergisinden muaf. 15 Bireysel emeklilik şirketinin batması durumunda katılımcının kaybı olacak mı? Yasaya göre, bireysel emeklilik şirketinin batması durumunda katılımcıların hiçbir kaybı olmayacak. Emeklilik şirketlerindeki birikimler başka bir emeklilik şirketine aktarılacak. Şirketlerin künyesi AK EMEKLİLİK Fon sayısı: 7 Dağıtım kanalları: 612 Akbank şubesi, bireysel finansal danışmanlar, acenteler, bağımsız finansal danışmanlar, kurumsal projeler yönetimi Çağrı merkezi: 444 23 23 İnternet: www.akemeklilik.com.tr Minimum ödeme: Her plan için farklı ANADOLU HAYAT Fon sayısı: 9 Dağıtım kanalları: İş Bankası şubeleri, Anadolu Hayat şubeleri ve bireysel emeklilik aracıları Çağrı merkezi: 0212 280 45 50 İnternet: www.ahayatemeklilik.com.tr veya www.anadoluhayat.com.tr Minimum ödeme: 75 milyon lira ANKARA EMEKLİLİK Fon sayısı: 5 Dağıtım Kanalları: Ankara Emeklilik şubeleri, genel müdürlük ve bölge müdürlüklerindeki bireysel ve kurumsal pazarlama ekipleri, acenteler Çağrı merkezi: 444 0 312 İnternet: www.ankaraemeklilik.com.tr Minimum ödeme: 40-50 milyon lira BAŞAK EMEKLİLİK Fon sayısı: 6 Dağıtım Kanalları: Ziraat Bankası şubeleri, bireysel pazarlama ekibi, brokerlar ve Tarım Satış Kooperatifleri Çağrı merkezi: 444 0 999 İnternet: www.basakemeklilik.com.tr Minimum Ödeme: 50 milyon lira COMMERCIAL UNION Fon sayısı: 6 Dağıtım kanalları: Commercial Union Sigorta ile aynı satış kanallarını yanında, direk satış ekibi, kurumsal satış müşteri temsilcileri, brokerlar İnternet: www.cuhayatveemeklilik.com.tr. Çağrı merkezi: 444 11 11 Minimum ödeme: - DOĞAN EMEKLİLİK Fon sayısı: 7 Dağıtım kanalları: Dışbank şubeleri, Doğan Emeklilik ve Dışbank satış ekibi İnternet: www.doganemeklilik.com.tr Çağrı merkezi: 444 43 23 Minimum ödeme: 25 dolar GARANTİ EMEKLİLİK Fon sayısı: 6 Dağıtım kanalları: Garanti Bankası şubeleri ve satış ekibi İnternet: www.garantiemeklilik.com.tr. Çağrı merkezi: 444 0 336 Minimum ödeme: 50-100 milyon lira KOÇ ALLIANZ Fon sayısı: 8 Dağıtım kanalları: 150 Koçbank şubesi, 850 acenta, broker ve 500'e yakın direkt satış elemanı Çağrı merkezi: 444 45 46 İnternet: www.kocallianz.com.tr Minimum ödeme: - OYAK EMEKLİLİK Fon sayısı: 5 Dağıtım kanalları: 250 Oyakbank şubesi, 605 bireysel emeklilik aracısı ve 201 acentede çalışan 405 bireysel emeklilik aracısı Çağrı merkezi: 444 1 666 İnternet: www.oyakemeklilik.com.tr Minimum ödeme: 50 milyon lira VAKIF EMEKLİLİK Fon sayısı: 7 Dağıtım kanalları: Acenteler, Vakıfbank şubeleri, bireysel ve kurumsal pazarlama kanalları, tüm alternatif pazarlama kanalları Çağrı merkezi: 0212 315 4 315 İnternet: www.vakifemeklilik.com.tr Minimum ödeme: Bireysel 75 milyon lira, grup katılımcıları 50 milyon lira YAPI KREDİ EMEKLİLİK Fon sayısı: 7 Dağıtım kanalları: Yapı Kredi Bankası şubeleri, satış ekipleri ve acenteler Çağrı merkezi: 0212 336 76 00 İnternet: www.ykemeklilik.com Minimum ödeme: İlk kategoride 30 dolar veya 50 milyon lira, ikinci kategoride en az 60 dolar-euroveya 90 milyon lira KAYNAK: RADİKAL