Damacana sulara A'dan Z'ye düzenleme
Abone olDamacana Takip Sistemi (DTS) ve su üretim tesisleri online takip sistemiyle ilgili dokümanlar oluşturuldu.
Sağlık Bakanlığı, damacana suların üretiminden
tüketiciye ulaşıncaya kadar her aşamada kontrolü için A'dan Z'ye
her konuda düzenleme getirmeye hazırlanıyor.
Bakanlığın firmalara görüş için gönderdiği taslağa göre,
damacana suyun yaşam döngüsündeki tüm süreçler "online" denetim
altına alınarak yıkama suyu sıcaklığı ve dolum sayısı tespit
edilebilecek, 75 seferden fazla kullanılması önlenecek damacanın
azami 3 yıllık, içindeki suyun ise 3 aylık ömrü takip altında
olacak.
Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu (THSK) ile Türkiye
Bilimsel Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) arasında yürütülen çalışmalar
sonucu Damacana Takip Sistemi (DTS) ve su üretim tesisleri online
takip sistemiyle ilgili dokümanlar oluşturuldu. Firmaların görüşüne
sunulan dokümanlara geri bildirimler doğrultusunda son şekli
verilecek.
Mevcut sorunlar
Bakanlığın hazırladığı taslağa göre, yürütülen çalışmayla damacana
suyun yaşam döngüsündeki tüm süreçlerin belirli teknolojilerle
denetim altında tutulması ve damacana suların takip edilmesi
hedefleniyor. Böylece piyasada sahte su satışının önüne geçilerek
hem halk sağlığının hem de üreticilerin korunması amaçlanıyor.
Taslakta damacana sularla ilgili mevcut sorunlar şöyle
sıralandı:
-Damacanaların ne kadar süre ve kaç defa kullanıldığı
anlaşılamıyor.
-Su kalitesiyle ilgili kaynaklarının debi, iletkenlik ve pH
bilgileri online elde edilmiyor, kaynak suyu ile dolum suyu belirli
değerler açısından online karşılaştırılamıyor.
-Damacana yıkamasının hangi sıcaklık aralığında yapıldığı online
tespit edilemiyor.
-Damacana dolum tarihi ve zamanlarında usulsüzlük
yapılabiliyor.
-Damacana dolum zamanı doğru bir şekilde tespit edilemiyor.
-Damacana dolum sayısı tespit edilemiyor.
-Damacana suyunun üretimden tüketime kadarki süreç takip
edilemiyor.
-Damacananın yaşam döngüsü süresi takip edilemiyor.
- Piyasada sahte ürünler üretilip satılabiliyor.
-Vatandaş, kullandığı su ve damacanayla ilgili güvenilir
bilgi elde edemiyor.
-Ülkedeki damacana suların üretim ve satışı anlık izlenemiyor.
Yeni sistem ne getiriyor?
Taslağa göre, bu problemler alınacak önlemlerin online takibiyle en
aza indirgenebilecek.
Buna göre damacanayla ilgili alınacak online önlemler şöyle:
-Damacana üretim tarihi, üretim yeri, su üreticisi, su satış
bayisi/ofisi ve su üretiminden satış bayisine kadar ki taşıma
bilgileri kayıt altına alınacak.
-Damacana yıkama suyu sıcaklığı tespit edilecek
-Damacana dolum sayısı tespit edilecek ve 75 seferden fazla
kullanılması önlenecek.
-Damacana ömründe 3 yıllık azami süre takip edilecek.
Taslağa göre su kalitesiyle ilgili ise şu önlemler alınacak:
-Suya ait debi, iletkenlik, pH özellikleri belirli noktalarda
ölçülecek.
-Su dolum zamanı ve tarihi tespit edilecek
-Üreticiyle ilgili bilgi sahibi olunacak
-Su dağıtım ağı takip edilecek.
-Su ömründe 3 aylık azami süre izlenecek.
