Diyarbakır'da arsa fiyatları çıldırdı

Diyarbakır, arsa fiyatında 5 yılda meydana gelen 50 kat artışla ''taşı toprağı altın'' olarak tanımlanan İstanbul'a adeta nispet yapıyor.

Yaşanan siyasi olaylarla sık sık gündeme geldiği için kimi iş çevrelerince ''yatırım ortamının uygun'' olmadığı dile getirilen Diyarbakır'da, tarla ve arsa fiyatındaki yükseliş adeta dudak uçuklatıyor. Bu artışın devam edeceğini umarak para kazanmayı hayal eden binlerce kişi, tarla ve arsa satın almak için birbiriyle yarışıyor. Tarla fiyatı 5 yıl önceki değerine oranla 50 kat, bir yıl önceki fiyatına göre ise 10 kat artış gösterirken, bu yükseliş; ''Diyarbakır'ın da taşı toprağı altın oldu'' şeklinde yorumlanıyor. Bu süre içinde bir arsanın fiyatındaki yükselme altın, döviz, borsa ve mevduat faizi başta olmak üzere tüm yatırım araçlarını kıskandırıyor.

Diyarbakır kent merkezine yakın bir dönüm arsanın fiyatı 900 bin liraya, kente 20 kilometre uzaklıktaki tarlada bir dönüm alanın fiyatı 50 bin liraya, 60 kilometre uzaklıktaki tarlada ise bir dönümün fiyatı 6 bin liraya alıcı buluyor.

ARSAYI GÖRMEDEN SATIN ALIYORLAR

En büyük talep kentin batı kesiminde ve Karacadağ eteklerinde yer alan Siverek karayolu üzerindeki ''demir girmez ve hayvan otlamaz'' olarak tabir edilen tarıma elverişli olmayan ''taşlık'' arazilere gösterilirken, yoğun ilgi nedeniyle hızını alamayan bazı kişiler ise Diyarbakır il sınırını da aşarak, 80 kilometre uzaklıktaki Siverek'e bağlı köylerden arazi satın almaya başladı.

Kimileri evini, arabasını veya eşinin kolundaki bileziklerini bu uğurda satarken, kimileri de bankalardan çektiği kredilerle arazi alıyor.

Uzmanlar, bu kişilerin yüksek fiyata arsa satın almalarını ''çılgınlık'' olarak yorumlarken, ''spekülatif'' olarak değerlendirdikleri bu gelişmenin önlenmesi için kamu ve sivil toplum kuruluşlarının girişimde bulunmasını talep ettiler. Tarlaların çoğunluğu alıcılar tarafından görülmeden dahi satın alınırken, aynı arazinin bir ay içerisinde 4-5 kez el değiştirdiği belirtiliyor.

''DEVREDİLMEYEN TARLA KALMAMIŞ''

Yoğun arsa alım ve satımı nedeniyle Tapu Sicil Müdürlüklerinde yoğunluk oluşurken, kent merkezindeki 4 ayrı Tapu Sicil Müdürlüğündeki işlem sayısında bir önceki yıla oranla yüzde 50 artış olduğu belirtildi.

Diyarbakır Tapu Sicil Müdürlüklerinde son bir yıl içinde 9 bini aşkın işlem gerçekleştirilirken, bu devir işleminin büyük çoğunluğunu arsa satışının oluşturduğu vurgulandı.

Tarla ve arsa fiyatındaki yükselişi normal bulmayan Diyarbakır Vergi Dairesi Başkanlığı konuyla ilgili inceleme başlattı. Tapu Sicil Müdürlüklerinden son 1 yılda satışı yapılan arsa ve tarlaların listesini talep eden Vergi Dairesi Başkanlığı, arsa alımı yapan kişilerden paranın kaynağını soracağı belirtildi.

Alatosun Belde Belediye Başkanı Ahmet Karacadağ AA muhabirine, tarla fiyatlarındaki yükselişi anlamakta zorluk çektiğini ifade ederek, kente 20 kilometre uzaklıktaki ''demir girmez'' olarak tabir ettikleri tarıma elverişsiz taşlık tarlalarda bir dönüm alanın fiyatının 40-50 bin liraya yükseldiğini söyledi.

Halk arasında ''İsrail ve Amerika firmalarının yatırım yapacağına'' ilişkin söylentilerin dolaştığını ifade eden Karacadağ, ''Bunların gerçek olduğunu düşünmüyorum. Kasıtlı olarak fiyatların yükseltilmesi için uyduruluyor. Siverek karayolu üzerinde neredeyse devredilmeyen tarla kalmamış. Memur, esnaf ve işçi arsa alımına yönelmiş'' dedi.

