Dünyadan mortgage örnekleri
Abone olTürkiye'de Mortgage'ın (tutsat) devreye girmesiyle beraber erken mi tartışmaları yaşandı. Peki dünya süreci nasıl yaşadı?
Türkiye'de tutsatın (mortgage) devreye girmesi ile birlikte,
zamanlama konusunda tartışmalar devam ederken, sisteme bir çok
ülkede finansal istikrarın tam olarak sağlanamadığı dönemlerde de
geçildiği görülüyor.
Sermaye Piyasası Kurulundan (SPK) alınan bilgilere göre, bunun
yanında sistem devreye girmeden önce devlet tahvili faizine göre
hayli yukarıda bulunan konut kredisi faiz oranları, sistemin
devreye girişiyle ya bunun altına ya da bu faize yakın bir seviyeye
geliyor.
Örneğin Macaristan'da tutsat sistemine kapsamlı bir konut
politikasının bulunmadığı, inşaat sektöründe durgunluğun, konut
fiyatlarında ve faiz oranlarında şiddetli artışların yaşandığı
90'lı yıllarda geçildi.
Sistem devreye girdikten sonra faizler 5 yılda yüzde 20'lerden
yüzde 5 seviyelerine geriledi. Mevcut durumda 10 yıllık tutsat
faizi, 10 yıllık devlet tahvili faiz oranının yaklaşık 1 puan
altında bulunuyor.
MEKSİKA-KOLOMBİYA
Meksika'da da tutsat sistem 90'lı yılların yüksek enflasyon ve faiz
ortamında uygulamaya konuldu ve faizler yüzde 35'lerden 10'lara
geriledi.
Kolombiya'da ise tutsat, 1998 ve 1999 yıllarında yaşanan büyük
durgunluğun ardından devreye sokuldu.
İSPANYA
İspanya'da sistem, bankacılık krizinin
yaşandığı dönem olarak bilinen ve yüksek faiz ortamının yaşandığı
1976-84 döneminde tutsat devreye girerken, faiz oranları yüzde
17'lerden 9'lara indi.
Mevcut durumda yüzde 3,8 civarında olan tutsat faizi, devlet
tahvili faiz oranının altında bulunuyor.
ABD'DE DURUM
Yapılan çalışmalar bu alandaki en
güçlü örnek olan ABD'de konut finansmanı sisteminin ekonomik
büyümede istikrar sağladığını gösteriyor.
Buna göre, sabit faizli konut kredilerinde, yeniden finansman
yoluyla durgunluk dönemlerinde tüketicinin reel getiri ve reel
harcaması artıyor. Faizlerin arttığı dönemde ise tüketiciler faiz
artışından dolayı reel kayba uğramıyor.
ABD'de 15 yıllık tutsat faizi ortalama yüzde 6 seviyesinde iken, 20
yıllık devlet tahvilinin faiz oranı ise yüzde 5,3 seviyesinde
bulunuyor.
Söz konusu tutsat faiz oranı yüzde 8,25 olan banka faiz oranının 2
puan altında yer alıyor.
ABD'DE YAŞANAN TUTSAT SORUNU
Bu arada ABD'de son dönemde yaşanan yüksek riskli (subprime)
mortgageların geri ödemelerinde yaşanan krizin ise farklı
unsurlarının bulunduğu belirtiliyor.
Bu krediler çoğunlukla geliri olmayan ve kredi skoru bulunmayan
tüketicilere verildiğinden yüksek risk taşıyor. Bu krediler
değişken faizli olduğundan, kısa vadeli faiz oranlarının
yükselmesi, tüketici üzerinde faiz yükünün artışına neden
oluyor.
Geri ödemelerinde sorun yaşanan kredilerin tüm tutsat kredilerine
oranı 2004 yılının sonunda yüzde 1.4 iken, 2006 sonu itibariyle
yüzde 1,7'ye çıkmış durumda.
Bu tüm piyasa içinde küçük bir orana denk gelirken, Türkiye'de
konut kredilerinin ödenmeme oranı yüzde 0,2 düzeyinde.
AVRUPA'DA TUTSAT
Almanya'da tutsat faiz oranı
yıllık yüzde 3,9, devlet faiz oranı ise yüzde 3,6 seviyesinde,
İsveç'te de yüzde 3,7'lik tutsat faizine karşılık devlet tahvili
faizi yüzde 3,5 civarında bulunuyor.
Türkiye'de ise 14,6'lık devlet tahvili faizine karşın, konut
kredilerinin ortalama faizi yüzde 21 seviyesinde bulunuyor.