Çocuklarda kaka korkusu neden olur işte çözüm yolları

Çocuklar neden kaka yapmaktan korkar? Canlıların yemek yemek, su içmek, uyumak için en temel ihtiyaçlarından biri olan dışkılama ihtiyacı nasıl oluyor da bu denli zorlu, acılı, ağrılı ve psikolojik olarak stresli bir şeye dönüşebiliyor? Altında bir sorun olmadığı sürece insanı rahatlatan bir eylem olan kaka yapma çocuklar dünyasında karmaşık bir sürece sahip. Bu karmaşık sürecin detaylarını bilmeyen yada olaya çocuklar gözünden bakamayan biz yetişkinlerin yanlış adımları da süreci daha da zorlu hale getirebiliyor. Bu nedenle çocukların kaka yapmaktan korkmasının altında yatan asıl nedeni bulmaya odaklanarak işe başlamak en iyisi. Ne oldu da çocuğunuz bezine kakasını rahatça yaparken birden kaka yapmaktan korkar hale geldi? Çocuğunuzun kakasını tutmasına neden olan süreçleri şöyle bir akıldan geçirmekte fayda var. Ama tüm bunlardan önce çocuğu kaka yapmaktan korkan ebeveynlerin yapması gereken ilk şey sakin kalmak. Çocuklarla yaşanan her hangi bir sorunda anne ve babaların veya bakımdan sorumlu üçüncü kişilerin mutlaka sakin, olumlu ve çocuğu anlayan, destekleyen bir ruh halinde olması gerekir. Bu psikolojiden uzak bir yetişkinle çocuklarla yaşanan hiçbir sorun çözülemeyeceği gibi kaka sorunu da çözülemez. Çünkü çocuklar ancak onlara bakan yetişkinler sakinse kendilerini güvende hissederler aksi halde biz 1 birim stresliyseniz onlar en az 10 katı stres yaşarlar. Bunu akılda tutalım.

Gelelim çocuklar neden kaka yapmaktan korkar? Bu sorunun tek bir yanıtı yok. Dolayısıyla tek bir çözüm yolu da. Ancak çocukların kaka yapmaktan korkması ve kakalarını tutmasının en yaygın nedeni ‘kabızlık’tır. Kakanın katılaşması çocukların onu rahatlıkla dışarı atmalarını zorlaştırır. Sertleşen kakayı itmek çocuklar için hem zorlu, hem yorucu hem de can acıtıcıdır. Küçük çatlaklara hatta kanamalara neden olabilir. Bu durumu yaşayan çocuk her kakada canını yanacağını bilir ve kaka yapmayı denemek yerine tutmayı tercih eder. Kaka tutma bir süre devam ettiğinde kabızlığın boyutu artar ve çocuklar için daha dayanılmaz ve acı verici bir hal alır.

Öte yandan, kabızlık çocukların beslenme düzenlerini de bozar. Yemek yeme eylemi bağırsak hareketlerini arttırdığından çocuklar her yemekten sonra yeniden tuvalete gitme ihtiyacı hisseder ve bunu bastırmaya çalışır. Bu çocukların kaka yapmamak için daha az besin tüketmesine, daha katı yiyecekler tercih etmelerine, bağırsaklarını hareketlendiren posalı yiyeceklerden, içeceklerden, meyvelerden uzaklaşmalarına neden olur. Bu yeme bozukluğu da kabızlığı tetikler ve daha şiddetli hale getirir.

Eğer çocuğunuzun sorununun kabızlık olduğunu düşünüyorsanız mutlaka tıbbı destek almalısınız. Çocuklar için kullanılan güvenli şuruplar, kakanın sıkışması halinde kullanılabilecek güvenli fitil ve lağmanlar çocukları rahatlatabilir. Ancak burada dikkat edilmesi gereken mutlaka çocuğun önce doktor kontrolünden geçmesi ve doktor önerisine uygun ilaç ve miktarları kullanması gerekir. Bir diğer önemli nokta da tedaviyle ilgili çocuğu bilgilendirmek önemli. Zira çocuklar için lağman, fitil gibi tedavi yöntemleri beden bütünlüklerini zorlayan psikolojik baskıları tetikleyebilir. Çocuğa kaka yapmasının canını yaktığını bunu anladığınızı ve ona yardımcı olabileceğinizi söyleyin. Kaka yaparken canının acımasını durdurmak için sana yardım edebilirim diyerek çocukları doktora gitmeden önce psikoloji olarak hazırlayın. Kabızlık gibi altında tıbbı bir sorun yatan kaka yapamama sorununun erken yaşta çözülmesi hem fiziki hem de psikolojik gelişim için önemli olduğunu unutmayalım.

