Devletin tüm arşivleri dijital ortamda

Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürü Doç. Dr. Uğur Ünal, AA muhabirine, Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerini inceleyen araştırmacıların, resmi yazışmalara ve kararlara İstanbul Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı ile Ankara Cumhuriyet Arşivi Daire Başkanlığından ulaşabildiğini söyledi.

Belgelere ulaşılabilmesi için araştırmacıların önceden belge hangi ildeki arşivde ise oraya gitmesi gerektiğini anlatan Ünal, bazen günde 200’ün üzerinde araştırmacının arşive geldiğine dikkati çekti.

ARŞİVE 60 BİN FARKLI ARAŞTIRMACI GİRDİ

Arşive, 2000 yılından bugüne kadar yaklaşık 60 bin farklı araştırmacının girdiğini anlatan Ünal, bu kişilerden 9 bininin yabancı olduğunu vurguladı.

Ünal, birçok ülkenin tarihinin Osmanlı Devletinin belgeleri incelenmeden yazılamayacağının da altını çizdi.

Bu araştırmacıların belgelere ulaşmak için Türkiye'ye gelmesi gerektiğini söyleyen Ünal, bu kapsamda 42 ülke ile arşiv araştırmalarını kolaylaştırmak için protokol imzalandığını kaydetti.

ARŞİVİNİ TAMAMEN DİJİTAL ORTAMDA HİZMETE SUNAN ÜLKE YOK

Arşivlerdeki belge ve bilgiye en hızlı şekilde ulaşılması yönünde çalışmalarını sürdürdüklerini aktaran Ünal, dünyada arşivini tamamen dijital ortamda hizmet sunan ülkenin bulunmadığını dile getirdi.

Dünyanın en gelişmiş arşivlerinden olan İngiliz arşivlerinden de belge almak için akademisyenlerin oraya giderek araştırma yaptıklarına dikkati çeken Ünal, tarihi belgelerin tasnif ve restorasyondan sonra dijital ortama aktarıldığı için sürecin hızlı ilerleyemediğini anlattı. 

"AKADEMSİYEN BİR TIKLA BELGEYE EVİNDEN ULAŞACAK"

Osmanlı dönemine ait yaklaşık 95 milyon belge, 400 bin defter bulunduğunu ifade eden Ünal, şunları kaydetti:

"Dijital ortamda hizmet verebilmek adına son iki yıldır belgelerden görüntü alma hızımızı artırdık. Eskiden yıllık 400 bin görüntü çekilirken, geçen yıl itibarıyla 4,5 milyonun üzerinde görüntü çekildi. Yaklaşık on katına çıktı. Şu anda dijital ortamdaki belge görüntüsü sayımız 20 milyonun üzerinde. Bu hızla devam edersek kısa sürede bütün belgelerimizi dijital ortama aktarmış olacağız. Bu çerçevede restorasyon personeli sayısını da yirmiden altmışa çıkardık. 2016'da belge görüntülerini dijital olarak internet ortamında araştırmaya sunmayı hedefliyoruz. Projenin hayata geçmesiyle herhangi bir akademisyen evinden, bir 'tık'la belgeye ulaşacak. Türkiye 2016'da bunu yaparsa bu projeyi ilk hayata geçiren ülkeler arasında yerini alacak.

Bu kapsamda, şu anda Devlet Arşivlerinde önemli bir hizmet başladı. Artık Ankara'daki akademisyenin İstanbul'a, İstanbul'dakinin Ankara'ya gelmesine gerek kalmayacak. Ankara'ya yakın illerdeki akademisyenler, bu ile gelerek İstanbul'daki belgeye ulaşabilecek. İstanbul'dakiler de aynı. Eskiden ya Ankara'ya ya İstanbul'a gitmesi gerekiyordu. İstanbul'da depoda bulunan bir evrakı Ankara'daki bir araştırmacımız, Ankara'daki depoda bulunan bir evrakı da İstanbul’daki bir araştırmacımız dijital ortamda talep edebiliyor. Bunun değerini ekonomik anlamda ve zaman açısından en iyi akademisyenler biliyor."

Yeni sistem sayesinde araştırmacıların, tek merkezden belgeleri bütüncül bakış açısıyla inceleme imkanına kavuşacağını vurgulayan Ünal, İstanbul ve Ankara'daki devlet arşivlerindeki belgelere tek bir çatıdan erişmenin önemine işaret etti. 

BELGELER, İSTEYENLERE AYNI GÜN VERİLİYOR

Ünal, "Bugün itibarıyla araştırmacılar, her iki arşivde bulunan analitik fonlara ait belgeleri talep ettiklerinde, bu belgelerin dijital görüntüleri otomasyon sistemine atılıp, talep saatlerine göre aynı gün veya ertesi gün bu görüntüler her iki araştırma salonundan da sistem üzerinden CD veya DVD'ye kaydedilerek alınabilecek" dedi.

İstanbul'daki araştırmacılar tarafından Ankara'daki Cumhuriyet Arşivi'nden ilk talep edilen belgelerden birinin Cumhuriyetin onuncu yılı münasebetiyle çekilen İstanbul fotoğrafları olduğunu aktaran Ünal, fotoğraflarda 1933 yılına ait; ilk mektep çocuklarının bayramda mektep müsamereleri, Karagümrük Çarşısı, Ayasofya meydanındaki 40 metrelik sütun, Taksim Cumhuriyet Meydanı, İstanbul Üniversitesi Methali gibi görüntülerin yer aldığını söyledi.