Çin'in Afrika planı 1 milyon sınırına dayandılar

Dünya ekonomisinin etkin küresel güçlerinden biri olan Çin, ucuz hammaddenin kolayca bulunduğu, üretimden çok tüketime dayalı sistemin hüküm sürdüğü Afrika kıtasındaki varlığını her geçen gün biraz daha arttırıyor.

Çin-Afrika ticaret ve yatırım ilişkilerinin kökeni ise ilk temasların gerçekleştiği 1950'li yıllara dayanıyor. Afrika ülkelerinde yaşayan Çin vatandaşlarının sayısı ise bazı kaynaklara göre 1 milyon sınırına dayanmış durumda.

Geçtiğimiz günlerde Güney Afrika'nın başkenti Johannesburg'da gerçekleştirilen Çin-Afrika İşbirliği Forumu, gözleri yeniden Çin'in Afrika politikalarına çevirdi.

Sahip olduğu ucuz iş gücü sayesinde dünyadaki üretim ve tüketim dengesini değiştiren Çin, son yıllarda yatırımda benimsediği "dışa açılım politikasını" Afrika kıtasında etkin bir şekilde hayata geçiriyor.

Çin, ucuz işgücü, hammadde bolluğu, hali hazırda ortaya çıkarılmamış ve işletilememiş kaynakların çokluğu ve büyük bir pazara sahip olması dolayısıyla Afrika'ya hem yatırım yapıyor hem de destek veriyor.

Bazı uzmanlara göre Çin, özellikle Afrika ülkelerinden petrol gibi enerji ve hammadde ihtiyacını karşılamanın yanı sıra kara kıtanın pazarlarında ürünlerini satmak ve Afrika'nın Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'ndeki gücünden yararlanmak istiyor.

Türk Asya Stratejik Araştırmalar Merkezi (TASAM) Afrika Enstitüsü Başkan Yardımcısı Murat Bilhan, AA muhabirine yaptığı açıklamada Çin'in Afrika'daki varlığının ve hakimiyetinin son yıllarda önlenemez bir hızla arttığını söyledi.

Afrika'nın inşa sürecinde olduğunu belirten Bilhan, Türk iş adamları için bölgede yatırım fırsatları bulunduğunu ifade etti. Bilhan kıtada, inşaat, alt ve üst yapı gibi alanlarda hızla gelişmeler yaşandığına dikkat çekerek, Çin'in bu fırsatları çok erken fark ettiğini vurguladı.

FRANSA ESKİ SÖMÜRGESİNDEN VAZGEÇMİYOR

Öte yandan Çin her fırsatta Afrika'ya yatırımlarını "kazan-kazan" anlayışıyla yaptığının altını çizse de kara kıtadaki ekonomik hakimiyetinin daha da güçlenmesi, Batılı ülkeleri de yeni politikalar belirlemeye sevk ediyor.

Çin'in, Afrika'nın petrol gibi yeraltı kaynaklarına gösterdiği ilgi, kıta ülkelerine yaptığı yardımlar, verdiği krediler, başta ABD ve Fransa olmak üzere diğer Batılı ülkelerin planlarını da etkiliyor.

Örneğin Fransa Başbakanı Manuel Valls, birkaç ay önce, bölgenin "büyük ağabeyi" konumundaki Senegal'in Devlet Başkanı Macky Sall ile Paris'te bir araya geldi.

Taraflar görüşmede, Senegal'de "2016 Çin-Afrika-Fransa Zirvesi" düzenlenmesi kararı aldı.

NEDEN SENEGAL?

Fransa'nın bu adımı, yıllarca sömürdüğü kara kıtadaki gücünü kaybetmeye razı olmayacağının göstergesi ancak aynı zamanda Senegal'in Batı Afrika'daki etkinliğini de gözler önüne seriyor. Bölgenin oyun kurucularından Fransa, Batı Afrika'daki gücünü kaybetmemek için Çin ve Senegal ile aynı safta yer almaya çalışıyor.

Afrika'daki nadir huzurlu ülkelerden biri olması, Senegal'e hem Batı'da hem de bulunduğu coğrafyada farklı bir görev atfedilmesine sebep oluyor.

Çok sayıda uluslararası toplantıya evsahipliği yapan Senegal, başkent Dakar'daki uluslararası limanıyla da Afrika'daki ticaret trafiğinde öne çıkıyor.

BATI AFRİKA'NIN BÜYÜK AĞABEYİ ROLÜ

Senegal son bir yılda bölgede yaşanan siyasi gelişmelerdeki tutumuyla Afrika kıtasında ne denli etkin bir aktör olduğunu da gösterdi.

