Ekonomi üç aylık dönemde 4.9 büyüdü

Devlet İstatistik Enstitüsü (DİE), Temmuz, Ağustos, Eylül aylarını kapsayan bu yılın üçüncü üç aylık döneminde, Türkiye'nin Gayri Safi Milli Hasılası'nın (GSMH), geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 4.9 büyüdüğünü açıkladı. Aynı dönemde Gayri Safi Yurtiçi Hasıla'daki (GSYİH) artış ise yüzde 4.8 olarak hesaplandı. DİE, 2003 yılının III. dönemine ilişkin GSMH ile harcama yöntemiyle hesaplanan GSYİH geçici sonuçlarını açıkladı. Buna göre bu yılın Temmuz-Eylül döneminde GSMH, cari fiyatlarla 108 katrilyon 383 trilyon 823 milyar lira, 1987 yılı sabit fiyatlarıyla 39 trilyon 329 milyar lira oldu. Bu yılın üçüncü çeyreğinde, 2002 yılının aynı dönemine oranla büyüme hızı cari fiyatlarla yüzde 26.5, sabit fiyatlarla yüzde 4.9 olarak hesaplandı. Büyüme hızı, yılın dokuz ayında ise yüzde 5.2 olarak gerçekleşti. EN FAZLA ARTIŞ İTHALAT VERGİSİNDE Büyüme hızı, bu yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 4.9 olurken, geçen yılın aynı dönemine göre en fazla artış yüzde 26.7 ile ithalat vergisinde sağlandı. Söz konusu dönemde, sabit fiyatlarla ticaret sektörü yüzde 7, ulaştırma ve haberleşme sektörü yüzde 7.9, sanayi sektörü yüzde 8.1, serbest meslek ve hizmetler sektörü yüzde 4.2 büyürken, konut sahipliği ile devlet hizmetlerindeki büyüme yüzde 1.3'de kaldı. Yılın üçüncü üç aylık döneminde, geçen yılın aynı dönemine göre, inşaat sektörü yüzde 16.9, mali kuruluşlar sektörü yüzde 4.3, tarım sektörü ile kar amacı olmayan kuruluşlar da yüzde 1 küçüldü. 9 AYLIK ARTIŞLAR DİE'ye göre, bu yılın Ocak-Eylül döneminde, sabit fiyatlarla GSMH'daki büyüme yüzde 5.2, GSYİH'daki büyüme ise yüzde 5.4 oldu. Sabit fiyatlarla, yılın 9 ayında ithalat vergilerinde yüzde 22.6 artış olurken, ulaştırma ve haberleşme sektörü yüzde 9, ticaret sektörü yüzde 7.6, sanayi sektörü yüzde 6.8, serbest meslekler ve hizmetler sektörü yüzde 5 büyüdü. Bu dönemde, konut sahipliğindeki büyüme yüzde 1.3, devlet hizmetlerindeki büyüme de yüzde 0.6'da kaldı. İnşaat sektörü, 9 ayda, yüzde 16.2, mali kuruluşlar yüzde 6.9, kar amacı olmayan kuruluşlar yüzde 1.4, tarım ise yüzde 0.5 küçüldü. Cari fiyatlarla ise Türkiye'nin GSMH'sı yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 26.5, 9 aylık döneminde yüzde 31.6, GSYİH ise üçüncü çeyrekte yüzde 26.3, 9 aylık dönemde yüzde 31.8 arttı. ÖZEL TÜKETİM YÜZDE 5.6 ARTTI Harcama gruplarına göre gelişme hızlarına bakıldığında, sabit fiyatlarla özel nihai tüketim harcamalarında, geçen yılın aynı dönemine göre yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 5.6, yılın ilk 9 ayında ise yüzde 4.9 artış kaydedildi. Devletin nihai tüketim harcamaları ise yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 1.4, 9 aylık döneminde de yüzde 2.3 azaldı. Gayri safi sabit sermaye oluşumunda, III. üç aylık dönemde yüzde 0.4, 9 aylık dönemde yüzde 4.4 artış oldu. Mal ve hizmet ihracatı, üçüncü çeyrekte yüzde 20.1, 9 aylık