Tuvalet eğitimi sırasında yapılan yanlışlar

Tuvalet eğitimi sırasında biz yetişkinlerin yaptığı bazı hatalar da kaka korkusunu siz farkına varmadan tetikleyebilir. Tuvalet eğitimi sırasında hepiniz daha sık karşılaştığımız çiş yapmaya ve çişi tutmaya odaklanırız. Çocuklar için tuvalet eğitimi demek ihtiyaçlarını kaslarını kullanarak tutmayı öğrenmek demektir. Biz çiş kaçmasın tut, çişini tutmalısın diye çocukları sürekli yönlendirirken, kakayı tutma detayını unutabiliyoruz. Çocuk tuvalet ihtiyacını tutmayı öğrenirken hem çişini hem de kakasını tutmayı öğrenir. Kakayı uzun süre tutmak için yukarı da bahsettiğim kabızlık sorununu beraberinde getirir ve işler karışır. Böyle bir durum yaşıyorsanız kabızlık kendini göstermeye başladıysa yukarıdaki önerileri hayata geçirin derim.

Bir diğer korku da tuvalet eğitimi sırasında biz yetişkinlerin çocukların kafasında tuvaleti pis ve kötü bir yer olarak tanımlamamızdan kaynaklanır. Küçük yaşlardan itibaren çocukların klozete ve tuvaletteki alanlara hijyen gerekçesiyle dokunmasını engelleriz. Sonra bir gün gelir ve korkutulan, yasaklanan o klozete çocukların oturmasını bekleriz. Ancak çocukların böyle bir deneyimi yoktur ve öğrendikleri şey o klozete dokunmamaktır. Hal böyle olunca çocuklar daha önceden deneyimledikleri hislerine göre hareket eder ve tuvaletten korkar, uzak durmak isterler. Çünkü bugüne kadar hakim olmalarına izin verilmemiş bir alandır orası. Ayrıca yükseklik, alttaki boşluk hissi vb. de çocukların korkularını arttırır. Bu durumda çocuklar kaka yapmayı reddeder, tutmayı tercih eder ve yine en başta yaşanan kabızlık soruna doğru sürüklenir. Kakayı tuttukça kabızlık artar.

Bu tip bir sorun yaşıyorsanız öncelikle tuvalet alanlarını çocuklarınız için pis, kötü gibi tanımlamalardan kaçının. O alanlara istediklerinde girmeleri için onları serbest bırakın. İlle de hijyen kaygısı duyuyorsanız ellememeleri gereken aparatları uzaklaştırın (tuvalet fırçası vb.) günlük olarak abartıdan uzak temizlik yapın. Bu tip çocuklar için eğlenceli lazımlıklar alın. Lazımlıkları kendilerinin seçmesini sağlayın. Oturmaları için zorlamayın. İlle de tuvalette yapması için ısrar etmeyin. Lazımlığı çocuğun istediği yere koyun. Kaka yapmak korkusu geçtikten sonra tuvalete taşıma aşamasına geçin. Bu süreçte kabızlık baş gösterdiyse mutlaka önce o sorunu çözün.

Dışarıda tuvalet yapamayan çocuklar

Biz yetişkinlerin yarattığı tuvalet fobisinin bir diğer yolu da ev dışındaki ortamlarda tuvalet kullanımı sırasında takındığımız tavır. İster bir yakınımızın evi, ister bir AVM, ister okul olsun. Ev dışı ortamlarda tuvaletleri kullanmak konusunda çocuğunuzu kısıtlıyor yada aşırı korumacı bir tavır sergiliyorsanız bu da çocuklarda tuvaletin zarar verici bir şey olduğu sonucu çıkarmalarına neden olur. Bu tip durumlar erken yaşta kreş, anaokulu gibi ortamlara giren çocuklarda kakayı tutma eğilimini arttırır ve ardından kabızlık başlar. Kabızlık da yukarıda anlattığımız gibi bir çok sorunu beraberinde getirir. Ev dışı tuvaletler ile ilgili çocukların dikkatli olmaları gerektiğini öğretirken aşırı kontrolcü olmamayı tercih etmeliyiz ve kendi temizliklerini yapmalarını desteklemeliyiz. Tuvaleti kullandıktan sonra ellerini iyice yıkaması gerektiğini, gerekirse kendi kağıt ürünlerini kullanmasını öğrenebiliriz. Aşırı pis kokan ve kötü durumdaki tuvaletleri kullanmamalarını öğütleyebilir. Temiz durumdaki tuvaletlerin güvenli olduğunu anlatmalıyız ve gerekiyorsa buna kendimizi de ikna etmeliyiz.

Klozetten, sifon sesinden korkan çocuklar

Çocuklar klozetlerin yüksekliğinden, sifon sesinden vb uyaranlardan korkabilir. Korku stresi tetikleyecek boyutlara ulaşınca karın ağrısı, mide bulantısı gibi fiziki uyaranlar da beraberinde gelir ve çocuklar için kaka yapmak iki katı daha acılı bir hal alır. Üstelik bu korkular tuvalete gitmeden bile başlayabilir. Bu tip durumlarda eğlenceli lazımlıklar kullanmak ve çocukları tuvalet dışı bir alanda güvende hissetmelerini sağlamak faydalı olur. Israrcı olmamak ve sakin kalmak yine çok önemli.

