CIA, darbeyi itiraf etti

Amerikan Merkezi Haberalma Örgütü (CIA), İran’da demokratik seçimle iktidara geçmiş olan Muhammed Musaddık’ı deviren 1953 darbesinde önemli bir rol oynadığını ilk kez kabul etti.
Darbenin 60’ncı yıl dönümünde açılan Ulusal Güvenlik Arşivi’nde yer alan belgeler, CIA’in, İran’la ilişkili faaliyetlerine dair dahili bilgilerini temel alıyor.
Belgelerin birinde "Askeri darbe ABD dış siyasetinin bir parçası olarak, CIA yönetiminde gerçekleştirildi" deniyor.
İran darbesinde ABD’nin oynadığı role, 2000 yılında ABD Dışişleri Bakanı Madeleine Albright, 2009’da da Başkan Barack Obama, Kahire’de yaptığı konuşmada açıkça değinmişti.
Ancak belgeleri derleyen Malcolm Byrne, şimdiye kadar istihbarat örgütlerinin İran’da oynadıkları rolü, genel olarak yalanladığını kaydetti.
Şimdi ilk defa CIA’in, İngiliz istihbarat örgütü MI6 ile birlikte rol oynadığını itiraf etmiş olduğu düşünülüyor.
Bryne, bu belgelerin CIA’in operasyon öncesi ve sonrasındaki faaliyetleri hakkında yeni bilgileri ışığa çıkarmanın ötesinde İran hükümeti dahil, tüm siyasi tarafların darbe konusunu sık sık hatırlatmaları nedeniyle de önem taşıdığını vurguluyor.
Söz konusu belgeler Bilgi Edinme Hakkı Yasası uyarınca Ulusal Güvenlik Kurumu (NSA) tarafından ortaya çıkarıldı.
İranlılar 1951’de Muhammed Musaddık’ı seçimle işbaşına getirmiş ve Musaddık hemen ülkedeki petrol işletmelerini yeniden kamulaştırma yoluna gitmişti. İran’ın petrol üretimi daha önce bir İngiltere-İran ortaklığı olan Anglo-Persian Oil Company’nin elindeydi. Bu şirket daha sonra British Petroleum’a (BP) dönüşecekti. Kamulaştırma kararı, İran petrolünü 2. Dünya Savaşı sonrası ekonomik yapılanma açısından çok önemli bir unsur olarak gören ABD ve İngiltere’de büyük kaygı uyandırmıştı.
(İHA)