Casanova rehberi

Heath Ledger, 'Brokeback Dağı'nda bir erkeğin gönlünü fethediyordu, 'Kazanova'da ise cümle kadınların. Eh, şu sıralar meydan Heath'in...

Kibirli bir 18. yüzyıl beyefendisi mi, keşfetmeyi şiar edinmiş bir rönesans adamı mı, yoksa alelade bir çapkın mı? Casanova hakkındaki görüşler muhtelif. En son Lasse Hallström'un ('Gilbert Grape', 'Cider House Rules/Tanrının Eseri Şeytanın Parçası', 'Çikolata') yorumuyla perdeye gelen Casanova, bugün hayal bile edilmeyecek kadar inişli çıkışlı bir yaşam sürmüş. Fransız piyangosunun kuruculuğundan casusluğa, yazarlıktan hukuğa kadar uğraşmadığı alan kalmamış. Yazdıklarına göre 1000'den fazla kadınla beraber olmuş Venedikli Casanova, büyü ve cadılık merakıyla kumar tutkusu yüzünden Avrupa'da oradan oraya sürüldüğü ve girmediği sosyal çevre bırakmadığı bir hayatın sonunda Bohemya'daki (şimdinin Çek Cumhuriyeti) bir kontun şatosunda kütüphaneci olarak sefil bir biçimde ölmüş. Onunla ilgili bildiklerimiz bu dönemde kaleme aldığı 'Historie de ma vie/Hayatımın Tarihi' adlı otobiyografiden.

Casanova'nın nasıl algılandığı ise bu uzun metnin farklı yorumlanma kapasitesiyle ilintili. Casanova, hiç adet olmadığı bir dönemde kadınların da zevk almasına verdiği önem yüzünden bir cinsel devrimci olarak da kabul edilebilir, kadınlarla beraber olmayı skor meselesi yapan bir kalpsiz de... Dünyanın en büyük âşıklarından biri olduğu düşüncesiyle, hakkındaki tecavüz iddialarını yanyana getirmek de zor.

Zaten şimdiye kadar çekilen Casanova filmlerinin konuya yaklaşımlarındaki farklılık, ünlü çapkının değerlendirilmesindeki çeşitliliğin göstergesi. En son 'Casanova' da dahil olmak üzere Casanova'yı konu edinen tüm filmler, farklı sularda geziniyor.

DÜŞKÜN CASANOVA
'Le retour de Casanova/ Kazanova'nIn DönüŞü'
Festivalin bu seneki konuklarından Alain Delon'un iki sene önce yine festivalde gösterilen filmlerinden birisi 'Le retour de Casanova/Kazanova'nın Dönüşü'ydü. Delon gibi yakışıklılığı efsane boyutlarındaki bir adamın Casanova'nın yaşlı ve acınası halini canlandırması, kendi kendisiyle dalga geçebilmesinin kanıtı. Ne var ki, oyuncunun rolüne kattıkları bundan fazla. Delon artık sadece kendi yaşıtlarının belleklerindeki yeriyle avunması gereken, acınası bir Casanova portresi çiziyor. Arthur Schnitzler'in romanından 'Avrupa sanat sinemasının' as senaristlerinden Jean Claude Carriere'in uyarladığı 'Kazanova'nın Dönüşü' de (yönetmen Edouard Niermans) bir miti böylece yıkıyor.

EN SONUNCU
'Casanova'
'Brokeback Dağı', ileride muhtemelen bir de Heath Ledger'ın kariyerinin dönüm noktası olarak anılacak. Herkes Ledger'ın gençlik filmi jönlüğünden büyük oyunculuğa geçişinden bahsediyor. 'The Patriot/Vatansever'de Mel Gibson tarafından lanse edildiği sıralarda onlarca yakışıklı yıldızcık arasında pek fark edilmemişti. Ama Jake Gyllenhaal'la karşılıklı âşık kovboyları canlandırdığı 'Brokeback Dağı'nda en homofobik izleyiciyi bile etkileyecek dokunaklılıkta bir performans sergileyince, oyunculuk gücünü de cümle aleme ispat etti.

