Demir eksikliği anemisi

Dünya Sağlık Örgütüne (WHO) göre hemoglobin değerinin erkeklerde 14gr/dl, kadınlarda (hamilelik dışında) 12 gr/dl’nin altına düşmesi anemi olarak tanımlanır. Demir eksikliği ve buna bağlı olarak oluşan anemi de demir eskikliği anemisi olarak adlandırılır. Gelişmiş ülkelerde erkeklerin % 3’ünde, kadınların % 20’sinde, hamilelerin % 5’inde demir eksikliği anemisi görülür. Kesin rakam olmamakla birlikte, ülkemizde bu oranların çok daha yüksek olduğu düşünülüyor. Hangi yakınmaların görüldüğü hastalarda demir eksikliği anemsi düşünülebilir? Halsizlik, çabuk yorulma, başağrısı, baş dönmesi, çarpıntı, nefes darlığı, huzursuluk anemiya ait genel bulgular olup, demir eksikliğinin spesifik bulguları ise tırnaklarda kolay kırılma, uzunlamasına kabarık çizgiler, düzleşme ve çukurlaşma, dil papillalarında düzleşme, dilde yanma ağız köşelerinde ülserasyon ve fissüller, hipofarınks ve bu oluşumuna bağlı yutma güçlüğü ve gastrik yakınmaları olarak tanımlanır. Demir eksikliği anemisi düşünülen hastada ne gibi tetkikler yapılır? Hemoglobin, hematoksit, serum Fe, serum Fe bağlama kapasitesi, ferritin, transferin satürasyonu, MCV (ortalama eritrosit hacmi), MCH (ortalama eritrosit hemoglobini), MCHC (ortalama eritrosit Hb konsantrasyonu) FEP (serbest eritrosit protoporfirini) düzeyleri ve periferik yayma ile tanı konulur. Günlük demir gereksinimi ve kaybı ne kadardır? Günlük demir gereksinimi 1-3 mgr. kadardır. Bunun % 5-10’u duedenum ve proksimal jejenumden emilir. Günlük kayıp ise 1 mgr dır, ter, gayta, idrar, dökülen hücreler ile kaybedilir. Gereksinim bebeklik hamilelik ve emzirmede artar. Demir içeriği zengin et, tavuk, balık, yumurta, fasülye ve kuru hububatlarla beslenin. Bebeklik dönemindeki Fe eksikliği anemisinin nedenleri nelerdir? Doğumda total vücut demir depolarının yetersiz olması, düşük doğum ağırlığı, prematürite, ikizlik, umblikal kordun erken bağlanması, fötomaternal kanama, diğer nedenlerle kan kaybı, yetersiz anne sütü alma inek sütüne erken geçiş gibi nedenlerle olur. Ağızdan demir tedavisinde kullanılan demir formları nelerdir? Tedaviye ne kadar süre ve doz ile devam edilmelidir? En çok kullanılan oral demir, demirsülfattır. Diğerleri ise demir glukanat ve demir fumorattır. Oral demir tedavisinde günlük doz 200 mgr elemental demir olacak şekilde düzenlenmeli ve tedavi anemi düzeldikten sonra en az 6-8 hafta daha devam etmelidir. Bol bol C vitaminince zengin gıdalar tüketin. (Portakal suyu vs.) C vitamini demirin emilimini arttırır. Tedaviye yanıt ne kadar zamanda alınır? Yanıt alınamaması durumunda hangi nedenler düşünülmelidir? Tedavinin 4-12. günlerinde retikülosit krizi gözlenir. 3. haftadan sonra Hb yükselmeye başlar, 4-10. haftalarda normale döner. Tedaviye yanıt alınamaz ise yanlış tanı, yanlış ilaç kullanımı, emilim bozukluğu, kanama gibi nedenler düşünülmelidir. Enjeksiyon şeklinde demir tedavisinde hangi durumlarda ağızdan alınacak demir ilaçları verilir. Hasta oral demir preparatlarını tolere edemiyorsa veya almaktan aciz ise, demir kaybı oral yolla verilenin üstünde ise gastroentestinal sistemde demir tedavisi ile bir hastalık varsa, gastroentestinal sistemde demir absorbsiyonu mümkün değilse parenterat tedavi yeğlenir. En önemli yan etkisi anaflaksidir. Ayrıca lokal ısı artışı, kırmızılık, ağrı, myalji lenfadenopati görülebilir. Kaynak : saglik.tr.net