Kakayı vücutlarının bir parçası olarak düşünen ve bir uzvunu kaybediyormuş gibi korkan çocuklar da kaka yapmaktan kaçınır. Bu durumda çocuklara kaka yapmanın güvenli olduğunu hissettirmek önemli.

Bez alışkanlığını değiştirmek zordur

Çocuklar doğduklarından itibaren tuvalet alışkanlıkları kendiliğinden gerçekleşir ve tuvalet yapmak onları rahatlatır, zevk verir. Ancak bir gün gelir ki artık bu haz ve rahatlıktan vazgeçmelerini isteriz. Bu çocuk psikolojisi adına büyük ve zorlu bir adımdır. Çocuklar duydukları hazdan vazgeçmek istemezler. Doğaları gereği değişime direnirler. Bu süreci sakin ve normal karşılamak, çocukların biz yetişkinleri görerek sürece karşı heveslenmeyesiniz sağlamak en kolay yol olabilir. Bezden ayrılmanın bir günde olamayacağını bilmek ve süreci çocuğun yönetmesine izin vermek en sağlıklı yoldur. İstemiyorsa zorlamamak, arada özendirmek ve desteklemek faydalı olacaktır.

Çocuklar tuvaletlerini tutmayı öğrendikçe bu kez de vücudu kontrol edebilme hazzı yaşarlar. Bu haz onları oynadıkları oyundan, izledikleri televizyondan kopmamayı da sağladıkça daha fazla tuvalet tutma eğilimi gösterirler. Bu durumda çocuklara tuvalete gitme oyunları kurabilir ve keyif almalarını sağlayabilirsiniz. Tuvaleti geldiğini fark ettiğinizde bir zil çalarak, tuvalet treni oyunu oynayarak vagonlar gibi dizilip şarkılar söyleyerek çocuğu tuvalete götürmeyi eğlenceli hale getirebilirsiniz. Bu sayede eğlenmeye devam edeceğini bildiğinden odağı değişecek ve tuvalete gitmeyi kabullenecektir.

Stres unsurlarını ortadan kaldırın

Bağırsaklarımız vücudumuzun duygusal beynidir. Bu nedenledir ki hislerimiz bağırsaklarımızı doğrudan etkiler. Heyecan, korku, mutluluk, kaygı, endişe, sevinç vb tüm duygular bağırsak sağlığımızı etkiler. Bu durum çocuklarımız için de geçerlidir. Evdeki her tür stres unsuru çocuğunuzun kaka tutmasına neden oluyor olabilir. Eşler arasındaki tartışmalar, şiddet, bir yakının kaybı, okul ve ev değişikliği, yeni bir kardeşin gelişi, anne ve babanın sağlık sorunları gibi çocuklar için aşırı kaygı yaratacak durumlardır ve doğrudan bağırsak hareketlerini etkiler. Bu durum çocuklar için ağrılı, bulantılı kaka yapma sürecini beraberinde getirebilir ve çocuk bu sayede kakasını tutma eğilimi gösterir. Bu nedenle öncelikle bu stres unsurlarının ortadan kaldırılması gerekir. Eğer çözümü zor bir süreçse mutlaka psikolog desteği almayı düşünmek faydalı olacaktır.

Kaka yapmayınca ilgi gören çocuklar

Kakasını tutma süreci çocuk üzerindeki ebeveyn ilgisini arttıran bir unsura dönüşebilir. Eğer çocuk kakasını yapamadığı için anne ve babasından ilgi görüyorsa bu ilginin devamı için kakasını tutmaya devam eder. Çektiği acı nedeniyle annesiyle tensel teması artan, babasıyla daha fazla vakit geçirir hale gelen çocuk kendisini daha değerli hisseder ve bu durumu kaybetmemek için tutma eğilimini attırır. Kaka yaptıktan sonra ilginin azalması daha uzun süre çocuğun kakasını tutmayı öğrenmesine neden olur. Böyle bir durum yaşıyorsanız çocuğunuzla geçirdiğiniz kaliteli zamanın süresini attırmanız, ona her durumda ilgi göstermeniz gerektiğini hatırlayın. Çocuklar anne baba ilgisini sürekli kılmak için hasta numarası yapabilir, kaka tutma da olduğu gibi hastalanmalarına neden olan süreçleri tetikleyebilir, yemek yememe eğilimi gibi davranışlar gösterebilirler. Bu durumda yapılacak en iyi şey çocuğa özel zamanlar yaratmak ve onların hayatlarında daha görünür olmaktır.

Sözlerin değil oyunun gücünün kullanın

Tüm bu süreçlerin içine sakinliği ve oyunu katmak en kolay yoldur. Çocuklar için oyun en iyi adapte olma yoludur. Çocukların hayatlarında değişim adımları atarken onlara sözlü uyaranlarla öğretmeye çalışmak yerine oyunun dilini kullanmak en iyisidir. Bu sayede güven hisleri artar ve adapte olma kabiliyetleri yükselir.

Deniz Temur’u sosyal medyadan takip edebilir, sorularınıza yanıt bulabilirsiniz.

instagram.com/obenimannem

youtube.com/deniztemur

facebook.com/obenimannem