Dolardaki gerileme 2005'te de sürüyor

Uluslararası döviz piyasasında Aralık'ta da doların gerilemeyi sürdürerek euro karşısında yaklaşık yüzde 7, Japon Yeni karşısında ise yaklaşık yüzde 5 değer kaybetmesi, yatırımlarını dolar cinsinden yapanların son 2 yılda önemli zararlarla karşılaşmasına neden oldu. Yatırım bankaları analistlerinin katılımıyla gerçekleştirilen araştırmalar ve kıdemli ekonomistlerin beklentileri, dolardaki değer kaybının önümüzdeki yılda da devam edeceğini ortaya koyuyor. ABD'li yatırım bankası Merrill Lynch'in 300 uluslararası fon yöneticisiyle görüşerek gerçekleştirdiği ankette, doların gerilemesini bekleyenlerin oranı yüzde 57 çıkarken bunların yüzde 27'si gelecek yıl euronun, yüzde 34'ü ise Japon Yeni'nin en yüksek getiriyi sağlamasını bekliyor. Araştırmada ortaya çıkan diğer bir ilginç sonuç ise doların zayıflamayı sürdürmesini bekleyenlerin sayısı artarken aynı zamanda hızlı değerlenmesini bekleyenlerin sayısının da artıyor olması. Merrill Lynch'in Kasım anketinde yüzde 16 olan doların hızlı yükselerek kayıplarını geri almasını bekleyenlerin oranı, Aralık anketinde yüzde 22'ye yükseldi. ABD'nin son yıllardaki en büyük ihracat başarısının ''üzerinde başkanların resmi olan küçük yeşil kağıt parçacıkları'' olduğunu belirten bir analist, ''Dünya bunları almaktan yoruldu. Artık ABD başkanlarının resimlerine eskisi kadar ödemeye hazır görünmüyor'' değerlendirmesinde bulunuyor. Uzmanların çoğu dolardaki gerilemenin nedenleri arasında gösterilen ABD'nin dış ticaret açığının daha da artacağını tahmin ediyor. Uluslararası Para Fonu'nun eski Baş Ekonomisti olan ve halen Harvard Üniversitesi'nde ders veren Prof. Kenneth Rogoff'a göre ise dolarda yüzde 15 daha gerileme olabilecek. 2 ay önce yaptığı ''dolar yüzde 20-40 gerileyecek'' uyarısıyla tanınan Rogoff, ''ödemeler dengesinde üçüncü çeyrekte ABD'nin 165 milyar dolar açık vermesi ve geçen yıl üçüncü çeyrekte 67 milyar dolar olan dışarıya ödediği faizin bu yılın aynı döneminde 88 milyar dolara çıkmasının'' yeni tahminler yapılmasını gerektirdiğini belirtiyor. Forbes dergisine yaptığı açıklamada, ''Son veriler ABD'nin cari açığının sürdürülemez bir yörüngeye girdiğine yeni kanıtlar getiriyor'' diyen Rogoff, yüzde 9-10'luk bir değer kaybının ardından yaşanacak bir düzeltme hareketi ve yeni gerilemeler kaydedilmesini bekliyor. ABD'YE GİREN PARA AZALIYOR ABD Başkanı Bush'un ''güçlü dolar'' taraftarı olduğunu söylerken bu konudaki kararı piyasaya bırakmaktan başka birşey yapmamasıyla gerilemeyi sürdüren doların kısa vadede bu ülke ekonomisine faydalı olduğu görüşü piyasalarda genel kabul görüyor. Diğer paralar karşısında ucuzlayan doların üretim maliyetlerini düşürerek ABD'nin ihracatını cazip hale getirdiği ve böylece ülkenin rekor dış ticaret açığının kapatılmasında etkili olacağı değerlendiriliyor. Öte yandan ABD'nin bu yıl 600 milyar doları geçmesi beklenen cari açığı yanında ülke bütçesini denkleştirmek için yönetimin yüz milyarlarca dolar borçlanması zorunluluğu, son aylarda ABD'ye sermaye akışının iyice azalmasıyla durumu daha da kritikleştiriyor. Dünya sermayesinin çekim merkezi olma unvanını yitiren ABD'nin son zamanlarda sadece ihracatlarını sürdürmek için yüksek dolara ihtiyaç duyan Uzakdoğulu merkez bankalarından para alabildiğine dikkat çeken ekonomistler, düşen doların yaratacağı enflasyon baskısını hafifletmek için sürekli faiz artırmak zorunda kalacak olan Bush yönetiminin önümüzdeki yıl ciddi ekonomik problemlerle karşılaşabileceğini vurguluyorlar. Geçen yılın Ocak ayında ABD'nin dış ticaret açığının iki katı yabancı sermaye çekebildiğini belirten M.G. Financial döviz analisti Ashraf Laidi, ''Bu miktar geçen her ayda geriledi. Şimdi ise gelen para dış ticaret açığını karşılayamıyor'' şeklinde konuşuyor. Yabancı yatırımcıların ABD'nin artan borçlarından endişelendiğini anlatan J.P. Morgan kıdemli analistlerinden Anthony Chan, doların gerilemesini hakkında şunları söylüyor: ''Bir ülkenin büyümesi yavaşsa parası değer kaybedebilir. Fakat ABD, Japonya ve Avrupa'dan daha hızlı büyüyor. Bir ülkede faizler düşükse yine parası değer kaybeder. Fakat yine ABD'nin faizleri Japonya ve Avrupa'ya göre daha yüksek. Geriye kalan tek ihtimal olan cari açığı, dolardaki gerilemenin nedeni olarak görüyorum.''