Çin borsası fena vurdu Türkiye'yi nasıl etkiledi?

Çin borsası tarihinin en kötü günlerini yaşıyor. Borsada yaşanan düşüş kısa sürede küresel piyasaları vurdu. 28 yıl sonra yeniden "Kara Pazartesi" yaşandı.

Dünya borsalarının art arda çöktüğü 19 Ekim 1987 gününe de "Kara Pazartesi" adı verilmişti. Avrupa'nın 300 büyük şirketini izleyen FTSEurofirst 300 Endeksi yüzde 5'in üzerinde geriledi. Endeks en son Mart 2009'da yüzde 5.2 gerileyerek bu derecede yüksek değer kaybetmişti. FTSEurofirst 300 Endeksi kapsamındaki 300 büyük şirketin kayıpları bir ara 500 milyar euroyu aştı.

BORSADAKİ FIRTINA DÜNYAYI NASIL ETKİLEDİ?

TÜRKİYE

Sert satış baskısı ardından kur güne düşüşle başladı. Euro ise yüzde 0.7 değer kaybıyla 1.1537 dolardan işlem gördü. Dün 1.1715 dolar seviyelerine kadar yükselen euro yedi ayın en yüksek seviyesini gerçekleştirmişti. Geçen hafta tarihi zirve olan 3 seviyesini test eden, ardından 2.90'a doğru gerileyen dolar/TL haftayı 2.92'nin hemen altında tamamlamıştı. Dolar/TL dün küresel piyasalardaki sert dalgalanmayla 2.98'i aştıktan günü 2.96 civarında tamamladı. Kur bu sabah ise 08.52'de 2.9300/2.9350 sepet bazında TL ise aynı saatte 3.1600/3.1660 seviyesindeydi. Euro, TL karşısında 3,40 seviyesinin hemen altında işlem görüyor. Euro, Türk Lirası karşısında gece 00.01'de uluslararası piyasalarda en yüksek 3,4193 seviyesini gördü.

ÇİN

Çin hisse senedi piyasalarında gösterge sayılan Şanghay Bileşik Endeksi, dünkü büyük düşüşün ardından yeni güne yüzde 6.4 gibi yüksek bir düşüşle başladı. Şanghay Bileşik Endeksi, günü yüzde 7.63 düşüşle 2,964.97 puandan kapadı. Çin borsasında dün gün boyu yaşanan ardı arkası kesilmeyen satışların etkisiyle, Şanghay Bileşik Endeksi, dünü yüzde 8.49 düşüşle 3,209.91 puandan kapandı ve tüm dünya borsalarında yüzde 5 ile yüzde 10 arasındaki düşüşleri tetikledi. Küresel piyasalarda büyük çöküş yaşanması nedeniyle, dünyanın hemen her yerinde bu haftanın ilk gününe "Kara Pazarteksi olarak nitelendirildi. Böylece, Çin borsasında başlayan düşüş kısa sürede küresel piyasaları etkisi altına alarak, 28 yıl sonra yeniden bir "Kara Pazartesi" yaşanmasına neden oldu. Dünya borsalarının art arda çöktüğü 19 Ekim 1987'de gününe de "Kara Pazartesi" adı verilmişti. Çin Merkez Bankası’nın devalüasyon kararı aldığı 18 Ağustos’taki sabah seansında 4,006 puana kadar tırmanan endeks, aynı gün başlayan ve durmak bilmeyen satışlarla bugün kapanışa doğru 2,947 puana kadar düştü."

ASYA

Güney Kore'de Kospi endeksi, yüzde 0,9 yükselişle günü 1.846,63 puandan sonlandırdı. Hindistan'da Sensex endeksi yüzde 1,18 azalışla 25.436,80 puanda, Hong Kong'da Hang Seng endeksi ise yüzde 1,22 kayıpla 20.992,47 puanda seyrediyor.

