Dövizde MBnin SON DANSI

Merkez Bankası"nın eski yöneticilerine göre Durmuş Yılmaz mali piyasalardaki dalgayı durdurmak için son şansını bugün kullanacak. Başaramazsa istifası gündeme gelecek.

Merkez Bankası Başkanı Durmuş Yılmaz, bugün Para Piyasaları Kurulu"nu (PPK) 18 gün aradan sonra ikinci kez olağanüstü topluyor. Piyasaların beklentisi, 1.75"lik şok faiz artırımının ardından bugün de faizlerin en az 2 puan arttırılacağı yönünde. Faizin yanı sıra döviz satış ihalelerine başlanması ve TL bolluğunu azaltmaya yönelik yeni önlemlerin alınması da sürpriz olmayacak.

SPEKÜLASYON VAR

Koltuğa oturduğu günden bu yana dalgalanmaya kapılan piyasalarla adeta savaş veren Başkan Yılmaz, dalgalanmayı durdurabilmek için faizleri artırdı, dövize iki kez müdahale etti. Ancak Merkez"in şok kararları piyasalarda şok etkisi yapmadı. Şimdi Yılmaz, bir ay içerisinde üçüncü kez PPK"yı topluyor.
Yılmaz ve ekibine koltuğu bırakan Merkez"in eski yöneticileri gelişmeleri yakından izliyor. Bir süre önce görevden ayrılan bir Merkez Bankası yönetici, bu toplantının Yılmaz için son şans olduğunu söyledi. Eski bürokrata göre Yılmaz ve ekibi bugün alacağı kararla da piyasaları sakinleştiremezse güven problemi en üst seviyeye çıkacak. Güven eksikliği ise Yılmaz ve ekibine istifa getirecek. İşte Merkez"in eski yöneticisinin tespitleri:

Durmuş Yılmaz ve ekibinin kriz yönetimi karşısındaki tecrübesizliği piyasa oyuncularını cesaretlendirdi. Şu anda piyasada ciddi bir spekülasyon var. Bu kadar Türk Lirası bolluğu olduğu yerde spekülasyon olur. Spekülatör, Merkez"in durduramayacağını görüp döviz alıyor, sonra yükselince satıyor, bu seviyeden tekrar alıyor. Spekülatörler bu basit oyundan sürekli galip çıkıyor.

UTANGAÇ MÜDAHALE

Yılmaz bu toplantıyı niye yapıyor? Herkesin kafası karışık. Kimse akıl erdirebilmiş değil. Faiz dışında kur rejimini görüşecek desek, PPK kur rejimini değiştiremez. Zorunlu karşılık oranlarını değiştirecek desek, o da Banka Meclisi"nin yetkisinde. PPK faizlerle ilgili karar alacaksa, çok kısa süre önce zaten aldı. Eğer artırdığın faiz yetersiz kaldıysa önce niye yetersiz kaldığını anlatırsın sonra da "başaramadım" deyip gidersin. Olağanüstü toplantı kararı alınarak piyasalarda büyük beklenti oluşturuluyor. Şimdi ne olacak? Beklentilerin altında bir faiz kararı alınırsa döviz daha da yukarı gidecek. Çok yüksek olursa bu sefer enflasyon hedeflerine ilişkin kuşku oluşacak. Beklenti o ki toplantıdan faizlerin 2 puan artırılması kararı çıkacak. Olağanüstü toplantı yapıyorsan piyasaların beklentisini karşılarsın. Bir paket halinde faiz, döviz, karşılıklara yönelik karar alırsın. Böyle o olmadı, bu; bu olmadı o şeklinde utangaç müdahaleyle Merkez yönetilmez.

HARAKİRİ DEĞİL İSTİFA

Bugünkü toplantı Yılmaz ve ekibi için son şans. Buradan çıkacak karar sonucunda spekülasyonların önü kesilebilirse sorun yok. Ama kesilemezse istifa kaçınılmaz olur. Merkez"in hatalarını Meteoroloji müdürü yapsa çoktan istifası istenirdi. Düşünsenize, müdür hava güneşli olacak diyor, sonra bir yağmur, tolu, tufan çiftçinin mahsulü gitmiş. O müdürü orada durdururlar mı? Bizim Merkez Bankası"nın başında bir Japon olsa çoktan harakiri yapmıştı.

Kimler gitti kimler geldi

Para Politikası Kurulu; başkan, başkan yardımcıları, banka meclisi üyesi ve başkanın önerisiyle müşterek atanan bir üyeden oluşuyor. Süreyya Serdengeçti"nin başkanlığı döneminde Para Politikası Kurulu; Sedef Ayalp, Erdem Başçı, Şükrü Binay, Güven Sak, Fatih Özatay ve Durmuş Yılmaz"dan oluşuyordu. Eski ekipten Yılmaz, Başçı ve Sak Kurul"un tecrübeli üyeleri olarak görevlerine devam ediyor. Ayrılanların yerine ise Burhan Göklemez, Mehmet Yörükoğlu ve İbrahim Turhan eklendi. Normal şartlarda 7 üyeyle çalışan Kurul, Şükrü Binay"dan boşalan başkan yardımcılığı koltuğuna atama yapılmadığı için 6 üyeyle toplanmak zorunda kalacak. Kurul, 7 Haziran"daki olağanüstü toplantıda da aynı üyelerle toplanmış ve 1.75"lik faiz artırımına karar vermişti.