Senegal Devlet Başkanı Sall, Burkina Faso'da Devlet Başkanlığı Muhafız Alayı'nın ekim ayında gerçekleştirdiği askeri darbenin ardından arabuluculuk görevi üstlenerek uluslararası siyaset sahnesinde gündeme geldi.

Sall, Gine Bissau'da da Devlet Başkanı ile Başbakan arasındaki siyasi krizin darbeyle sonuçlanmaması için yoğun mesai harcadı.

Ayrıca Senegal, Batı Afrika Ülkeleri Ekonomik Topluluğu (CEDEAO) Başkanlığının yanı sıra Uluslararası Fransızca Konuşan Ülkeler Topluluğu (Frankofon), İslam İşbirliği Teşkilatı ve Afrika Birliği ile Birleşmiş Milletler geçici üyeliğiyle de dikkat çekiyor.

ÇİN HEDEFİNE YAVAŞ YAVAŞ İLERLİYOR

Çin-Afrika ticaret ve yatırım ilişkilerinin kökeni ise ilk temasların gerçekleştiği 1950'li yıllara dayanıyor. 1970-1975 yılları arasında inşa edilen Tanzanya-Zambiya demiryoluna Çin'in katkı vermesiyle yakınlaşan ilişkiler, 2006 yılında 48 Afrika ülkesinin siyasi liderlerinin katılımı ile düzenlenen Çin-Afrika Forumu ile daha görünür hale geldi.

Çin İhracat-İthalat Bankası (Çin Eximbank) 2006 yılında, yatırımcılara Afrika kıtasına yapacakları yatırımlar için milyarlarca dolar kredi verdi. Afrika çıkarmasına tüm hızıyla devam eden Çin, Mayıs 2007'de Şangay Afrika Gelişme Bankası'nın yıllık toplantısına ev sahipliği yaparak burada da yeni borç ve yatırım anlaşmaları imzaladı.

Afrika'daki Çin yatırımlarının ilerleyişi, Güney Afrika'daki lider bankalardan birisinin hisselerinin yüzde 20'sinin satın alınmasıyla sürdü.

Sudan ve Angola'dan petrol, Zambiya'dan bakır, Gabon'dan mangan, Kongo'dan kereste ithal eden Çin, yatırımlarının yanı sıra birçok ülkeyle karşılıklı vergi muafiyeti anlaşması da imzaladı.

AFRİKA'DAKİ ÇİNLİ SAYISI 1 MİLYONA YAKLAŞTI

Afrika ülkelerinde yaşayan Çin vatandaşlarının sayısı ise bazı kaynaklara göre 1 milyon sınırına dayanmış durumda.

Bugün neredeyse 48 Afrika ülkesinde Çinli iş adamları, ticaret, imalat, kaynak geliştirme, ulaştırma, tarım ve tarımsal ürün işleme gibi pek çok pazarda bulunuyor. Afrika'yı ekonomik açıdan yakın takibe alan Çin, siyasette de bu ilgiyi Afrika'dan esirgemiyor. Afrika'yla ilişkilerini 2006'dan bu yana giderek arttıran Çin yönetimi, kıtaya yönelik üst düzey ziyaretlerini sıklaştırdı.

Johannesburg'daki zirve ve Senegal'de yapılması planlanan zirve, Çin'in Afrika'daki stratejisini yıllar içinde adım adım uygulamaya koyduğu görüşünü desteklemesi yanı sıra Pekin'in bu nüfuzunu gelecekte daha da etkin hale getirmeyi planladığının da habercisidir.

AFRİKA İNSANININ YAŞAM MÜCADELESİ GÜÇLEŞİYOR

Öte yandan Çin'in Afrika'daki nüfusunun artması sadece büyük güçleri değil, Afrikalı küçük esnafı bile tedirgin ediyor. Çinlilerin işlettiği madenlerde düşük ücretlerle çalıştırılan siyahi işçilerin varlığı da basında sık sık gündeme geliyor.

Pazar açısından değerlendirildiğinde ise Çin'in kalitesiz hammadde ve düşük işgücü kullanarak ürünleri ucuza mal etmesi ve düşük fiyatlarla satışa sunması, Afrika'daki pazar rekabetini olumsuz etkiliyor.

Bu "haksız rekabet", sanayileşmenin olmadığı, mütevazi tezgahlarında veya atölyelerinde ürettikleri el emeği ürünleri satarak hayatta kalmaya çalışan Afrikalıları tedirgin ediyor.

Batılıların kullandığı ve ikinci el eşyaların satıldığı pazarlarda artık daha çok Çin malları göze çarparken, Afrika ülkelerindeki Çin mahallelerinin sayısı da her geçen gün artıyor.