Damacanalar işte böyle temizleniyor!
Abone olSağlık Bakanlığı'ndan damacana sularla ilgili beklenen açıklama hafta sonu İstanbul için yapıldı. Diğer illerde sonucu merakla bekliyor.
Sağlık Bakanlığı'ndan damacana sularla ilgili beklenen açıklama
hafta sonu İstanbul için yapıldı. Diğer illerdeki sonuçlar ise
önümüzdeki günlerde açıklanacak. Damacana sularla ilgili
söylentiler devam ederken, halk hala ne yapacağını bilmiyor.
Güngör Uras, köşesinde su şişeleri ve damacanaların nasıl
temizlendiğini yazdı.
İşte Uras'ın o yazısı
Şişe ve damacana ile satılan sular hakkındaki söylentilerle
halkımızın kafası karıştırıldı. Sağlık Bakanlığı damacana ile su
satan 5 firmanın (Buzada, Erpınar, Alps, Kervansaray ve Yalısu)
sularının sağlık kurallarına uymadığını açıkladı.
Çok kişi içtiği suyun şişesinin ve damacanasının nasıl
temizlendiğini bilmiyor. Ben de bilmiyordum. Sordum, soruşturdum,
öğrendim... Bu yazıda cam şişe ve cam damacanalar dışındaki şişe ve
damacanaların temizliğinden söz edeceğim.
OZON BROMÜRLE BİRLEŞİRSE FENA
Cam şişeler dışındaki plastik dediğimiz su şişelerinin tamamı
şimdilerde “Polietilen Teraftalat” denilen plastik esaslı maddeden
yapılıyor. Bunlara kısaca “Pet” şişe deniliyor. Pet
şişelerde sağlığa zararlı olduğu söylenilen “Bisfenol A”
maddesi yok.
Pet maddesi, şişe güneşte kalmadıkça, serin ve kuru bir ortamda
saklandığında, kullanım süresi geçirilmedikçe suyun içeriğini
bozmuyor. Sağlığa zarar vermiyor.
Pet şişede dikkat edilmesi gereken, şişenin şişirilmesinden
sonra su ile doldurulmasından önce suyun içine ozon gazının basılıp
basılmaması.
Pet şişe büyük üretim tesislerinden su doldurma tesislerine parmak
boyu plastik tüpler halinde geliyor. Bu tüpler su doldurma
tesisinde özel makine ile içine çok yüksek basınçlı hava basılarak
şişe haline, veya 3-5-10 litrelik, bir defa kullanımlı-iadesiz pet
damacanalar haline getiriliyor.
Genelde su doldurulmadan önce pet şişeler su ile çalkalanarak
temizleniyor. Sonra daha önceden “ozonlamış” su ile
dolduruluyor.
Ozon çok kuvvetli bir dezenfektan madde ve suyun içine ozon
basıldığında suyun içinde bulunabilecek küf, maya, mantar, yosun
gibi mikroorganizmaların tamamı yok ediliyor.
Ancak güçlü bir dezenfektan madde olan ozonun suyun kimyasal
yapısını ve doğallığın bozma tehlikesi var. Hele hele suyun
içeriğinde bromür var ise(ki hemen hemen bütün sularda var olduğu
söyleniyor), ozon ile bromür birleşince bromata veya bromoforma
dönüşüyor. İnsan sağlığı için çok zararlı bir oluşum ortaya
çıkıyor.
Şimdilerde ozon gazı basılmasına gerek bırakmayan yeni teknolojiler
gelişti. Yeni bir yatırımla piyasaya ürün veren bir su firması,
işte bu yeni teknolojiye sahip. Bu firmanın tepe yöneticilerinden
Günalp Gökoğlu’dan aldığım bilgiye göre, dolum tesisinde, kaynaktan
doluma kadarki aşamada suyun hiçbir şekilde ortam havası ile temas
etmemesini sağlanıyor. Bu teknoloji ile mikroorganizmalar suda
üremek için uygun ortamı bulamıyor. Tüpü şişeye dönüştürme ve
şişeye su doldurma operasyonunu entegre hale getirdiğinden şişelere
ozon basılmıyor. Suyun doğal yapısının bozulmadan sağlıklı bir
şekilde tüketicilerine sunulması mümkün olabiliyor.
BİSFENOL MADDESİNE?DİKKAT
Su doldurma tesisleri, pet tüpleri şişirerek kendi tesislerinde
ürettikleri şişeler ve 3-5-10 lt.lik pet damacanalar dışındaki, 19
lt.lik damacanaları damacana üreten firmalardan satın
alıyorlar.
Piyasalarda dolanan (bir defadan fazla kullanılan - iadeli)
damacanaların esası “polikarbon” denilen bir tür kimyasal
madde. Polikarbon ile üretilen damacanalara sertlik vermek,
kullanım süresini uzatmak için Bisfenol A (BPA) denilen bir
kimyasal madde katılıyor. Sağlık Bakanlığı belli sınır
içinde Bisfenol maddesi kullanımıza izin veriyor. Ancak bu maddenin
ölçü kaçırılınca belli bir sıcaklıkta, suyu etkilemesi, suyu
sağlığa zararlı ve özellikle kanserojen hale getirmesi tehlikesi
var.
İşte bu nedenle şimdilerde dünyada Polikarbon’a alternatif bir
plastik madde geliştirildi. Adı “Tritan Copolyester.
Amerikan “Eastman” firmasının geliştirdiği bu maddeyi
kullanarak Türkiye’de bir firma , Bisfenol’süz damacanalar üretmeye
başladı.
Piyasaya yeni çıkmakta olan yeni bir su firması tüm damacanalarının
“Tritan Copolyester” olduğunu ilan etti. Büyük 2 su üreticisi
damacanalarını değiştirmeye başlamış. Ama bu zaman alacak. Çünkü
önde gelen su firmaları günde 100 bin damacana dolduruyor.
Piyasa’da 5 milyon damacanaları var. (Bilgi için; BPA’sız Tritan
Copolyester damacanalar en fazla 30 kez kullanılabilirken, BPA’lı
damacanalar 100-150 kez kullanılabiliyor. Bu çok çok önemli. Onun
için piyasadaki plastik damacanaları sertleştirmek için plastiğe
BPA maddesi katılıyor.)
DETERJAN VE KİMYASAL KULLANILIYOR!
Damacanalarda temizlenme işi çok önemli. Kullanılmış damacanalar su
dolum tesisine getirirince önce sıcak su ile dış yıkamadan
geçirilip üzerleri temizleniyor.
Sonra iç ve dış ön yıkamaya tabi tutuluyor. Ön yıkamadan sonra
deterjanla yıkama yapılıyor. Damacanalar süzüldükden sonra
özel kimyasallar ile dezenfekte ediliyor.
Tüm ön yıkama, deterjanla yıkama ve dezenfeksiyon işlemlerininin 55
- 77 derecede gerçekleşmesi gerekiyor.
Son olarak dolum ünitesinin de steril hava koşulu sağlayan özel
filtre sistemi ile donatılmış olması ve dolumun steril hava
ortamında yapılması önem taşıyor.
Görüleceği gibi (1) Bu yıkama işleminin tamamının eksiksiz
yapılması (2) Damacanada deterjan ve dezenfektan kimyasalın
kalmaması (3) Sıcak su ile yıkama (4) Dolum ünitesinin steril hava
düzenine sahip olması çok önemli.