Ledger, Oscar'a aday olduğu 'Brokeback Dağı'ndan sonra şimdi de Casanova rolünde, ünlü çapkını sevimli bir karaktere dönüştürüyor. Zaten Lasse Hallstörm'ün 'Casanova'sı da kostüme bir romantik komedi olduğundan böyle bir karaktere ihtiyaç var. Yani en son 'Casanova' efsaneye olumlu yanından bakıyor. Onu nazik bir âşık olarak resmediyor.

EN İYİ CASANOVA MARCELLO
La Nuit de Varennes/ Varennes Gecesİ
Casanova bu sefer kurgusal bir hikâyede kahramanlığı üç kişiyle Amerikalı devrimci Thomas Paine, Fransız yazar Restif de La Bretonne ve bir kontesle paylaşıyor. Bu karakterlerin hepsi farklı sebeplerden kendilerini yola vuruyor ve bu yolun Fransız Devrimi'nden kaçan XVI. Louis'yle Marie-Antoinette'in rotasıyla kesişmesi, yönetmen Ettore Scola'ya bir 18. yüzyıl panoraması sunma fırsatı veriyor. Yaşlı Casanova'yı canlandıran Marcello Mastroianni'nin performansı en iyilerinden biri kabul ediliyor. Bu arada Fellini'nin kendi 'Casanova'sı için Marcello Mastroianni'den son anda vazgeçtiğini ve rolün Donald Sutherland'e gittiğini de eklemeli.

TELEVİZYON ÇAPKINI
'Casanova'
Aslında Casanova'nın sinema macerası deyince akla ilk gelen, yakışıklı bir oyuncu ve onu çevreleyen güzel kadınlar. Simon Langton'ın televizyon için çektiği 'Casanova' tam bu beklentileri karşılayacak bir yapım. Filmde Casanova'yı bir zamanların 'Shogun'ı Richard Chamberlain, aşklarını da Faye Dunaway, Sylvia Kristel ve Ornella Mutti canlandırıyor. Hannah Schygulla ise Casanova'nın annesi rolünde bu bol yıldızlı kadroya dahil oluyor.

GROTESK CASANOVA
'Il Casanova di Federico Fellini/Fellini'nin Casanova'sI'
Söylediğine göre Fellini, Casanova'nın anılarını sıkıcı bulduğu için okumamış. Ama filmde sıkıcılık namına pek bir şey yok. Açılıştaki karnaval sahnesinden Casanova'nın sevişmelerine kadar her şey bir ritüel şeklinde gelişiyor. Dev setlerin ve dekorların engin bir hayalgücünün hizmetine verildiği filmde Fellini, kahramanının çevresindeki koşullara tepkisine yoğunlaşmak ve devrin sosyal yaşamını grotesk bir biçimde hicvetmek niyetinde gibi. Ünlü âşığı canlandıran Donald Sutherland, takma burnu, ilginç modelli peruklar geçirdiği dazlak kafasıyla hem gerçek Casanova'yı çağrıştırıyor (portresinden hareketle) hem de bu grotesk hicvin bir parçası oluyor.

VE DİĞERLERİ
'Casanova's Big Night/Casanova'nın Büyük Gecesi'nde Bob Hope kendini Casanova olarak tanıtan bir terziyi, Vincent Price da gerçek Casanova'yı canlandırdı. Bir diğer Hollywood komedisi 'Casanova&Co'da Tony Curtis, hem Casanova'yı hem de onun benzerini oynadı. Britanya'nın televizyon 'auteur'ü Dennis Potter, 1971'de ünlü çapkını konu edinen bir BBC mini dizisine imza attı. Kuruluş, geçen sene Casanova'ya yine el attı ve çapkının gençliğini David Tennant'ın, yaşlılığını Peter O'Toole'un canlandırdığı bir dizi yayınladı. Casanova'yı canlandıran sessiz sinema starlarından birisi de Ivan Mozzhukin'di. Tabii ki pornografi yapımcıları da boş durmadı. Porno yıldızı Rocco Siffredi, iki kez Casanova rolüne büründü. Casanova'nın Mozart operası 'Don Giovanni'nin librettosuna yaptığı katkı düşünülürse, Joseph Losey'nin bu eserden uyarladığı 1979 tarihli film de listeye dahil edilebilir.

Kaynak: