Diz kapağı ağrısı neden olur evde tedavisi olur mu?

Diz kapağı ağrısı gün içinde sık sık karşılaştığımız bir rahatsızlık. Dizimizdeki ağrı bazen günlerde bazen de haftalarda sürebilir. Peki hayatımızı olumsuz etkileyen bu rahatsızlık için ne zaman doktora gitmeli ne gibi önemlemler alınmalı?

Diz kapağı olarak bilinen patella, dizin ön kısmında yer alan küçük ve yassı bir kemiktir. Bu kemik üst kasların kuvvetini diz bölgesinin alt bölümüne iletilmesinden ve hareket ederek bükülmesinden sorumludur. Kaval kemiği ile uyluk kemiği arasında yer alan tendonlar ile bağlıdır.

Alt yüzünde de eklem kıkırdakları mevcuttur. Diz kapağının pozisyonel olarak dışa doğru kayması ya da bu bölgede sıkışması diz kapağı ağrılarının en sık rastlanan sebeplerindendir. Bacağa hareket kabiliyeti katan diz kapağı ve altındaki dokularda meydana gelen ağrılar hayat kalitesini düşürürken bazı durumlarda işlevini yerine getiremeyecek boyutlara da gelebilir.

Diz kapağının aşırı yük altında sürekli kullanılması sonucu eklemde bulunan kıkırdak dokunun aşınması ya da tamamen yok olarak kemiğe zarar vermesiyle oluşan osteoartrit, travma ve yaralanmalar, pozisyonel olarak diz kapağının kayması, diz kapağında yer alan tümörler, enfeksiyon, yağ dokusunun ya da tendonların iltihaplanması, plika adı verilen dokuların yıpranması gibi pek çok durum diz kapağı ağrısına neden olur. Hastalığın tipine göre ağrının şiddeti ve şekli değişse de tamamı diz kapağı ve diz eklemi etrafında hissedilir. Diz kapağı ağrısı tedavisi de yine hastalığın kesin teşhisi sonrası uzman hekim tarafından düzenlenir. Bazı durumlarda cerrahi müdahale de gerekebilir.

Diz kapağı ağrısı nedenleri nelerdir?
Gün içinde sürekli yapılan yürüme, kalkma, koşma gibi aktivitelerin yanında vücudun tüm ağırlığını taşıyan diz eklemi oldukça büyük baskılara maruz kalır. Diz kapağı ağrıları çoğunlukla yorgunluk, aşırı kullanım, zorlama, yaşlılık, travmalar, pozisyonel kaymalar ve diğer hastalıklara bağlı olarak gelişir. Tek bir nedeni olmayan diz ağrılarının kesin tanısı hastanın öyküsü, fizik muayenesi ve gerekli görüldüğü durumlarda radyolojik görüntülemeler sonucunda konur. Ağrının spesifik hareketlerde mi, istirahat esnasında mı yoksa sürekli mi olduğu da tanı açısından önemlidir. Bu yüzden hekim ile görüşürken öykünün doğru ve net bir şekilde anlatılması son derece önemlidir.

Diz kapağı kayması nedir?
Diz kapağı ağrısı, genellikle diz kapağının pozisyonel olarak kayması sonucu meydana gelen sıkışmalardan kaynaklanır. Diz kapağı kayması sıklıkla oturarak çalışan kişilerde görülür. Kadınlara oranla erkeklerde daha sık rastlanan bu durum çoğunlukla bağdaş kurarak oturanlarda görülür. Bu oturuş biçiminde diz kapağı dışa doğru kayar. Sürekli yapıldığında diz kapağında bulunan kıkırdak yıpranarak ağrılara sebep olur. Ayrıca sıklıkla bacak bacak üstüne atarak oturan ve uzun süre bu pozisyonda hareketsiz kalan kişilerde de diz kapağı kayması görülür. Hastalar genellikle merdiven inip çıkarken, çömelip kalkarken, koşarken ve uzun süre otururken ağrı hissederler. Bazı durumlarda diz kapaklarında morluk ve şişme de görülebilir. Bunun yanında hareket esnasında gıcırdama hissi ve dizin kilitlenmesi, kişinin kendi ağırlığını taşıyamaması ve boşalma hissi de görülebilir. Ortopedi uzmanının önerdiği tedavi şekilleri ile hasta tamamen iyileşebilir. Hastalığın derecesine göre, egzersiz, diz korsesi, fizik tedavi ya da ameliyat önerilir. Eğer hasta erken dönemde başvurmuşsa ağrıyı azaltıcı ve kıkırdak dokuyu güçlendirici ilaç ve egzersiz programı önerilir. İlerlemiş vakalarda ise artroskopik cerrahi ile diz kapağı yerine oturtulur ve yıpranan dokular temizlenir. Ameliyatın durumuna göre hasta, 3 ile 4 hafta sonra günlük normal yaşantısına dönebilir. Gerekli durumlarda diz protezi de uygulanabilir.