BUGÜNKÜ ZİRVEDE JETLAG RİSKİ

Yılmaz, bugünkü toplantıya ABD'den Türkiye saatiyle 7.00'de bağlanacak. Ancak, ön hazırlıkların yetişmesi için Yılmaz'ın sabah 4.00 civarında ayakta olması gerekiyor

Merkez Bankası Başkanı Yılmaz, olağanüstü kararların alınabileceği olağanüstü Para Piyasaları Kurulu toplantısına, jetlag olarak bilinen biyolojik saat dengesinin kaybolduğu bir zamanda katılacak. Uzmanlar, doğudan batıya yapılan uzun uçuşlardan uçuştan kaynaklanan jetlag durumuna yakalanan insanların okuma, araba kullanma ve iş görüşmeleri gibi konularda motivasyon ve konsantrasyon eksikliği yaşadığına dikkat çekiyor.

TÜRKİYE"YE DÖNMEDİ

Başkan Yılmaz, bugünkü olağanüstü toplantı kararını, Londra"da aldı. Londra, New York ve Frankfurt"u kapsayan bir dizi road showa çıkan Yılmaz, cuma günü toplantı kararını aldıktan sonra pazar günkü toplantı için Türkiye"ye dönüp dönmeme konusunda kısa bir tereddüt yaşadı. Ancak Yılmaz, önceden alınmış randevuları iptal etmemek için programına devam kararı alıp dün New York"a uçtu.

Yılmaz"ın kritik toplantı öncesi Ankara"ya dönmek yerine özel bir yatırım şirketinin toplantısına katılması, ardından da kıtalararası uçuşu göze alması tepki çekti.

Yılmaz bugün, New York"tan tele konferans yoluyla Ankara"daki toplantıya katılacak. ABD ile Türkiye arasındaki saat farkı nedeniyle Yılmaz 14.00"de başlayacak toplantıya sabah saat 07.00"de bağlanacak. Ancak, ön hazırlıkların yetişmesi için Yılmaz"ın sabah 04.00 civarında ayakta olması gerekiyor.

DİKKATİNİ TOPLAMASI ZOR

Yılmaz, erken kalkması nedeniyle kritik toplantıya uykusuz çıkacak. Ancak Yılmaz, esas sorunu, insanın biyolojik saatinin değişmesinden kaynaklanması şeklinde ifade edilen jetlag nedeniyle yaşayacak. Yılmaz, Londra"dan New York"a geçtiğinde 5 saatlik saat farkının etkisiyle jetlag sorunu yaşamaya başlayacak. Yılmaz, kritik toplantı bir süre uyuyup dinlenmek isteyecek. Ancak, jetlag durumu nedeniyle uyumakta zorluk çekecek. Uyku tutmaması üzerine toplantı saatine kadar çalışmak istediğinde ise anlama ve dikkat eksikliği yaşayacak. Günlük hayatı düzenli olan insanların jetlagdan daha fazla etkilendiği dikkate alındığında, Yılmaz"ın jetlagdan etkilenme olasılığı daha da yükseliyor.

Jetlag nedir?

İnsanların vücutlarının, uyuma, vücut ısısı, üreme zamanı gibi periyodik fonksiyonlarını kontrol eden biyolojik bir iç saatleri vardır. Bu iç saatlerin çoğu, kendi fonksiyonları için kendi zaman dilimlerinde çalışır. Ancak ışık ve sıcaklık gibi dış etkenlerden de etkilenir. Örneğin İstanbul"dan New York"a uçan bir insanın vücut saati hâlâ İstanbul"a ayarlıdır. İstanbul"dan saat 12.00"de havalanıp, 8 saatlik bir uçuştan sonra New York"a varıldığında o insanın vücut saati 20.00"dedir. Oysa New York, saat 13.00"ü yaşamaktadır. Dolayısıyla vücudunun saati ortama 7 saat ileridedir. O insanın karnı acıkacak, biraz sonra uykusu gelecektir. Ancak, akşam olmasına bile daha 7-8 saat vardır. Vücut dengesini şaşırır. İşte bu olaya jet-lag denilir. NASA"ya göre insan vücudunun biyolojik saatinin her bir zaman bölgesine, yani bir saatlik bir zaman değişimine alışması bir gün almaktadır. Bu durumda İstanbul"dan New York"a gidince vücut kendini ancak 7 gün sonra adapte edebilmektedir. Jet-lag olayı uçma mesafesine değil, kaç zaman bölgesinden geçtiğinize bağlıdır.

Erdoğan SÜZER
Bugün Gazetsi