Depremi erken uyaracak sistem

İstanbul için deprem erken uyarı sisteminin hazır olduğunu belirten Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü (BÜ-KRDAE) Müdürü Prof. Mustafa Erdik, “Eğer bizden talep edilirse, Japonya’da olduğu gibi ‘deprem’ sinyalini televizyondan verebiliriz. Bu sistemi depremi önceden tahminle karıştırmamak gerekir” dedi. Erdik erken uyarının İstanbul için taşıdığı önem hakkında sorularımızı yanıtladı.

Sistem nasıl çalışıyor?
Marmara’da kurduğumuz istasyonlar, 24 saat boyunca, sürekli olarak kaydettiği verileri BÜ-KRDAE Deprem Mühendisliği Anabilim Dalı’nda bulunan Ana Veri Merkezi’ne uydu ve radyolink vasıtasıyla aktarıyor. Veriler, ana merkezdeki bilgisayarda çalıştırılan özel bir yazılım tarafından sürekli kontrol ediliyor. Depremin olup olmadığına yazılım karar veriyor. Arkasından, otomatik olarak üretilen alarm
sinyalini kullanıcıların bilgisayarına aktarıyor.

Erken uyarı sinyali kaç saniye öncesinden geliyor?
Deprem erken uyarı sinyali, fayın yırtılma şekil ve özelliklerine, deprem kaynak parametrelerine ve kullanıcının konumuna bağlı olarak İstanbul için 2-15 saniye arasında değişir. Ortalama bir değer olarak 7 saniye alınabilir.

Süre değişebilir mi?
Eğer kırılma Ganos fayında yani Tekirdağ’da olursa İstanbul’a 15 saniye önceden sinyal gönderebiliriz. Eğer kırılma daha yakın olursa örneğin Adalar fayında, o zaman 2-3 saniye önceden sinyal gider. Deprem erken uyarı sinyalinin alındığı bilgisayarın komutasıyla, emniyetli durdurma sistemlerinin devreye girmesi ve tehlike doğurabilecek işlemlerin anında kesilmesi mümkün.

İnsanlar bu kadar kısa süreden faydalanabilir mi?
Japonya’da deprem erken uyarı sinyalinin alınmasını takiben televizyon ekranlarında, radyoda ve bazı GSM servisini kullanan cep telefonlarına anında özel bir mesaj veriliyor. İnsanlar o an korunabildikleri kadar korunabiliyorlar. Ancak, bizim için, bu erken uyarının asıl amacı kritik kurum ve kuruluşlar.

Bu sistemle neler yapılabilir?
İlgili kurum ve kuruluşlara otomatik olarak iletilmesiyle yüksek gerilim hatlarındaki akımın kesilmesi, fabrika, nükleer tesis ve rafinerilerin tehlike yaratabilecek faaliyetlerinin durdurulması, toplu taşıma araçlarının durdurulması, köprü sinyalizasyonlarının uyarılarak tedbirlerin alınması, gaz dağıtımın kapatılması v.b. gibi çok önemli tedbirlerin alınması mümkün.