Ekonomist Mahfi Eğilmez merak edilen soruyu açıkladı Zamlara rağmen neden kafeler AVM'ler dolu?

Ekonomist Mahfi Eğilmez, yazısında ekonomik krize rağmen piyasadaki canlılığın sebeplerini açıkladı. Eğilmez "İnsanlar, sürekli eriyen satın alma gücü yerine, harcama yapmaya yöneliyor" dedi.

Ekonomist Mahfi Eğilmez, dün yazdığı yazıyı sosyal medya hesabından yayınladı. "Yüksek Enflasyona Karşın Piyasa Nasıl Canlı Olabiliyor?" başlıklı yazısında Eğilmez, insanların tasarruf etmek yerine, pahalanacağını düşündüğü malları ya da hizmetleri şimdiden satın alma yoluna gittiğini, bunun da piyasada canlılık yaratan etmenlerden biri olduğu değerlendirmesini yaptı. 

Tüketiciler ileride bugünkü fiyattan malları bulamayacağını düşünerek şimdiden alıyor
"Türkiye ekonomisinin rekor düzeyde kur artışı ve enflasyon yükselişi yaşadığı bir ortamda piyasadaki canlılık nasıl açıklanabilir?" diye soran ve bu soruya ekonomik kavramlarla cevap veren Eğilmez şunları dedi:

"Kur artışı ve enflasyon yükselişi olduğunda normal koşullarda talepte düşüş olması gerekirken tam tersi oluyor, talep ve dolayısıyla harcamalar yükseliyor. Bu durum, fiyat artışının talepte düşüşe yol açacağını öne süren talep yasasıyla çelişkili gibi gözükse de aslında ortada bir çelişki yok. 

İnsanlar tasarruf yerine harcamaya yöneliyor
Faiz oranlarının enflasyon oranlarının altında olmasının insanları tasarruftan uzaklaştırdığını ifade eden Eğilmez bunu şöyle açıkladı: "İnsanları tasarruf yerine harcamaya yönlendiren bir başka itici güç faiz oranlarının enflasyon oranının altında olması.  TÜİK’in açıkladığı TÜFE verisine göre yıllık enflasyon yüzde 70 dolayında görünüyor (ENAGrup’un açıkladığı enflasyon oranı yüzde 120 dolayında.) Buna karşılık bankaların mevduat sahibine önerdiği faiz yüzde 20’nin altında. Kur korumalı mevduat faizini hesaba katsak bile enflasyon oranına ulaşmak mümkün olmuyor. Bu durumda insanlar, tasarruf yapıp sürekli eriyen satın alma gücü yerine, harcamalarını artırmaya ileride daha da pahalanacağını düşündükleri malları satın almaya yöneliyorlar. Mallara yönelik talep arttıkça malın fiyatı da artıyor ve birbirini besleyen bir döngü içine giriliyor (negatif faiz nedeniyle paradan kaçış.)"

Zenginleşme hissi oluşuyor
Kur artışı ve enflasyon yükselişi nedeniyle insanların ellerindeki varlıkların değerinin yükseldiğini bunun da insanların zenginleşmiş hissi verdiğini anlattı. İnsanların gelirlerinin harcama artışına yetmediği durumlarda da borçlanma yoluna gittiklerini ve imkanları üzerinde yaşamaya yöneldiklerini söyledi. (servet etkisi.)

Gayrimenkul artışı ve kayıt dışı harcamanın ekonomik etkilerini de ele alan Eğilmez yazısında şunları dile getirdi: "Vatandaşlık verilmesi uygulamasıyla birlikte Türkiye’de gayrimenkul alan yabancıların sayısında artış oldu. 2021 yılında yabancılara satılan konutlardan yaklaşık 5,6 milyar dolar tutarında doğrudan yabancı sermaye girişi gerçekleşti. Bu şekilde ortaya çıkan ek talep piyasanın canlı kalmasına katkı sağlıyor (ek talep etkisi.)

Ödemeler dengesindeki net hata ve noksan kalemine baktığımızda 2021 yılında 9 milyar dolara yakın, 2022 yılının ilk üç ayında da 5 milyar dolara yakın nereden geldiği bilinmediği için bu başlık altında sınıflandırılan girişler olduğunu görüyoruz. Demek ki Türkiye’ye kayıt dışı kalmış ciddi bir döviz girişi söz konusu. Piyasalarda karşılaştığımız canlılıkta bu kayıt dışı paraların harcanmasının da katkısı olduğu kuşkusuz (kayıt dışı harcama etkisi.)"