Diz kapağı kireçlenmesi nedir?
Diz kapağı dizin ön tarafında bulunan bir oluğun üzerinde yer alan yassı bir kemiktir. Diz kapağının bu oluk üzerinde rahatça hareket edebilmesi için her iki yüzey de kıkırdak doku ile kaplıdır. Bu bölgedeki kıkırdakların zaman içinde aşınması, eklemin de deforme olmasına sebep olur. Bu duruma patellofemoral artroz yani diz kapağı kireçlenmesi denir. Hastalar genellikle diz kapağında hassasiyet ve ağrı şikayeti ile hekime başvurur. Bunun yanında merdiven inip çıkma, çömelip kalkma, ayağa kalkarken ve bazı durumlarda yürürken de ağrılar artış gösterebilir. İleri evrelerinde dizlerden gelen gıcırdama ve sürtünme sesleri diğer insanlar tarafından da duyulabilir. Kireçlenme de evreler hâlinde ilerleyen bir hastalıktır. Önceleri kıkırdak dokusunda yumuşama görülürken, ilerleyen aşamalarda kemik üzerinde yer alan kıkırdak dokunun tamamen yok olduğu da görülebilir. Bu yüzden tedavi yaklaşımı da hastalığın evresine göre belirlenir. Hastalığın erken dönemlerinde gerekliyse kilo verme, egzersiz önerilirken, ileri aşamalarda ilaç tedavisi ya da cerrahi müdahale gerekebilir. Cerrahi müdahale ile eklem yüzeyi düzleştirilir, gerekli ise kıkırdak nakli ya da eklem protezi uygulanabilir.

Sinema belirtisi nedir?
Diz kapağı ağrısı neye işarettir, diye sorulduğunda bazı durumlarda kondromalazi patella, yani sinema belirtisi diye de cevap verilebilir. Diz kapağının arka tarafında bulunan eklem kıkırdağı, diz kapağının eklem oluğunda rahatça hareket etmesini sağlar. Bu kıkırdakta meydana gelen hasarlanmada dizin ön tarafında ağrı hissedilir. Bu ağrı karakterize olarak merdiven kullanımı ve dizin 90 derece bükülü olduğu pozisyonlarda ortaya çıkar. Bu yüzden de sinema belirtisi denmektedir. Diz kapağında sürtünme sesi mevcuttur ancak bu tipik bir belirti değildir. Yük altında geçici olarak dizde boşalma, hareket kısıtlılığı ve kilitlenme görülebilir. Fizik muayene esnasında sık olarak rastlanmasa da şişlik görülebilir. Ağrının olmaması hastalığı ekarte ettirmese de çoğunlukla dizin bükülerek yapıldığı işlerde ağrı artar. Hasta uzun süre oturduktan sonra ayağa kalkmaya çalıştığında ağrı oluşur ya da artar ve çıtırdama sesi duyulabilir. Ses, kıkırdağın yumuşaması, yırtılması ya da hasarlanmasından kaynaklanır. Ayrıntılı öykü ve fizik muayene sonrası hekim gerekli gördüğü durumlarda ek radyolojik tetkikler isteyebilir. Eğer eşlik eden patolojik bir durum var ise teşhis konur. Tedavide ilk basamak olarak pozisyon önerileri ve ilgili kas gruplarının güçlendirilmesi için egzersiz önerilir. Ancak hastalık ileri evredeyse ilaç tedavisi uygulanarak, kıkırdak dokunun yıpranmaya devam etmesi durdurulmaya çalışılır. Hasarlanmayı azaltmak için dize enjeksiyon uygulanabilir. Gerekli durumlarda artroskopik cerrahi müdahalede bulunulur. 

Diz kapağı tendiniti nedir?
Patellar tendinit yani diz kapağının altında bulunan kas kirişlerinin, bir başka deyişle tendonların iltihaplanmasıdır. Genel olarak yoğun spor yapan kişilerde görülür. Koşu ve zıplama aktivitelerinin yoğun olduğu basketbol gibi sporları yapan kişilerde, direkt alınan darbeler ya da zorlayıcı ve tekrarlayıcı travmalar sonucu ortaya çıkar. Diz kapağının alt kısmında hassasiyet ve ağrı hissedilir. Squat hareketlerinde, uzun süre oturduktan sonra ayağa kalkıldığında, merdiven inip çıkarken ve tekrarlayan aktivitelerde ağrı hissedilir. Hastalık, başlangıç döneminde belirti göstermediği gibi radyolojik görüntülemelerde de bulgular normal olabilir. Genellikle bulgulara ağrının yanı sıra şişlik de eşlik eder. Akut gelişen durumlarda istirahat, şikayetlerin azalmasını sağlar ancak sorunu ortadan kaldırmaya yetmez. Ortopedi ve travmatoloji uzmanı tarafından öykü, fizik muayene ve gerekli durumlarda radyolojik görüntülemeler ile tanısı konur. Tedavisi hastalığın evresine göre şekillenir. Ameliyat sonrası çoğunlukla spora geri dönülebilir.

Diz ağrılarının pek çok farklı sebebi de bulunabilir. Bu yüzden böyle bir şikayetiniz varsa ortopedi uzmanına başvurmak, erken tanı ve hızlı tedavi için önemlidir. Daha iyi ve sağlıklı bir yaşam için siz de sağlık kontrollerinizi yaptırmayı ihmal etmeyin