Derin uyumsuzluk...

İkinci Dünya Savaşı bitiminden beri süre gelen uluslararası siyaseti biçimlendiren düzen kırılıyor. Çin ve Rusya gibi revizyonist güçler, küresel kuralları kendi avantajlarına göre yeniden şekillendirmek istiyor. Brezilya ve Hindistan gibi gelişmekte olan güçler, büyük iktidar statüsünün avantajlarını benimsiyor... Başta Türkiye, İran, Venezuella ve Kuzey Kore gibi ülkeler başkalarının belirlediği kurallara karşı çıkıyor. Bu arada BM gibi uluslararası kurumlar, çözebileceklerinden daha hızlı çoğalan sorunları ele almaya çalışıyorlar.

Amerika'nın Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra yaptığı hatalardan kaçınmak için, Truman ve halefleri kolektif güvenlik, açık pazarlar ve demokrasiye dayalı bir düzen inşa ettiler. Rekabet üzerindeki işbirliğine değer veren radikal bir stratejiydi.

Soğuk Savaş sırasında, Amerikan etkisinin erişimi çok fazla değildi. Amerika Birleşik Devletleri zaman zaman dar çıkarları veya yanlış yönlendirilmiş politikaları takip etmek için kendi yüce söylemini görmezden geldi. Ancak tüm eksikliklerine rağmen savaş sonrası düzen, tarihi bir başarıydı. Avrupa ve Japonya yeniden inşa edildi. Özgürlük ve demokrasinin erişimi genişletildi. Ve Sovyetler Birliği'nin çöküşüyle, ABD liderliğindeki savaş sonrası düzeni herkes benimsedi...

Ancak bu başarı da yeni stresler yarattı. Daha fazla ülke kurallara dayalı düzene girerken, ürünlerin, paranın, insanların, fikirlerin, iklim değişikliğinin ve kitlesel göç gibi yeni sorunların ortaya çıkması sonucunda ulusal hükümetlerin verdiği zorlu mücadeleler ortaya çıktı.

Brezilya, Çin ve Hindistan gibi ülkeler ekonomik ve politik iktidar açısından, açık pazarları benimsedi. Fakat bu ticaret, terörizmle mücadele ve diğer birçok konuda ortak zemin bulma çabalarını zorlaştırdı.

ABD'nin 2003 yılında Irak'ı işgali ve 2007-8'deki küresel mali kriz, ABD liderliğinin kalitesi ve yönü konusunda şüpheler uyandırdı.

ABD Başkanı Barack Obama, 2017'de görevden ayrıldıktan sonra, halefini ABD liderliğinin vazgeçilmezliğini kucaklamaya davet etti. Obama, “Soğuk Savaş'ın sona ermesinden bu yana istikrarlı bir şekilde genişleyen uluslararası düzeni ve kendi zenginliğimizin ve güvenliğimizin bağlı olduğu uluslararası düzenin sürdürülmesi gerekli bir eylem” diye ekledi...

Trump tam da bunun zıttı bir yaklaşım gösterdi. Küresel liderliğin, Birleşik Devletler'in sorunlarının kaynağı olduğu bir platform üzerinde kampanya yürüttü...

Trump'ın işbirliği konusundaki rekabet tercihi, ABD'nin güçlü ve güçlü olduğu dünyadaki diğer ülkelerden daha iyi ve daha fazla para toplayacağı inancını yansıtıyor. Fakat diğerlerinden daha iyi olmanın, daha iyi bir şeyler yapmakla aynı şey olmadığı gerçeğidir.

Aslında ABD’nin dünya düzeninden elde ettiği birçok avantajı kaybediyor olması, Capitol Hill elitleri arasında kaygıyla karşılanıyor...

Daha da kötüsü, müttefikleri yabancılaştırarak ve bugüne kadar düşman gördüklerini kucaklayarak Trump, Çin’in küresel düzenin kurallarını Çin’in lehine yeniden yazması için bir açılım sağlıyor. Çin’in küresel anlamda geri çekildiği düşünüldüğü an Çin ortaya çıkıyor... Pekin, ticaret kurallarından yararlanıp daha fazla ekonomik güç oluştururken ve Güney Çin Denizi'ndeki kontrolünü genişletirken, küresel ticaret sisteminin, çevrenin ve uluslararası hukukun savunucusu olarak kendini konumlandırdı. Tüm bunlara karşın Çin'in yaşlanan bir iş gücü, derin bölgesel ve ekonomik eşitsizlikler ve potansiyel olarak kırılgan bir siyasi sistem de dahil olmak üzere az sayıda müttefiği ve uzun süren iç zorlukları var. Ancak, Avrupa'nın trajik tarihinin ortaya koyduğu gibi, birden fazla rekabet gücü olmayan bir dünya kendi tehlikelerini ortaya koymaktadır. Amerika Birleşik Devletleri böyle bir dünyaya dönüş için bedelini ödeyen tek ülke olmayacağı kesindir...

ABD'nin küresel liderlikten vazgeçmesinin sonuçları diğer ülkelerce gözardı edilmedi... Trump’ın politikaları, diğer ülkelerin kurallara dayalı düzende ne kadar yatırım yaptığını ve çöküşüyle ​​birlikte neyi kaybedeceklerini vurguladı. Kanada dışişleri bakanı Chrystia Freeland, “Dostumuzun ve müttefikimizin, küresel liderlik mantosunun değerini sorgulamaya başladığı gerçeği, geri kalanımızın kendi net ve egemen seyrini belirleme ihtiyacını daha net bir şekilde ortaya koymaktadır” dedi. Diğer bir yanda da Alman Dışişleri Bakanı Heiko Maas geçtiğimiz Temmuz ayında Tokyo'da verdiği bir demeçte, “Güçlü yanlarımızı birleştirirsek dünyanın acil ihtiyaç duyduğu uluslararası düzeni tasarlayan ve yöneten "kural şekillendiriciler" gibi bir şey haline gelebiliriz” dedi...

Büyük çaplı anlaşmazlıklara rağmen ortak bir zemin arayışına girdiler... Ancak şimdiye kadar, bu uzlaşma çabaları pek de bir işe yaradığı söylenemez.

Bu arada,

Rusya’nın ve Çin’in eylemleri ABD liderliğindeki küresel düzene karşı çıkmaya devam ediyor... Geçtiğimiz ay Çin, Soğuk Savaş'tan bu yana ülkenin en büyük askeri tatbikatlarını yürütmekte olan Rusya'ya askeri katılımda bulundu... Savaş oyunları başladığı sırada, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Çin Devlet Başkanı Xi Jinping, Vladivostok'ta votkalarını yudumladılar. Gelişmiş askeri işbirliğine ek olarak, iki ulusun uluslararası kurumlarda işbirliği yapması ve dikkat çekici derecede yüksek seviyeli katılımları, dünyanın nasıl sıralanması gerektiğine dair artan anlaşmalarını yansıtmaktadır. ABD’ye göre bu paylaşılan görüşün merkezinde demokrasiyi zayıflatmanın Batı etkisinin azalmasını hızlandırabileceği ve hem Rusya'nın hem de Çin'in jeopolitik hedeflerini ilerletebileceği düşüncesi yatmaktadır.

Neticede,

ABD’ye göre, Rusya ve Çin, Batı demokrasileriyle mücadele ediyor. Moskova ve Pekin, ABD ile ilişkilerini ölçtükleri için, Batı demokrasisini kendi ayaklarını güçlendirmek için bir araç olarak zayıflatıyorlar. Rus ve Çin dış politika taktikleri yeni ve sinerjik yollarla birleşiyor.