İNGİLTERE

Tüm Avrupa borsalarında olduğu gibi, İngiltere'deki FTSE 100 tüm hisse senetlerinde neredeyse son üç yıldır en düşük düzeyini gördü. İngiltere gazeteleri Asya piyasalarındaki düşüşle başlayan ve kısa sürede bütün dünyayı borsalarını etkileyen kara pazartesi hakkında şu haberlere yer verdi:

Financial Times: Çin'deki Para Pazartesi'den sonra borsalar kaydı. Küresel ekonominin en büyük lokomotiflerinden Çin borsasındaki ani düşüşle FTSE dünya indeksi şubat 2014'ten bu yana en düşük seviyesine geriledi. Çin'deki düşüş diğer Asya borsalarından sonra Avrupa'ya sıçradı ve İngiltere borsası FTSE 100 2009 yılından bu yana en sert düşüşünü yaşayarak 5.5 değer kaybetti.

Telegraph: Kara Pazartesi: Borsadaki değer kaybı milyarları eritti Çin piyasalarındaki eşi görülmemiş düşüş diğer pazarlara da sarsıntı yaşatarak 8 yıl önce yaşanan küresel ekonomik krizden sonra en çirkin günü harekete geçirdi

Independent: Çin'deki Kara Pazartesi dünya borsalarında bir günde yüz milyonları yok etti Dünyanın dört bir yanındaki yatırımcılar küresel piyasalarda yüz milyonlarca doların kaybolmasına neden olan Çin'deki kara pazartesiyi baş döndürücü bir korku içinde izledi.

İSPANYA

İspanya'da tüm ulusal gazetelerin manşetlerinde borsadaki kayıplar vardı. Asya piyasalarından özellikle Çin'den gelen olumsuz haberler İspanyol borsası IBEX 35'nin çakılmasına sebep oldu. Günlük kaybın 29 milyar 426 milyon Euro’ya ulaştığı kaydedildi. Bunun son yılların en büyük düşüşü olduğu hatırlatıldı. IBEX 35'deki kayıp bir ara yüzde 7'nin üzerine çıkmasına rağmen günü yüzde 5.01 olarak gerçekleştirdi. Özellikle petrolde yaşanan ucuzlama enerji, demir çelik ve sanayi alanında borsada işlem gören şirketlerin sert kayıplarına yol açtı. 10 bin puan seviyesinin altına kadar gerileyen İspanyol borsasındaki bu oranın en son 2012 yılında yaşandığı hatırlatıldı. İspanyol borsasının son bir aydaki kaybın ise yüzde 13'ü aştığı açıklandı. İspanya'da yayınlanan gazetelerin başlıklarının hemen hemen hepsi borsada yaşanan krize yer verildi.

El Pais gazetesi: "Çin'deki kriz dünya ekonomisinin büyümesini frenledi" manşetinde geçtiği haberinde Asya kıtasında yaşanan gelişmelerin bulaşıcı olduğuna dikkat çekildi.

El Mundo gazetesi: "Çin borsaları dibe vurdu" başlığı ile verdiği haberinde günlük kaybın İspanyol sanayisi için 29 milyar Euro’yu aştığı hatırlatıldı.

ABC gazetesi: "Çin ekonomisinde yaşanan belirsizlik borsaların çakılmasına sebep oldu" manşetini kullandı. Gazete borsa dibe vururken Euro’nun yükselişe geçtiği petrol fiyatlarının ise düştüğü hatırlatıldı

La Razon gazetesi: "Çin dünyayı titretti" başlığını attı. Gazete ayrıca Avrupa'nın önde gelen 300 önemli şirketin kaybının 450 milyar Euro olduğu vurgulandı.

La Vanguardia gazetesi: "Çin korkusu dünyada ‘Kara Pazartesi’nin yaşanmasına yol açtı" manşetinde geçtiği haberinde Pekin'in ekonomik büyümelerde dünyayı yanılttığı suçlamasını yaptı.

