CIA'dan İran'da darbe itirafı
Abone olAmerika'nın gizli örgütü CIA 1950 yılındaki İran darbesinde parmağı olduğunu kabul etti.
Amerikan Ulusal Güvenlik Arşivi, İran
Başbakanı Muhammed Musaddık'ın bir askeri darbeyle devrilmesinin
60. yıl dönümünde Amerikan Merkezi Haberalma Teşkilatı (CIA)'in söz
konusu darbede sorumluluğunu kanıtlayan belgeleri
yayınladı.
Amerikan Merkezi Haberalma Örgütü (CIA), 60 yıl önce İran'da
düzenlenen ve dönemin başbakanı Muhammed Musaddık'ın devrilmesi ile
sonuçlanan darbedeki sorumluluğunu sonunda resmen kabul etti.
Ulusal Güvenlik Arşivi'nin internet sitesinde Bilgi Edinme
Özgürlüğü Yasası çerçevesinde yayımlanan belgeler, "Musaddık ve
liderliğini yaptığı Ulusal Cephe Partisi hükümetinin devrilmesine
yol açan askeri darbe, ABD dış politikası çerçevesinde CIA emriyle
düzenlendiğini" resmen ortaya koyuyor.
Belgede "İran'ı Sovyet saldırısına açık bırakmanın ABD'yi TPAJAX'ı planlamak ve uygulamak zorunda bıraktı" ifadesi yer alıyor.
TPAJAX KOD ADINI KULLANDI
CIA, hemen her aşamasında yerel işbirlikçilerin rol aldığı
hükümeti devirme komplosu için “TPAJAX” kod adını kullanıyordu.
Komplo, Musaddık'ı devirmek için propaganda yapmak, Şah Rıza Pehlevi'yi işbirliği yapmaya ikna etmek, milletvekillerine rüşvet vermek, güvenlik güçlerini organize etmek ve gösteriler düzenlemek gibi çeşitli aşamalardan oluşuyordu.
İlk girişimleri başarısız olan komplocular, 19 Ağustos 1953'teki
ikinci denemelerinde amaçlarına ulaşmıştı.
OBAMA KABUL ETMİŞTİ
AMA...
Daha önce operasyona katılan Amerikan ve İngiliz ajanlarının konuyla ilgili kitaplar yazmasına, iki Amerikan başkanının (Bill Clinton ve Barack Obama) da ABD'nin darbedeki rolünü kamuoyu önünde kabul etmesine karşın, CIA resmi bir açıklama yapmamıştı.
PEHLEVİ ABD'NİN İSTEĞİ GENERALİ
ATAMIŞ
Yayımlanan belgeler arasında Şah Rıza Pehlevi'nin ABD'nin isteğiyle General Fazlullah Zahedi'yi başbakan atadığı ferman da bulunuyor.
İran, 19 Ağustos 1953'te tarihinin önemli dönüm noktalarından birini yaşamıştı.
Ülkede Amerikan karşıtlığının büyük bir hızla yayılmasına neden olan darbe, 1979'da Şah Pehlevi rejiminin yıkılmasına ve aynı yıl Tahran'daki Amerikan Büyükelçiliği’nin işgal edilmesine yol açmıştı.