''FİYAT 50 KAT YÜKSELDİ''

Diyarbakır Emlak Komisyoncuları ve Müşavirleri Derneği (DİEM-DER) Başkanı Mustafa Koç, arsa ve tarla fiyatlarında son 6 ayda çok büyük bir yükselişin meydana geldiğini vurgulayarak, fiyatlardaki yükselişin suni olduğunu kaydetti.

Fiyatların arsaların gerçek değerinin çok üzerinde olduğunu, bu nedenle vatandaşların arsa ve tarla alırken mutlaka bir uzmana danışmasını isteyen Koç, aksi yönde hareket edecek vatandaşların zarar edebileceği uyarısında bulundu.

Yoğun arsa satışı nedeniyle Tapu ve Sicil Müdürlüklerinde uzun kuyruk oluştuğunu dile getiren Koç, şöyle konuştu:

''5 yılda arsa fiyatlarında 50 kat artış oldu. Dönümünü 3 bin liraya sattığım arsa bugün 175 bin liraya yükselmiş. Bu yükseliş normal değil, suni yükseliştir. Bu fiyatlar alınan arsalar, sonuçta birilerinin elinde kalacak. Büyük miktarlarda para bu arazi sektöründe dönüyor. Bu paranın da kent ve ülke ekonomisine hiç bir katkısı yok. Arsaya olan talep nedeniyle müteahhitler ev satamaz hale geldi. Çok sayıda kişi evini, arabasını ve altınını satıp tarla alıyor. Hiç bir araştırma yapmadan paralarını tarlaya ve arsaya yatırıyorlar. Bu büyük bir risktir. Başta Tapu Sicil Müdürlükleri başta olmak üzere ilgili yerler bu konuyla ilgili çalışma yapmalı. Üstelik alım satım emlakçılar aracılığıyla yapılmıyor. Emlakçılar aracılığıyla yapılsa fiyatlar bu kadar suni yükselmez. Bu yatırımları da engelliyor. Arsa fiyatlarının yüksekliği nedeniyle Diyarbakır'a yatırım yapmaktan vazgeçen girişimciler oldu. Arazi alım satımları nedeniyle tapu sicil müdürlüklerinde başka işlem yapılamaz hale geldi. Maalesef yüksek fiyata alınan araziler birilerinin elinde kalacak ve deyim yerindeyse canları çok yanacak. Suni bir gündemle fiyatlar yükseltiliyor. Bunun kente hiç bir faydası olmayacak. İlgili kurumların önlem almasını istiyoruz.

Üstelik kart bastırarak kendini emlakçı olarak tanıtan yüzlerce kişi, vatandaşları gerçek olmayan bilgilerle yönlendirip onlara çok yüksek fiyata arsa satıyor. Bunların engellenmesi lazım.''

ARSA ÇILGINLIĞI TİCARETİ DURDURMUŞ DURUMDA''

Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası (DTSO) Başkanı Galip Ensarioğlu, arsa fiyatlarının bu işi yapan kişilerce yükseltildiğini, bunun farkında olmayan vatandaşların ise gelir elde etme heyecanıyla yüksek fiyattan arsa ve tarla satın aldığını söyledi.

Diyarbakır kent merkezinin 200-300 yıl sonra bile ulaşamayacağı uzaklıktaki tarlaların ''imara açılır'' düşüncesiyle satın alındığını kaydeden Ensarioğlu, şöyle dedi:

''Arsa çılgınlığı almış başını gidiyor. Öyle bir rakamlara arsa ve tarlalar satılıyor ki anlamak mümkün değil. Bu işi arsa spekülatörleri yaptı. Kadınlar bile eşlerinden habersiz altın bileziklerini satıp arsa alıyor. Doktoru, öğretmeni, esnafı, çiftçisi hatta ev kadını arsa alma peşinde. Arsalar 100 yıl sonra ulaşacağı fiyata spekülatif olarak yükseltildi. Kentin tüm parası arsaya gidiyor. Arsa çılgınlığı ticareti durdurmuş hale geldi. Yatırım yapmayı düşünen yok. Bu işten yatırım ve istihdam büyük zarar görüyor. İşsizliğin had safhada olduğu bir kentte akıl almaz fiyata arsalar satılıyor.

Bu fiyatlar gerçeği yansıtmıyor. Borsa gibi tapu kağıtları üzerinden işlem görüyor. Bu böyle gitmez. Bir yerde balon patlayacak, adeta saadet zinciri haline geldi. Bu rakamların daha da yükselmemesi için çalışma yapacağız. Kendi aramızda bu işin engellenmesi için konuştuk. İlgili kurum ve sivil toplum kuruluşlarıyla basın toplantısı yapıp vatandaşları bu konuda uyaracağız.''

