Deprem hareketliliğini yıldızlar açıklayacak

Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi (ÇOMÜ) Astrofizik Araştırma Merkezi (ÇAAM) ve Ulupınar Gözlemevi Müdürü Prof. Dr. Osman Demircan, “Dünyada kıtaların hareketinin yıldızlardaki karşılığı yıldız yüzeyindeki basınç ve sıcaklık değişimleri olarak gözleniyor. Dünyadaki depremsellik olayının benzerini yıldızlarda araştırıyoruz” dedi.
Yıldızda kuvvet dengesi bozulduğunda yıldızın pulsasyon yapmaya başladığını belirten Demircan, "Büzülüp genişliyor. Bu pulsasyonun mutlaka çaplı olması gerekmiyor. Bazı yıldızlarda bu pulsasyon yüzeyin hareketi şeklinde oluyor. Bu da dünyada kıtaların hareketine, yani depremlere benziyor. Dünyada kıtaların hareketinin yıldızlardaki karşılığı yıldız yüzeyindeki basınç ve sıcaklık değişimleri olarak gözleniyor. Dünyadaki depremsellik olayının benzerini yıldızlarda araştırmış oluyoruz. Yıldızda deprem oluyor. Biz onun belirtilerini, o değişimleri kayıt altına alarak sebepleri üzerine çalışmalar yapıyoruz. Orada bulduğumuz sonuçlar ile belki de gelecekte dünyadaki depremleri daha kolay açıklayacağız” dedi.
Demircan sözlerini şöyle sürdürdü:
“Dünyaya tehlike oluşturabilecek astroitleri gözlemliyoruz. Astroitler, güneş sistemi içerisinde Mars ile Jüpiter arasında gezegen oluşturamamış büyük kaya parçalarıdır. Öyle kaya parçaları ki çapları 1000 kilometre kadar olabiliyor. Bu kayaların sayısı ise 100 binin üzerinde ve birçoğu dünyaya yakın geçiyor. Astroitler önemsediğimiz bir alan. Gözlemevimizde bir grup bu astroitleri izliyor. Teleskopla onların kayıtları alınıyor. O kayıtlardan o taşın büyüklüğü, uzaklığı, ne zaman ve nereden geçtiği inceleniyor, yörünge analizi yapılıp o yörüngenin değişimi üzerine çalışmalar yapılıyor. Dünyaya çok yaklaşan astroitler için ne zaman dünyaya çarpabileceği gibi tahminler de yapılabiliyor. Ortak çalıştığımız gözlemevleri var. Onlarla toplantılar yapıyor, bilgileri paylaşıyoruz. Dünyaya tehlike oluşturacak astroitlerin gözlemleri üzerine bir çalışma grubu faaliyetlerini sürdürüyor.”

11 YENİ YILDIZ KEŞFEDİLDİ
Diğer yıldızların etrafında görünmeyen ama varlığı ispatlanan 11 yeni yıldızın keşfedildiğini söyleyen Demircan, “Bunların haricinde yıldızların etrafında gezegen gibi görünmeyen başka cisimlerin keşfi bir başka önemsediğimiz araştırma alanı. Bu çalışmalarla sadece başka yıldızların etrafında gezegen değil, başka yıldızların etrafında görünmeyen gaz-toz bulutları ve başka yıldızların varlığı üzerine de çalışmalar yürütüyoruz. Diğer yıldızların etrafında görünmeyen ama varlığını ispatladığımız 11 yeni yıldız keşfedildi. Bunlardan bazılarının kütleleri o kadar küçük ki gezegen mi yıldız mı olduğu ile ilgili tartışmalı yayınlar var. Örten çift yıldızlar üzerinde de yoğun çalışmalar yapılıyor. İki yıldız bir kütle merkezi etrafında yörünge hareketi yaparlarken biri diğerinin önünden geçiyor ve diğerini örtüyor. O örtme sırasında toplam ışık değişiyor. Bu konuda da birçok tez çalışmamız var. Sürekli yayına dönüşüyor bunlar, tez yapılıyor. Çalışmalarımız sürüyor. Gözlemevimizde şu anda 4 teleskop çalışıyor. Bu teleskoplardan bir tanesi 2 sene önce kurulan İstanbul Üniversitesi’nin 60 santimlik teleskopu. İstanbul Üniversitesi burayı cazip bulup bizimle ortak araştırmalara katıldı ve bu teleskopu buraya kurdu. Ortak kullanıyoruz. Teleskoplarımızdan bir tanesi 122 santimm çapında ve Türkiye’nin en büyük teleskobu Çok özel bir teleskop. Özel bir basınç sistemiyle çalışıyor. Yıldızları çok hassas takip edebiliyor” dedi.
(İHA)