Taslağa göre vatandaş, kullanacağı damacana suyla ilgili Kurum
tarafından belirlenen detaylı bilgilere anlık erişebilecek, tıpkı
ilaçlarda olduğu gibi, analiz sonuçlarına göre toplatılması gereken
damacana suların tespit edilmesiyle en kısa sürede toplatma
yapılabilecek, elde edilen verilerle kaçak üretim anlaşılacak ve
gerekli önlemler alınacak.
Damacana Takip Sistemi
Geliştirilecek Damacana Takip Sistemi (DTS) şu süreçlerden
oluşacak:
-Damacana kimliklendirme süreci
-Damacana kimliğini gömme süreci
-Su kalitesi ölçme süreci
-Damacana yıkama süreci
-Damacana dolum süreci
-Damacanalı su dağıtım süreci
-Damacanalı su satış süreci
-Tüketici kontrol süreci
-İdari saha denetleme süreci
-DTS Merkezi denetleme süreci
-Her damacanaya kimlik
Takip ve denetim için her damacana "D-Kimlik" olarak adlandırılacak
bir kimliğe sahip olacak. Bu amaçla uygun teknoloji seçilerek
her damacana tekil olarak kimliklendirilecek, bu sayede damacanalı
su, yaşam döngüsü içerisinde takip edilecek.
Bu süreç, "D-Kimlik"in damacanaya gömülmesini/yazılmasını içerecek.
"RFID" teknolojisiyle oluşturulan "D-Kimlik", damacana kullanılmaz
duruma gelmeden çıkarılamayacak şekilde monte edilecek.
"2D" teknolojisiyle oluşturulacak kimlik ise elektronik ve insan
gözüyle okuma dahil, damacananın izin verilen kullanım sayısı
kadarki yaşam döngüsünde okuma performansının en az etkileneceği
şekilde damacana yüzeyine yazılacak. D-Kimlikli damacana
üretildikten sonra, kimlik bilgileri, üretim tarihi ve gerekli
diğer bilgiler güvenli bir iletişim hattı üzerinden DTS Merkezi
Denetleme sürecine gönderilecek.
Su kalitesi ölçme süreci
Su kalitesini ölçme sürecinde, kaynaktan su üretim tesisindeki
dolum sürecine kadar belirli noktalarda suyun kalitesi ölçülecek ve
bu değerler karşılaştırılacak. Bunun için pH, iletkenlik ve debi
değerleri ölçülecek.
Bu değerler sensörler aracılığıyla ölçüldükten sonra
değiştirilemeyecek, zaman ve tarih bilgileri de eklenerek bilgi
güvenliği teknikleri kullanılarak DTS Merkezi denetleme sürecine
yollanacak.
Damacana yıkama süreci
Su üretim tesisine gelen tüm damacanalar su doldurma işleminden
önce belirli sıcaklık aralığında (55-70 santigrat derece)
yıkanacak. Sensörler vasıtasıyla ölçülen yıkama suyunun sıcaklığına
zaman ve tarih bilgileri de eklenerek güvenli bir iletişim hattı
üzerinden DTS Merkezi denetleme sürecine yollanacak.
Bu değerler sensörler aracılığıyla ölçüldükten sonra
değiştirilemeyecek, zaman ve tarih bilgileri de eklenerek bilgi
güvenliği teknikleri kullanılarak DTS Merkezi denetleme sürecine
iletilecek.
Damacana dolum süreci
Dolum sürecinde ise damacanaların dolum zamanı ve tarihi bilgisi
belirlenecek, bu bilgi damacana D-Kimlik bilgisiyle güvenli bir
iletişim hattı üzerinden DTS Merkezi denetleme sürecine
yollanacak.
Damacanalı Su Dağıtım Süreci
Dağıtım sürecinde, damacananın, dolu olarak üretim tesisi
çıkışından tüketiciye teslim edilme anına, tüketiciden boş/dolu
olarak alındıktan sonra üretim tesisine gelene kadar takip edilmesi
amaçlanıyor.