''ARSA SPEKÜLATÖRLERİNİN İŞİ''

Diyarbakır Yapı İş Adamları Derneği (DİYAD) Genel Sekreteri Aziz Elaldı da, tarla ve arsa fiyatlarının tarif edilemeyecek kadar değerlendiğini belirterek, bazı kişilerin rant elde etmek için yaydıkları yalanlarla vatandaşları arsa satın almaya yönlendirdiklerini söyledi.

Satışı yapılan arazilerin gerçek değerinin üzerinde değer bulduğunu ve rakamların izah edilemez olduğunu kaydeden Elaldı, şöyle konuştu:

''Biz bu işi kendi aramızda 'arsa borsası' diye tabir ediyoruz. Satışlar kağıt üzerinden yapılıyor, kimsenin arsayı hatta arsanın bulunduğu bölgeyi bile gördüğü yok. İnsanlar satın aldıkları arsanın yerini bile bilmiyor. Korkunç derecede yükselen fiyatlar, tamamen arsa spekülatörlerinin işidir. Yoksa dünyanın hiç bir yerinde bu süre içerisinde fiyatlar bu kadar artmaz. İpin ucu koptu, Diyarbakır'ı bırakıp 60 kilometre uzaklıktaki Siverek'e bağlı köylerden arsa alınıyor. Bir dönem saadet zinciri diye dolandırıcılık gündeme gelmişti. Bu da ona benziyor. Bu balon bir yerde patlayacak. Arsa balonu patlayınca sosyal yaralara neden olacak. Binamızın kapıcısı karısının altını satmış arsa almış, bu iş Diyarbakır ekonomisini adeta kilitlemiş. Herkes parasını arsaya yatırıyor, bu iş bir yerde çökecek. Çökünce de iflaslar başlayacak. Buna bağlı olarak aileler parçalanacak, boşanmalar yaşanacak. Cinayetlerin işlenmesinden korkuyorum. Bu iş büyük sıkıntılara neden olacak. Bazıları bu işten çok büyük paralar kazanıyor. Rant yaratmak için yalan yatırımlardan bahsediyorlar. Birileri düşük fiyata aldıkları arazileri yatırım gelecek yalanlarıyla çok yüksek fiyata ellerinden çıkardı. Bu arsalar maalesef düşük ve orta gelirli kişilerin elinde kalacak.''

''ARSA BORSASI OLUŞMUŞ''

Emlakçı Mustafa Balkan ise tarla ve arsa fiyatlarının astronomik bir şekilde yükseldiğini kaydederek, fiyatlardaki artışın inanılması güç rakamlara ulaştığını söyledi.

Tarlaların görülmeden satın alındığını vurgulayan Balkan, şöyle konuştu:

''Herkes işini gücünü bırakmış arsa alımı ile uğraşıyor. Üstelik rakamlar gerçeği yansıtmıyor. Kağıt üzerinde alım yapılıyor. Diyarbakır'da arsa borsası oluşmuş, araziyi görmeden kağıt üzerinde alıp, satıyorlar. Sonu iyi olmayacak bu işin. Kurumların buna el atması lazım. Alanların elinde kalabilir bu tarlalar. Binlerce ayakçı emlakçı türemiş, köylülerin hepsi emlakçı olmuş. Vatandaşlarımız emlakçılara danışmadan bu alımı yapmasınlar. Esnaf ve memurlar yoğun talep gösteriyor. Bu arsalar birer ikişer dönümler halinde satılıyor. Herkes tarla alımına yönelmiş. Birileri bu işten çok büyük rant elde etti.''

Karacadağ eteklerindeki köyde oturan İlyas İşitmez, tarlaların çiftçiler tarafından satın alınmadığına dikkati çekerek, ''Örneğin 2 yıl önce bin lira olan tarla şimdi 20 bin liraya satılıyor. Tarlayı görmeden alıp satıyorlar. Bazı tarlalar bir ay içerisinde 3-4 kez el değiştiriyor'' dedi.

Diyarbakır'a 20 kilometre uzaklıkta bir süre önce merkeze bağlanan Pirinçlik'te oturan Hüseyin Koyun ise 2004 yılında 500 lira eden bir dönüm arsanın fiyatının bugün 70 bin liraya çıktığını belirterek, ''Çocukluğumdan beri bu köyde oturuyorum. Tarlalar son aylarda borsa gibi işlem görüyor. Kimin aldığı, kimin sattığı belli değil. Arsalar sürekli el değiştiriyor'' diye konuştu.

Lütfü Çimen ise arsa fiyatlarındaki yükselişin vatandaşa katkısı olmadığını, aksine zarar verdiğini belirterek, ''Yörede kimse çalışmayı düşünmüyor. Herkes arsa alıp satmanın peşine düşmüş. Bu böyle yürümez. Bunun sona ermesi lazım'' dedi.