Çocuklara kitabı nasıl sevdiririz?

Hepimiz çocukların kitap okumasını istiyoruz. Kıpır kıpır teknoloji ile erken yaşta tanışan çocuklarımıza hareketsiz duran kitapları sevdirmek eskisi kadar kolay değil.

Birçok değişik oyun, oyuncak, teknolojik alet arasından sıyrılarak bir çocuğun ilgisini çekebilecek bir kitabı seçmek ne kadar da güç, değil mi?

Aslında uzun uzun düşünmeye gerek yok. Zira en doğrusunu yine çocuklar biliyor. Kitapla dolu bir odada, kitapları eline alıp inceleyen bir çocuk genellikle en isabetli seçimi yapıp bir tanesinin içine dalıveriyor. Bu seçimlerin isabetlilik oranı da yaş küçüldükçe artıyor.

Ama biz yine de kitap okumayı çocuklarına sevdirmek ve kitap seçimi konusunda bilinçli davranmak isteyen anne babalara birkaç ipucu vererek yardımcı olalım.

Anne baba olarak okumak ve çocuklara okuyan modeller olarak gözükmek onlarda "heves" uyandırabilir. Ama dikkat! Okuma işi ona ayırdığınız zamanı kısıtlıyor ve kitap aranızda bir engel oluşturuyor ise tam tersi bir etki yaratabilir.

Evde televizyon veya bilgisayar ile vakit geçirmeyi çocuğun yatma saatinden sonraya bırakarak ortaklaşa kitap okuma zamanları yaratmak da çocuktaki kitap okuma isteğini güçlendirebilir.

Kitap seçmek için kitabevine birlikte gitmeye ve kitap seçiminde çocuğun da isteklerini göz önünde tutmaya dikkat edersek kitabı okumaya daha hevesli olacaktır. Kitap seçerken çocuğa kitapları incelemek için fırsat tanımaya ve sabırlı davranmaya özen göstermeliyiz.

Kitapların nasıl kaleme alındığı kadar nasıl resimlendirildiği de çok önemlidir. Çocuklar kelimelerden önce resimleri okumayı öğrenirler. Nitelikli bir şekilde kaleme alınmış bir kitap özenle resimlenmemişse hak ettiği ilgiyi göremeyebilir.

Resimlemede önemli olan yazıdaki duygunun görsel olarak canlandırılmasıdır. Bu nedenle resimlerin, bazen rengârenk olması, bazen birkaç renginin vurgulanması, bazen de siyah beyaz olması tercih edilir.

Anlatılanla resim iyi eşleşmiş olursa çocuk, kitabın bütününü sevecek ve etkisinde kalacaktır. Çok yalın bir anlatımla, temel bir duyguyu işleyen bir yazıya karmaşık, bol renkli ve ayrıntılı resimlerin eşlik etmesi bütünlüğü bozabilir.

İyi kaleme alınmış ve güzel resimlenmiş olsa bile sayfa düzenine, grafik tasarımına ve kullanılan malzemeye özen gösterilmemişse kitap beklenen ilgiyi görmeyebilir.

İyi'yi göstermenin yanı sıra kötüden de kaçınmayan, toplumun iyilerinin aşırı derecede vurgulanmadığı, öğretici, ders verici olma amacının dozunun kaçırılmadığı hikâyeler, çocuğa kendi doğrularını seçme hakkı tanıyacaktır.

Başka kültürlerin ürünü olan değerli çocuk kitapları, çocuğa evrensel bir bakış açısı kazandırması ve farklı kültür değerlerini tanıtması açısından yararlı olabilir. Ancak bu tür kitaplarda önemli olan, çevirinin iyi yapılmış olmasıdır.

Çocuğu kalıpların dışına taşıyacak ve yaratıcılığını besleyecek sıradışı hikayeler seçilirse çocuğun hayata bakış açısı genişleyecektir.

Kitabın dilinin akıcı olmasına ve Türk dilinin iyi kullanılmış olmasına da dikkat edilmelidir.

Kitabın yazarının ve resimleyeninin daha önceki çalışmalarının tanınıyor olması, kitabın saygın bir yayınevi tarafından yayımlanmış olması güvenilirliği açısından olumlu bir işarettir.

Her kitap çocuğa bilgi verilmesi ya da çocuk tarafından okunması amacıyla hazırlanmamıştır. Mutlaka bir ders vermek ya da yeni bir bilgi edindirmek gibi bir görevi yoktur; sadece çocuğu eğlendirmek ve keyifli bir zaman geçirmesini sağlamak için de seçilebilir.

Çocuk edebiyatı da resim, heykel, müzik gibi bir sanat dalıdır. Çocuk kitabının nasıl olması gerektiği hakkında katı kurallar konulamaz. Çocuğun ilgisini çeken, ona farklı bakış açıları kazandıran, ona haz veren kitap değerlidir.

YAŞ GRUPLARINA GÖRE KİTAP SEÇİMİ:

0-3 YAŞ ÇOCUĞUNA:
Tanıdık nesnelerin olduğu parlak renkli kısa ama ahenkli cümlelerden oluşan az kelimeli ve bu kelimelere ait resimleri olan bol resimli uzun süre elinde kalacağı için kaliteli malzemeden yapılmış, kolay yıpranmayacak ellerinin boyutuna uygun kitaplar seçebilirsiniz.

Bu yaş grubundaki çocuk dokunarak ve dinleyerek öğrenmeye çalışır. Konuşmayı öğrenmesine yardımcı olmak ve dil becerilerini geliştirmek için ona kitap okuyun.

3-5 YAŞ ÇOCUĞUNA:
Masallar, bildik hikâyeler içeren tanıdık durumların anlatıldığı, hayata dair çocuğun sınıflandırabileceği nesneler içeren iyi resmedilmiş hayalgücünü harekete geçiren ayrıntılı resimleri olan kitaplar seçebilirsiniz.

Bu yaş grubundaki çocukların yaratıcılıkları hızlı gelişir. Özellikle olayların nedenleri üzerine yoğunlaşırlar. Dolayısıyla içinde sorularına cevap bulabilecekleri, günlük hayatlarında karşılaştıkları sorunları komik bir dille anlatan (uyumak istemeyen çocuk, arkadaşı olmayan ayıcık vb.) kitapları tercih edebilirsiniz.

5-8 YAŞ ÇOCUĞUNA
Güçlü hikâyeleri ve güçlü karakterleri olan sadece iyi-doğru değil, kötü-yanlış karakterleri de içeren içinde yabancı ve bilinmedik kelimeler olmayan gerçek hikâyelerden alıntılar içeren yeni bilgiler öğreten ayrıntılı resimleri olan okumayı yeni öğrenenler için fazla uzun olmayan ve küçük yazılarla yazılmamış ilgi alanına giren konular içeren kitaplar seçebilirsiniz.

Bu yaş grubundaki çocuk kendisini tanımaya başlamıştır. Kendisinin, başka insanlardan farklı duygu ve düşünceleri olabileceğini anlamıştır. Yeni şeyler denemeye açıktır.

8-12 YAŞ ÇOCUĞUNA
Çocuğun karakter ve zevkine uygun sadece mesaj kaygısı taşımayan, çocuğu düşündüren kendisinin seçeceği kitaplar alabilirsiniz.

Bu yaş grubundaki çocuk kendi ilgi alanlarını kendisi belirleyebilir. Bu alanlarla ilgili her yeni bilgi ya da kahraman onu heyecanlandıracaktır. Maceralı hikâyeler bu yaş grubunun ilgisini fazlasıyla çeker.
(Kaynak: Davranış Bilimleri Enstitüsü)