Depremin merkez üssü java çukuru

Java çukurunun, Hint-Avustralya ve Avrasya levhalarının etkileşim içinde olduğu, bu nedenle sık sık depremlerin yaşandığı bir bölge olarak tanınıyor. Uzmanların, 'sıkışma', 'bindirme' ve 'yanal yer değiştirmeler' diye adlandırdığı mekanizmalar, bölgede sürekli deprem meydana gelmesinde rol oynuyor. Almanya Federal Coğrafya Bilimleri Araştırma Dairesi uzmanı Jörg Schlittenhardt, Alman DW Radyosu'na felaketi değerlendirirken bu tür depremlerde birkaç saniye içinde yaşanabilecek yanal yer değiştirmelerin, yer kabuğunda kırılmalara neden olabileceğini söyledi. Kırılmanın, yer yer 10 metreyi bulabildiği, kırılma durumunda yer kabuğunun üstünde yer alan su kütlesinin harekete geçirdiği kaydedildi. Japonca'da `Dalga' anlamına gelen tsunamiler işte böyle oluşarak kıyılarda yıkıcı etkilere yol açabiliyor. TARİHTEKİ TUSUNAMİLER Güney ve Güneydoğu Asya'da Sri Lanka, Hindistan-Bangladeş, Endonezya, Tayland, Malezya ve Maldiv Adaları'nı vuran depremle oluşan dev deniz dalgalarının tarih boyunca kaydedilmiş en büyükleri şöyle sıralanıyor: Japonlar'ın `Tsunami', Çinliler'in `Hungtao' olarak adlandırdığı dev deprem dalgasının bilinen en eskisi M.S. 21 Temmuz 365'te doğu Akdeniz'de meydana gelen, Mısır'ın İskenderiye kentinde binlerce insanı öldüren deniz depremi dalgası olarak kabul ediliyor. Tarihe geçen diğer tusunamiler şöyle: * 1 Kasım 1775: Portekiz'in başkenti Büyük Lizbon Depremi ile yıkıldı. Atlas Okyanusu dalgası Portekiz, İspanya ve Fas kıyılarını 6 metre yüksekliğinde süpürdü. * 27 Ağustos 1883: Endonezya-Krakatao Yanardağı patladı, Java ile Sumatra kıyılarını süpüren tsunami, 36 bin insanı öldürdü. * Yanardağın patlaması o denli şiddetliydi ki dünya gök kubbeleri uzun geceler kızıl lav külleriyle ışıldadı. Norveçli ressam Edward Munch, `20 bin kilometre öteden'', başkent Oslo'da Kasım 1883-Şubat 1894 arasında geceleri parlayan göğe bakarak `Çığlık' resmini yaptı. * 15 Haziran 1896: `Sankriku Tsunamisi' Japonya'yı vurdu. Dini bayram için toplanan kitlenin üzerine 23 metre yüksekliğinde çöken dev tsunami 26 bin kişiyi öldürdü. * 17 Aralık 1896: ABD'de California-Santa Barbara Deniz Seddi'ni tsunami yıktı; ana cadde dalga altında kaldı. * 31 Ocak 1906: Büyük Okyanus'un deprem dalgası, Kolombiya'da Tumaco kentinin bir kısmını, Ekvador-Rioverde ile Kolombiya-Mikay arasında kıyıda tüm evleri yıktı, bin 500 kişi öldü. * 1 Nisan 1946: Alaska Kuzey Burnu Deniz Feneri'ni 5 kişilik personeliyle yutan tsunami, Hilo-Hawaii'ye yürüyerek 159 kişiyi öldürdü. * 22 Mayıs 1960: 11 metre yüksekliğindeki tsunami, Şili'de 1000, Hawaii'de 61 can aldı. Öyle ki dev dalga Pasifik'in öte yakalarına yürüyerek Filipinler ve Japonya-Okinava Adası'nı sarstı. * 28 Mart 1964: ABD-Alaska'da `Paskalya Hayırlı Cuma' tsunamisinde 3 köy haritadan silinirken, 107 kişi öldü. Oregon ve California'da da 15 kişi öldü. * 16 Ağustos 1976: Pasifik tsunamisi Filipinler Moro Körfezi'nde 5 bin can aldı. * 17 Temmuz 1998: Papua-Yeni Gine'nin kuzeyinde yersarsıntısı dalgası 2 bin 313 kişiyi öldürdü, 7 köy yok olurken binlerce insan evsiz kaldı.