DERGİ - Uçaklara ne tür güvenlik testleri uygulanıyor?

Yaklaşık 100 yıldır ulaşımda kullanılan uçaklar, makinelerden ve bilgisayarlardan oluşan karmaşık bir bütün haline gelerek büyük gelişme kaydetti.

Aynı şekilde uçaklar kullanıma girmeden önce dayanıklılık ve olası güvenlik sorunları açısından sayısız testlere tabi tutuluyor.

Kanatlara ağırlık testi

Çoğumuz uçuş sırasında ani irtifa kaybı ya da sarsılan kanatlar yüzünden korkulu anlar geçirmişizdir. Fakat bunlar, uçakların güvenlik testleri sırasında tabi tutulduğu şeyler karşısında hiç kalır. Bu testlerde yolcu uçaklarının kanatlarına aşırı ağırlık uygulanarak 90 dereceye kadar eğilebilmektedir. Daha sonra kırılma noktasını bulmak için fazla ağırlık birden kaldırılarak kanatlar serbest bırakıyor.

Uçağa tavuk fırlatmak

Uçakların havada kuş sürüleriyle karşılaşması motorun durmasına veya patlamasına yol açarak büyük bir tehlike oluşturabilir. Uzmanlara göre bu nedenden kaynaklı kazalarda insan ölümüne bir milyar uçuş saatinde bir rastlansa da bu kazalar havayollarına yılda 1,2 milyar dolar tamir masrafına neden oluyor. 2009’da Airbus A320 uçağını ABD’de Hudson nehrine acil iniş yapmak zorunda bırakan şey de uçağın kaz sürüleriyle çarpışması olmuştu.

Uçak motoru üreticileri bu tür kazalarda motorlarını teste tabi tutmak için üretim aşamasında uçak motorları çalışır haldeyken üzerlerine ölü tavuklar fırlatan bir silahla ateş ediliyor. Aynı şey kokpit camlarına da uygulanarak dayanıklılık derecesi ölçülüyor.

Yoğun yağışların uçak motoruna ve fren sistemine etkisini görmek için de uçaklar su ve buz fışkırtan özel kanallardan geçiriliyor.

Sıcak ve soğuk testler

Uçakların motor, materyal ve işletim sistemlerinin aşırı sıcak ve soğuk ortamlarda da düzgün çalışması için testler yapılıyor. Örneğin Airbus A350 uçakları Kanada’nın kuzey kutup bölgesinde bir hafta tutularak dondurucu koşulların etkisi gözleniyor ve gerekli düzenlemeler yapılıyor.

Benzer testler uçakların La Paz (Bolivya) ve Addis Ababa (Etiyopya) gibi denizden en yüksek seviyedeki havaalanlarında bir hafta tutulmasıyla da uygulanıyor.

Sanal uçak ‘Demir Kuş’

Uçakların içindeki bütün sistemler yerde inşa edilerek dijital testlere de tabi tutuluyor. Bu test merkezlerden biri Montreal’de. Yerde kurulan bu uçak sistemlerine ‘Demir Kuş’ adı veriliyor ve uçağın kalkış, uçuş, iniş gibi tüm etkinlikleri uçak havaya yükselmeden önce yerdeki simülasyonlarla deneniyor.

Mühendisler ayrıca kanatların gövde ile birleştiği noktalara ultrason testleri uygulayarak kullanılan malzemede herhangi bir hata ve hasar olup olmadığını kontrol ediyor.

Yıldırım testleri

Galler’deki Cardiff Üniversitesi’ndeki “yıldırım laboratuvarı”, ticari uçaklara yılda ortalama bir kez yıldırım düştüğünü belirtiyor. Airbus uçaklarına bu laboratuvarda yıldırım testleri yapılıyor.

Yıldırım çarpmalarına rağmen klasik alüminyum uçaklar güvenli bir şekilde yolculuklarına devam edebiliyor. Alüminyumun elektrik iletkenliğinin yüksek olması sayesinde yıldırımdan akan elektrik uçak gövdesinde hasara neden olmayacak şekilde hemen dağılıyor. Fakat uçağı hafifleterek yakıt maliyetini azaltmak için yeni uçaklarda karbon lifler kullanılıyor. Bu maddenin elektrik iletkenliği daha az olduğu için yıldırıma karşı korunması gerekiyor. Bu ise uçağın üzerine ince bir metal ağ ya da alüminyum tabakası uygulanarak yapılıyor; fakat böylece uçağa ekstra ağırlık da yüklenmiş oluyor.

Cardiff’teki laboratuvar, yıldırım testleri yaparak bu sorunu giderecek en uygun maddeleri bulmaya çalışıyor.

Ticari uçaklarda 1950’lerden bu yana büyük gelişme kaydedildi. Uçak imalatçıları en gelişmiş yöntemleri kullanarak uçakların güvenliğini sağlamaya çalışıyor. Yani bir daha uçaktayken herhangi bir türbülansla karşılaşırsanız bilin ki siz binmeden önce uçağınız çok daha ağır koşullardan sağlam çıkmayı başardı.

Bu makalenin aslını ’da okuyabilirsiniz.

Dergideki diğer makalelere .