Çalışanların emeklilik günü yaklaştığında, kuşkusuz cevabını en
çok merak ettiği sorular;
“Ne zaman emekli olurum?”
“Emekli olduğumda ne kadar maaş alırım?”
“Bağlanacak emekli aylığımı artırmak için neler yapabilirim?”
olmakta.
Ne zaman emekli olunacağı ile ilgili soruyu kısaca cevaplayacak
olursak;
Sigortalının işe giriş tarihi dışında genel anlamda üç şarttan
bahsedilebilir.
Bunlar; belli bir prim gün sayına ulaşmak, belli bir yaşa gelmek
ve kanunda belirtilen sigortalılık süresini doldurmak.
Bu üç şartı yerine getirenler emekli olabiliyor.
Emekli olunduğunda ne kadar maaş alınacağı konusu ise biraz daha
karışık.
Sigortalının ödenen primlerinin 2000 yılı öncesi, 2000 – 2008
yılları arası ve 2008 sonrası olması emekli maaş tutarının
hesabında ciddi derecede belirleyici oluyor. Bu süreler ayrı ayrı
hesaplandığından emekli aylıkları da kişiden kişiye farklılık
gösteriyor.
Emekli maaşı hesabı için; gösterge rakamı şu olmalı, katsayı şu
şekilde hesaplanmalı, aylık bağlama oranı bu şekilde bulunmalı diye
ayrı ayrı anlatmayacağım.
Kısacası, en şanslılar sigorta gün sayısının çoğu 2000 yılı
öncesinde olanlar. Sonrasında 2000 – 2008 yıllarında primi
yatırılanlar geliyor. Dolayısıyla en şanssızlar 2008 yılı
sonrasında sigortası ödenenler.
Gelelim emekli aylığını artırmanın formüllerine;
Askerlik ve doğum borçlanması...
Bilindiği gibi, askerliğini yapan erkek ve doğumdan önce sigorta
girişi olan kadının SGK’ da borçlanma hakkı var. Bu hak her ne
kadar eksik günleri tamamlamak için kullanılsa da, sigortalıya
“2000 yılından öncesi için” borçlanma imkânı veriyorsa mutlaka
değerlendirilmeli. Zira bu süreyi tavandan borçlananların
maaşlarında yüzde 60-70’e varan artışlar oluyor.
Yurt dışı borçlanması...
Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları yurtdışında geçen hizmet
sürelerini sosyal güvenlik kanuna borçlanabilmekte.
Yine askerlik ve doğum borçlanmasına olduğu gibi 2000 yılından
önceki bir tarihe yurtdışı borçlanmasını yapanların, ödemelerini
tavandan yatırmalarında fayda var. Yüzde 60-70’ e varan maaş artışı
onlar için de geçerli.
Son üç buçuk yılın tavandan ödenmesi…
Çalışanın (Bağ-Kurlular da dâhil) geçmişindeki primlerinin
tamamı asgari ücretten yatırılmış olsa dahi; son üç buçuk yılı
tavandan (2022 yılı için 37.530 lira) bildirilirse, ileride
alacağı emekli maaşı da yaklaşık 800 - 900 lira fazla
olacaktır.
Son üç buçuk yıl içerisinde tavandan bildirilen her ay için
emekli maaşı 20-25 lira fazla olacaktır.
Bu sebeple özellikle son üç buçuk yılın prim tutarının yüksek
yatırılması fazla emekli maaşı bağlanmasına katkı sağlayacaktır.
Yüksek maaş içinBağ-kur mu sigorta mı?
Sigortalılık, emeklilikte her zaman Bağ-Kurdan daha avantajlı.
Bu sebeple emekliliği yaklaşan birçok kişi sigortaya geçiyor.
Özellikle 2000 yılı öncesi Bağ-Kur kaydı bulunan sigortalılar son
üç buçuk yıl için sigortaya geçerlerse, alacakları emekli aylığı
Bağ-kur’a göre daha yüksek olacaktır.
Birden çok yerde çalışanın emekli maaşı da
artar…
Bilindiğinin aksine birden fazla işveren yanında çalışanların,
çalıştığı yerlerde sigortalı olmalarının önünde yasal bir engel
bulunmamaktadır.
Birden fazla işte çalışanın, tüm çalıştığı yerlerdeki primleri
ödenirse; SGK prim matrahı artacağından bu durum emekli maaşının
yükselmesine de olumlu katkı sağlayacaktır.
Özetle; ülkemizdeki emekli maaşlarının içler acısı durumu
(Özellikle SGK ve Bağ-Kur emeklilerinin aldığı düşük maaşlar)
düşünüldüğüne emekliliği yaklaşan ya da emeklilik planlamasını
şimdiden yapmak isteyenlerin bu yazdıklarımı dikkatlice
okumalarında fayda var.
Çünkü; emeklilik için müracaat edip, maaşları hesaplandıktan
sonra hüsrana uğrayan çok kişi var.
Aman dikkat…!