Economista gazetesi: "IBEX geleceğe hiç umut vermeden yüzde

RUSYA

'Kara Pazartesi' olarak adlandırılan dalga Rus rublesini de vurdu. Dolar ve Euro karşısında Ukrayna'da yaşanan belirsizlik ve petroldeki ciddi düşüşle zaten kaybı olan ruble, dünkü dalga ile iyice geriledi. Rus haber ajansı Ria Novosti doların yükselmesine sitesinde geniş yer verdi. Buna göre, Moskova Borsası, 30 Ocak tarihinden itibaren dolar kurunun 71 rublenin, Euro kurunun ise 81 rublenin üzerine çıktığını bildirdi. Saat 10.25'de dolar kuru 1,92 ruble artarak 71,03 rubleye ve Euro kuru 2,77 ruble artarak 81,44 rubleye yükseldi.

Ruble günün başında petrol kotasının düşmesine düşüş ile tepki verdi. Petrolün dünya fiyatları %2 oranında azaldı. Brent marka petrolün fiyatı 17 Mart 2009'dan itibaren ilk defa psikolojik sınır olan 45 doları gördü. VEDOMOSTİ ise haberne, "Euro Aralık ayından itibaren ilk kez 83 rubleyi geçti" başlığını attı. Haberde "Moskova Borsası'nda euro kuru Aralık 2014'den itibaren ilk kez 83 rubleyi geçti. Amerikan fon endeksleri 24 Ağustos'un ilk saatlerinde dünya borsasının çöküşü yüzünden ani şekilde düşüşe geçti" denildi.

"Dolar kuru 69 rublenin üzerine fırladı" başlığını kullanan RBK haber ajansı, dolar kurunun 69,07 rubleye, Euro kurunun da 78,49 rubleye ulaştığını hatırlattı. RBK, rublenin bu değer kaybının petrol fiyatlarındaki düşüşle bağlantılı olduğunu belirtti. Bilindiği üzere, Brent marka petrol 45 dolara geriledi. Bunun yanı sıra, WTI marka petrol ise 24 Şubat 2009'dan bu yana ilk kez 40 dolara düştü. NTV haber ajansı ise olayı “Avrupa'nın para birimi bu senenin en yüksek seviyesine ulaştı” şeklinde yorumladı. “Euro kuru 83 ruble seviyesini geçti. Avrupa'nın para birimi Aralık ayının ortasından bu yana hiç bu kadar pahalanmamıştı. Bunun yanı sıra ruble dolar karşısında da değer kaybediyor" denildi. Son olarak, "Rossiyskaya Gazeta" haber ajansı Merkez Bankası'nın Euro kurunu 81 rublenin üzerine çıkardığını vurguladı. Haberde, "petrol fiyatları eskiden olduğu gibi rubleye en çok baskı kuran faktör olmaya devam ediyor. Tabi ki Donbass'ın durumu ve dış borçların ödeme sürecinin yaklaşması da bu faktörlerin arasında yer alıyor" denildi.

MAKEDONYA DURUMDAN FAYDALANDI

Dünya borsalarındaki çöküşten sonra petrol fiyatlarının gerilemesi Makedonya’nın işine yaradı. Utrinski vesnik gazetesi ‘Borsada Kara Pazartesi’ başlığı altında dünya borsalarının çöküşüne değindi ve Asya pazarlarının büyük zarar yaşadığını ve tüm dünyanın önemli endekslerinin kırmızı gösterdiğini yazdı. Petrol fiyatının 2009 yılında 40 dolara düştüğünü hatırlattı. Petrolün ucuzlamasının Makedonya ekonomisine kazanç sağlayacağı sonucunu çıkaran uzmanlar, önümüzdeki dönemde imalat maliyetinin daha ucuz olacağını ve parekende satış fiyatlarında da düşüş kaydedeceğini yazıyor. Petrol fiyatlarındaki düşüşle Makedonya’da gece yarısından benzin fiyatları ucuzladı.