Çaykur batsın mı?

Çay Sanayicisi İşadamları Derneği (ÇAYSİAD) Yönetim Kurulu Başkanı Rahmi Üstün, yıllarca ÇAYKUR'un desteklenmesinin, maliyet hesapları yapmadan satış yapmasının, sektörü, dolayısıyla da sanayiciyi zor durumda bıraktığını savundu.

Üstün, Doğu Karadeniz'in en temel geçim kaynağı olan çay ürününde önemli sorunlar yaşandığını belirtti.

Türkiye'de çay bahçelerinin oldukça yaşlı olduğunu ifade eden Üstün, ''Son yıllarda uygulanan budama sistemi de bu yaşlılığı ortadan kaldırmamaktadır. Çay bitkisinin ömrü azami 50 yıldır. Çaylık alanlarımızda büyük oranda bu yaşın üzerinde bitkiler bulunmaktadır.

Budama sistemi uygulansa bile yaşlı çay bahçelerinden kaliteli yaprak
alınması mümkün değildir'' dedi. Toprak analizleri yapılmadan ve toprağın ihtiyaçları belirlenmeden yapılan gübre kullanımının da başlı başına bir sorun olduğunu dile getiren Üstün, ''Toprağın ihtiyacı belirlenmeden atılan gübre bu
durumda bitkiye fayda sağlamıyor ve toprağı daha da verimsizleştiriyor'' diye konuştu.

Üstün, 2.5 yaprak olarak adlandırılan çayın toplanmamasının kaliteyi olumsuz etkilediğini kaydederek, şöyle devam etti: ''Çay niteliği olmayan odunsu kısım da doğrudan çaya karışarak kaliteyi düşürmektedir. 2.5 yaprak çay alınması fiyat ve randıman açısından sanayicilere, kalite açısından çay tüketicisine fayda sağlayacaktır. Özellikle sanayicilerin randımandan kazanması için
kaliteli çay alımı zorunludur. ÇAYKUR'un kaliteyi ön plana çıkarmayan
mevcut politikalarla yaptığı alımların da etkisiyle özel sektör de
çayda kaliteli alım yapamamaktadır.''

Çay tarımında önemli bir sorunun da arazilerin bölünmesi olduğunu belirten Üstün, ''Babadan oğula yöntemiyle bölünen arazilerin giderek küçülmesi nedeniyle çay tarımı tam anlamıyla bir geçim kaynağı olmaktan çıkmakta ve adeta yardımcı bir ekonomik dayanak haline gelmektedir'' dedi.

-ÖZEL SEKTÖRÜN SORUNLARI-

Üstün, yıllarca ÇAYKUR'un desteklenmesinin, maliyet hesapları yapmadan satış yapmasının sektörü, dolayısıyla da sanayiciyi zor durumda bıraktığını savunarak, ''Çay piyasasında birçok özel firma kayıtsız, kalitesiz, sistem dışı yollarla çay üretmektedir. Aynı zamanda yaş çay üreticisine verdiği sözleri yerine getirmediğinden ve üretici alacaklarını çok geciktirdiğinden güven sorunu ortaya çıkmıştır. Sektördeki bazı firmaların bu olumsuz davranışları bütün sanayicilere yansıtılmakta ve dürüst çalışan çay sanayicilerini de
etkilemektedir'' diye konuştu.

Özel sektördeki bu sağlıksız gelişmeyi devletin uyguladığı yanlış politikaların teşvik ettiğini iddia eden Üstün, ''Modern devletin görevi, piyasada gerekli denetim ve kontrolleri yapmaktır. Ancak sektörde devletin özellikle kuru çay üretimi ve paketleme aşamalarında, üretim izin belgesi olup-olmamasına bakmadığı, bu durumun da halk sağlığını tehdit ettiği kadar, haksız rekabete yol açtığı görülmektedir'' dedi.

Üstün, çayda KDV oranının yüzde 8 olduğunu kaydederek, bu oranın yüksekliğinin faturasız ve kaçak çay satışlarını teşvik ettiğini öne sürdü.

Üstün, 1985 yılında özel sektörün devreye girmesine rağmen, çay sektörünün hala ÇAYKUR tarafından yönlendirildiğini savunarak, ''Bu nedenle de kurumun yaş çay yaprağına uygulayacağı alım fiyatı sektör için önemlidir. Ancak bu fiyat, şimdiye kadar kampanya açıldıktan ve fabrikalar işlemeye başladıktan sonra açıklanmaktadır. Bu durum, sezon için yapılacak planlama açısından sakıncalıdır'' dedi.