D8 uluslararası sahneye geri mi dönüyor?

Dünyanın nüfus bakımından en kalabalık 8 Müslüman ülkesini bir araya getiren ve ağırlıklı olarak aralarındaki ekonomik ilişkilerin güçlenmesini hedefleyen D-8 örgütü, uzun bir sessizlikten sonra canlanma arayışında.

22 Kasım'da Pakistan'da düzenlenecek "Barış ve Refah için Demokratik Ortaklık" temalı zirvede açıklanacak bildiriyle yeni bir yol haritasına kavuşacak 15 yıllık örgüt, dünya ekonomik ve siyaset sahnesindeki görünümünü yükseltmeyi öngörüyor.

D-8 örgütü 1990'ların ortasında dönemin Başbakanı Necmettin Erbakan'ın girişimleriyle 15 Haziran 1997'de Türkiye, Mısır, İran, Pakistan, Nijerya, Malezya, Endonezya ve Bangladeş'in katılımıyla kuruldu.

Batı odaklı Türk dış politikasından sapma olarak görülen bu oluşum, Erbakan'ın iktidardan uzaklaştırılması sürecinin ardından "ismi var, cismi yok" bir örgüte dönüşmüş ve Türk diplomasi gündeminden düşmüştü.

Türkiye ve Endonezya gibi G-20 üyesi iki ülke haricinde dünya ticaret sahnesinde ağırlık taşımayan ülkelerden oluşan D-8 örgütü, 15 yıllık geçmişinde herhangi bir somut projeyi gerçekleştiremediği gibi, kendi aralarındaki ticaret hacmini de artırmayı başaramadı.

Zirve dönüm noktası

Başbakan Recep Tayyip Erdoğan da bu duruma dikkat çekip D-8 üyeleri arasındaki işbirliğinin bekleneni veremediğini belirtirken, "Merhum Necmettin Erbakan hocamızın gayretleriyle teşekkül eden D-8 oluşumunun daha aktif ve daha belirleyici roller üstlenmesi için Pakistan'da 8 ülke olarak bir araya geleceğiz" ifadelerini kullandı.

Erdoğan, 8 ülke arasındaki ekonomik ve ticari ilişkilerin yetersizliğine dikkat çekerken, Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu da "İslamabad zirvesinin D-8 açısından bir dönüm noktası'' olduğunu kaydetti.

Kurulduğu 1997 senesinden 2011'ye kadar, D-8 ülkelerinin toplam ticaret hacmi 433 milyar dolardan 1,7 trilyon dolara çıkmasına karşın kendi aralarındaki ticaret 2011 yılı itibariyle sadece 130 milyar dolar, yani D-8 bloğunun toplam ticaretinde yüzde 7,5'luk bir paya sahip oldu.

Tercihli Ticaret Anlaşması'nın yürürlüğe girmesiyle D-8 ülkelerinin kendi aralarındaki ticaretin 2018'de 500 milyar dolara ulaşması öngörülüyor.

Küresel Vizyon Belgesi

İslamabad'da yapılacak zirve toplantısında, D-8 Şartı, Küresel Vizyon Belgesi'nin yanı sıra, İslamabad Bildirisi'nin de kabul edilmesi bekleniyor. Türk Dışişleri Bakanlığı'na göre, bu belgelerin kabulü güçlü bir kurumsal temel oluştururken, D-8 de kapsamlı bir yol haritasına kavuşacak.

Adalet ve Kalkınma Partisi'nin iktidara geldiği 2002 senesinden bu yana rutin toplantıların ötesinde Türk diplomasisindeki etkisiz rolünü devam ettiren D-8'i canlandırma arayışları, Arap Baharı etkisi başta olmak üzere, İsrail-Filistin meselesi gibi nedenlerden dolayı İslam dünyasının içinden geçmekte olduğu zor bir sürece denk geliyor.

Mısır'da Mübarek yönetiminin devrilip Muhammed Mursi'nin devlet başkanlığına gelmesi ve Türkiye ile kurmakta olduğu iyi ilişkiler de D-8'in bir platform olarak yeniden kullanılması yolunu açtı.

Her ne kadar ekonomik içerikli bir örgüt olsa da, Erdoğan, Mursi ve toplantıya katılması beklenen İran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad'ın 3'lü bir toplantı gerçekleştirip, İsrail'in Gazze operasyonu konusunu ele alacak olmaları, D-8'in siyasi boyutunun gelişmesi çabasının bir yansıması olarak görülüyor.

Bu kapsamda, D-8 üyelerinin zirve sırasında Gazze konusunda ayrı bir ortak bildiri yayımlayacak olmaları da, örgütün bu yöndeki değişimi açısından önemli bir gelişme olarak algılanıyor.