Tesisten sevkıyata başlandığında, yüklemesi yapılan dolu
damacanalar ve yüklenen araçlarla hedef teslimat yerleri zaman ve
tarih bilgisiyle güvenli bir iletişim hattı üzerinden DTS Merkezi
denetleme sürecine yollanacak.
Dağıtım ağında, son nokta olan su bayisi de dahil her teslim alma
işleminde, teslim alınan damacana bilgileri, teslim noktası
bilgileri, zaman ve tarih eklenerek güvenli bir iletim hattı
üzerinden DTS Merkezi denetleme sürecine ulaştırılacak.
Su satış süreci
Bayiler, damacana suyu, D-kimlik kullanılarak DTS Merkezi denetleme
sürecinden elde edilecek bilgilerin olduğu bir teslimat belgesiyle
tüketiciye teslim edecek.
Bu belge üzerinde damacana D-kimlik kodu, su firması, damacananın
kullanım sayısı ve üretim tarihi, suyun dolum tarihi bilgileri yer
alacak.
Bayi tarafından dolu ya da boş iade alınacak damacana bilgileri,
bayi bilgisi, zaman ve tarihle güvenli bir iletişim hattı üzerinden
DTS Merkezi denetleme sürecine yollanacak.
Tüketici kontrol süreci
Tüketici, su dolu damacana satın alırken, damacana ve içindeki
suyun kalitesiyle ilgili şu bilgileri kontrol edebilecek:
-Damacana kullanım sayısı
-Su son kullanım tarihi
-Damacana son kullanım tarihi
Tüketici, teslimat belgesi bilgileri ya da doğrudan DTS Merkezi
denetleme sürecinden sağlanacak bilgilerle kontrol yapabilecek.
Çevrimdışı, yani teslimat belgesiyle kontrolde, öncelikle teslimat
belgesinin teslim alınan damacanaya ait olduğunun kontrolü,
damacana üzerindeki D-Kimlik numarasıyla karşılaştırılarak
yapılacak, sonra belgedeki bilgilerin doğruluğu kontrol
edilecek.
Tüketici herhangi bir uyuşmazlık anında damacanayı teslim almama
hakkına sahip olacak. Böyle bir durumda teslimat belgesindeki
bilgiler, uyuşmazlık bilgisi, zaman ve tarih bilgileriyle DTS
merkezi denetleme sürecine yollanacak.
Çevrimiçi, yani internet üzerinden kontrolde, elektronik okutulacak
damacana kimliği (D-Kimlik) bilgisiyle damacana DTS Merkezi
denetleme sürecinden sorgulanacak. Uyuşmazlık olması durumunda,
damacananın kayıt dışı olması halinde, damacana teslim
alınmayacak.
Tüketici, uyuşmazlık durumunda karşılaşılan problemi DTS Merkezine
web üzerinden şikayet edebilecek ve su kalitesiyle ilgili daha
ayrıntılı bilgi görmek isterse web sitesi üzerinden bu bilgilere
erişebilecek.
Damacana saha denetim süreci
Sağlık Bakanlığı THSK’ya bağlı denetim elemanları sahada rastgele
denetim yapacak, damacana denetimi, damacana tüketici kontrol
süreciyle benzer olacak.
Denetlenen dağıtım noktası ise derlenen damacana bilgileri,
denetlenen noktaya ait bilgiler, zaman-tarih bilgisiyle DTS Merkezi
denetleme sürecine yollanacak.
Merkez denetleme süreci
DTS Merkezi denetleme süreci, damacana ve damacana suların yaşam
döngüsündeki gerekli tüm bilgilerin toplandığı, değerlendirildiği,
raporlandığı süreç olacak.
DTS Merkezi denetleme sürecinde, diğer tüm süreçlerin karşılığı
olan birer alt süreç olacak. Bu süreç THSK tarafından
yönetilecek.