dönemde yüzde 16, mal ve hizmet ithalatı ise üçüncü çeyrekte yüzde 29.4, 9 aylık dönemde yüzde 24.5 arttı. İMALAT SANAYİİ YÜZDE 8.4 BÜYÜDÜ Devlet İstatistik Enstitüsü (DİE) Temmuz, Ağustos ve Eylül aylarını kapsayan bu yılın üçüncü çeyreğinde imalat sanayiinin, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 8.4 büyüdüğünü bildirdi. DİE'nin 2003 yılının üçüncü üç aylık dönemine ilişkin açıkladığı rakamlara göre, imalat sanayiindeki büyüme özel sektör kaynaklı oldu. Bu dönemde özel sektör imalat sanayinde yüzde 11.3 büyüme olurken, kamudaki büyüme yüzde 1.1'de kaldı. Kamu kesimi imalat sanayiinde, gıda yüzde 56.5, diğer gıda yüzde 14, içki yüzde 9.6, dokuma sanayi yüzde 73.6, deri ve benzeri maddeler yüzde 52.9, kağıt ve kağıt ürünleri yüzde 73.8, plastik ürünler yüzde 41.6, metal eşya sanayi yüzde 7.7, makine sanayi de yüzde 32.1 oranında küçüldü. Tütün sanayi yüzde 5.4, basım, yayın yüzde 5.8, ana kimya sanayi yüzde 4.2, diğer kimyasal ürünler yüzde 88.8, petrol rafinerileri yüzde 4.7, elektrik makineleri ve aygıtları yüzde 31, taşıt araçları da yüzde 60.5 oranında büyüdü. ÖZEL KESİM Özel sektör imalat sanayiinde ise en yüksek üretim artışı yüzde 48.1 ile taşıt araçları sektöründe kaydedildi. Yılın üçüncü çeyreğinde, özel sektör imalat sanayiinde; makine sanayi yüzde 30.3, elektrik makineleri ve aygıtları yüzde 15.2, metal eşya sanayi yüzde 12.5, demir çelik metal ana sanayi yüzde 7.5, cam yüzde 11.4, çanak, çömlek ve çini vb sanayi yüzde 24.1, plastik ürünleri yüzde 12.5, lastik ürünleri de yüzde 11.1 büyüdü. Ana kimya sanayi yüzde 16, basım, yayın yüzde 22.3, kağıt ve kağıt ürünleriyüzde 5.6, içki sanayi yüzde 15.1, gıda maddeleri de yüzde 13 oranında gelişme gösterdi. Diğer gıda maddeleri yüzde 8.6, tütün sanayi yüzde 2.6, dokuma sanayi yüzde 2.8, ayakkabı dışında giyim eşyası yüzde 3.3, petrol rafinerileri yüzde 5.3, diğer imalat sanayii de yüzde 36.6 oranında daralma yaşadı. Bu yılın üçüncü çeyreğine ilişkin toplam imalat sanayii üretim değeri içinde kamu kesiminin payı yüzde 23.5, özel kesimin payı ise yüzde 76.5 düzeyinde bulunuyor. ZIMNİ DEFLATÖR DİE verilerine göre, yılın üçüncü çeyreğinde GSMH gelişme hızı cari fiyatlarla yüzde 26.5, sabit fiyatlarla yüzde 4.9 olurken, zımni fiyat deflatörü yüzde 20.6 olarak hesaplandı. GSMH yılın 9 ayında, cari fiyatlarla 255 katrilyon 721 trilyon 127 milyar lira, sabit fiyatlarla 91 trilyon 860 milyar lira olurken, geçen yılın aynı dönemine göre, cari fiyatlarla yüzde 31.6, sabit fiyatlarla yüzde 5.2 arttı. Söz konusu 9 aylık dönemde zımni fiyat deflatörü de yüzde 25.1 olarak hesaplandı. ÖZEL TÜKETİM ARTTI Harcamalar yöntemiyle hesaplanan GSYİH sonuçlarına göre, 2003 yılı üçüncü üç aylık döneminde, geçen yılın aynı dönemine göre özel nihai tüketim harcamalarında sabit fiyatlarla yüzde 5.6'lık bir artış görüldü. Bu dönemde kamu kesimi yatırımları yüzde 17.2 azalırken, özel kesim yatırımları ise yüzde 9.8 artış kaydetti.