Dolar ne çokmuş...

İşte Güngör Uras'ın bu günkü yazısı... Geçen cuma günü Merkez Bankası dolar fiyatını yükseltmek için (Milliyet Ekonomi'de yayımlanan Songül Hatısaru'nun tahminine göre) 900 milyon ile 950 milyon dolar arasında dolar satın aldı. Böylece 1 milyon 373 binlere kadar inen dolar fiyatını 1 milyon 400 bin liraya çıkardı. Anka'nın günlük ekonomi bülteninde yer alan bilgilere göre, Merkez Bankası dolar fiyatını yükseltmek için 6 Mayıs'tan 16 Temmuz'a kadar piyasadan 2.6 milyar dolar toplamıştı. Bu rakama cuma günkü alımları ekleyince 3.5 milyar dolar gibi bir rakam ortaya çıkıyor. Merkez Bankası'nın satın ala ala bitiremediği bu dolarların kaynağı ne? Merkez Bankası dolarları bankalardan satın alıyor. Birileri önce gidiyor bankalara bu dolarları satıyor. Merkez Bankası da bankalardan topluyor. Acaba bankalara bu dolarlar nereden geliyor? - Yılbaşından bu yana ihracat geliri, turizm geliri, işçi geliri olarak bankalara büyük miktarda döviz girişi oldu. Buna ek olarak yurtdışından devletin, bankaların ve işadamlarının kullandıkları döviz kredileri bankaların kasasını doldurdu. Bankalar da Merkez Bankası'na bu dövizleri mi satıyor?.. Ödemeler bilançosu rakamları böyle bir şey olmadığını gösteriyor. Ocak - mayıs döneminde ihracat, turizm ve işçi dövizi gibi olağan döviz gelirlerimiz, döviz harcamalarımızı karşılayamadı. 3.5 milyar dolar döviz açığı ortaya çıktı. Yurtdışından devletin, bankaların ve özel sektörün kullandığı krediler ile bu açık zar zor kapatılabildi... Açık anlatımıyla bu kanaldan piyasaya döviz akması mümkün değil. - Bankaların kasasında döviz vardı. Bankalar bu dövizleri satıyor. Dövizden TL'ye geçiyor. Bankaların döviz açıkları büyüyor. Bankalar da bu kaynaktan piyasaya döviz mi sürüyor? BDDK tarafından yayımlanan ve bankaların yabancı para pozisyonu (döviz fazlalık veya eksikliklerini) ortaya koyan rakamlar böyle bir şey olmadığını gösteriyor. Tüm bankaların yılbaşında döviz hesaplarında 203 milyon dolar açık var iken bu açık 20 Haziran'da 584 milyon dolar fazlalığa dönüştü. Açık anlatım ile bankalar kendi kasalarında döviz satmadı. Satmıyor. - Halkımızın bankalarda döviz hesabı var. Halkımız Türk lirasına dönmek için acaba bu hesaplardaki dövizi mi satıyor? Merkez Bankası'nın yayımladığı bankalarla ilgili rakamlar böyle bir şey olmadığını gösteriyor. Yurtiçinde yerleşiklerin bankalardaki döviz mevduatları yılbaşında 46.5 milyar dolar idi. 4 Temmuz'da 46.9 milyar dolar döviz mevduatları var. Fakat denebilir ki, "Bu hesapların tamamı dolar hesabı değil. Euro da var. Euronun değer yükselişi nedeniyle bu hesapların dolar toplamının artması beklenirken artmamış. Aynı kalmış..." Doğrudur... Ama bu yoldan piyasaya aksa aksa 1 milyar dolar akar. Açık anlatımıyla bu kaynak da piyasadaki dolar bolluğuna neden olamaz. - Kara para aklanıyor denebilir... Ama bunu söylemek kolay, yapmak zordur. Yurtdışından hiçbir banka kara parayı Türk banka sistemine havale edemez. Ülkeye 6 ayda 3.5 milyar dolar tutarındaki yabancı para bavul ile, hatta TIR ile nakit olarak sokulamaz. Sokulsa bile bu kadar nakit para bankalarca sorgusuz sualsiz hesaba alınamaz. - Bütün bunları sıralamaya gerek yok!... Halk yastık altındaki dolarları piyasaya çıkarıyor denebilir... Bu ne bitmez tükenmez yastık altıdır ki 6 ayda 3.5 milyar dolar kâğıt para yastıkların altından çıkıyor ve de çıka çıka bitmiyor. Sayın okuyucuların siz evinizde 20 dolarlık, 50 dolarlık, 100 dolarlık banknotları saklayacaksınız... Bunları paket haline getireceksiniz... Naylon torbalara dolduracaksınız... Bir yastığın altına kaç paket banknot sığar? Yastığın altına sığmayanları ne yapacaksınız? Fırının alt gözüne koysanız... Kaza olur yanar... Buzdolabına koysanız... Donar, buz olur... Çamaşır makinesine, bulaşık makinesine koysanız... Bir de bakacaksınız yıkanmış, bembeyaz olmuş... Ben bu yazıyı yazıyorum ama... Olana biteni aklım almadığı için yazıyorum... "Va mı bunun bir izahı?"