Çocukluktan beri merak edilen soru: Denizaltılar suya nasıl dalıp nasıl çıkıyor!

Suyun kaldırma kuvvetini herkes biliyor. Gemi, tekne, denizaltı gibi araçların da tonlarca ağırlıkta olduğu da bilinen bir gerçek. Peki böylesine ağır bir araç suyun altına istediği zaman batıp, istediği zaman nasıl çıkabiliyor? İşte denizaltılar ile ilgili en merak edilen konuların başında gelen bu sorunun yanıtı...

Yoğunluk

Suyun kaldırma kuvveti sebebi ile suya bırakılan katı cismin yoğunluğu suyun yoğunluğundan daha küçükse bu cisim su üzerinde durur. Tonlarca ağılıkta olan dev gemilerin suyun üzerinde yüzmesinin sebebi tam da bu kuvvettir.

Peki öyleyse denizaltılar nasıl istedikleri zaman suyun üzerinde yüzebilirken bazen de suyun içinde hareket edebiliyor?

Safra tankları

Denizaltıların kenarlarında yoğunluk ayarını sağlayan özel tanklar bulunur. Bu tanklara “safra tankı” ismi verilir. Safra tankları sayesinde denizaltılar kolaylıkla suyun içine dalabilir ya da sudan yukarıya doğru çıkabilir.

Denizaltının suyun yüzeyinde kalma veya dalma durumuna göre safra tankları hava veya su ile doldurulur. Örnek olarak bir denizaltı suyun yüzeyindeyken safra tankların içi hava ile doludur ve denizaltının yoğunluğu çevresindeki suyun yoğunluğundan daha az olduğu için suya batmaz.

Denizaltı suya dalmak istediği zaman safra tanklarının üst ve alt kapakları açılır. Tankların alt kapaklarından içeri su alınırken, üst kapaklarından dışarı hava çıkar. Gittikçe su ile dolan tanklar denizaltının ağırlığını, dolayısıyla yoğunluğunu artırır ve denizaltının suyun derinlerine dalmasını sağlar. Denizaltı tekrar yüzeye çıkmak istediği zaman ise içinde basınçlı hava bulunan tanklardan safra tanklarına hava basılır. Basınçlı hava suyun alttaki kapaklardan dışarı çıkmasına ve denizaltının suyun yüzeyine doğru yükselmesine sebep olur.

Dünyanın en büyük denizaltıları

Uzunluk - genişlik - draft
(draft, geminin tabanı ile su seviyesi arasında kalan mesafe)

Typhoon sınıfı / 175 m x 23 m x 12 m

Borei Sınıfı / 170 m x 13,5 m x  10 m

Project 949A Antey/Oscar / 155 m x 18 m

Ohio Sınıfı / 170 m x 13 m x 10,8 m