Çarşıda restorasyon var

Tarih öncesi de dahil olmak üzere, tipik bir Türk kenti yerleşme şekillerinin kültürel çeşitliliği bakımından özellikle 18. yüzyıl ve sonrasının özgün sivil mimari örneklerinin yoğun olarak görüldüğü Tarihi Kadıköy Çarşısı, Kadıköy ve çevresinin günlük gereksinimlerinin karşılandığı önemli bir ticaret merkezi olma özelliğini hâlâ koruyor. Kültür Bakanlığı İstanbul İli 2 Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulu'nun, 13 Eylül 1991 tarih ve 3623 sayılı kararı ile "SİT Alanı" ilan edilmesine rağmen, gerek esnafın gerekse yetkili kurumların yaptığı çeşitli müdahaleler nedeniyle tarihi çarşı orijinal dokusunu kaybetmek tehlikesiyle karşı karşıya bulunuyor. Önemli bir kültür mirası olan çarşının tarihi dokusunu kaybetmemesi için Kadıköy Belediyesi geçmişte bir dizi proje çalışmaları başlattı. Fakat çeşitli nedenlerle bu projeler hayata geçirilemedi. Ancak Kadıköy Çarşısı'nın orijinal tarihi dokusunu kaybetmemesi için proje geliştirmeyi önemli bir görev olarak kabul eden Kadıköy Belediyesi, 2003 yılında da boş durmayıp yeni bir proje hazırladı. Yeni projede Tarihi Kadıköy Çarşısı esnafının da görüşleri alınacak. Tarihi Kadıköy Çarşısı için Araştırma Planlama Koordinasyon Müdürlüğü (APK) öncülüğünde "Kadıköy Tarihi Çarşı Kentsel Yenileme Projesi" hazırlandı. Hazırlanan projenin tanıtımı ise 8 Mayıs Perşembe günü Kadıköy Belediyesi Barış Manço Kültür Merkezi’nde gerçekleştirildi. Proje tanıtımına; Kadıköy Belediye Başkanı Selami Öztürk, Kadıköy Belediye Meclisi’nin üyeleri, Kadıköy Belediye Başkan Yardımcılarından Mustafa Demircan katılırken, konunun asıl muhatapları olan Tarihi Kadıköy Çarşısı’ndan çok sayıda esnaf tanıtıma ilgi gösterdi. Kadıköy çarşısıyla ilgili problemlerin önemli oluşunun toplantıya olan katılımı da artırdığını söyleyen Kadıköy Belediye Başkanı Selami Öztürk, orijinal haliyle Kadıköy Çarşısı’nın İstanbul’da özel sayılabilecek mekânlar içerisinde ilk üçe girebilecek yerlerden biri olduğunu belirtti. Bu gerçeğin inkar edilemeyeceğini ifade eden Öztürk, "Ama gerek belediye, gerek esnaf, gerekse diğer kamu kurumları olarak yeteri kadar bunun değerini bilemedik. Edindiğimiz tecrübelerle kenti yenilemeye çalışıyoruz. Edindiğimiz tecrübelerden gördük ki, bir projeyi uygulamak istiyorsanız, başarıya ulaşma şansı, o projenin bölge sakinlerine, esnafına anlatılması, onlarla paylaşılması ve birlikte yürütülmesiyle mümkün olabiliyor. Dünyanın en güzel projesini yapın eğer o projeyi, yararlanacak insanlarla paylaşmadıysanız, ilgili halkın görüşlerini almadıysanız o projeyi hayata geçirmekte çok zorlanırsınız. Halitağa Caddesi ve çevresindeki sokaklar en az çarşı kadar problemli olan, esnafın şikâyetçi olduğu, yoğun bir yaya trafiği olan yerlerdi. Bundan iki yıl önce buranın düzenlenmesi için vatandaşlarımızla toplantılar yapıldı. Toplantılar sonucunda bu alanların yayalaştırılmasına ve bu alanlar üzerinde uygulanacak en ince ayrıntılar, araç trafiğinin nasıl olacağı gibi birçok konuda vatandaşla fikirbirliğine varıldı. Herkes orada ne yapıldığı konusunda bilgilendirildi. Tabelalar inecek, bina cepheleri boyanacak şeklinde kararlar aldık. Uzun süreden bu yana Kadıköy Belediyesi olarak Kadıköy Çarşısı ile ilgili çalışmalar da yapıyorduk. Halitağa'daki proje tamamlanınca Çarşı Projes'ini uygulamaya sokmak istiyoruz" şeklinde konuştu. Yani çarşının, giriş ve çıkışlarıyla, alt ve üstyapısıyla baştan aşağı yeniden düzenleneceğini, her türlü olumsuz ursurun çarşıdan kaldırılacağını söyleyen Öztürk, tarihi Kadıköy Çarşısı'nın bugünkü halinden kendilerinin olduğu kadar çarşı esnafının da sorumlu olduğunu ifade etti. Kadıköy’ün diğer bölgelerinde uygulanan projeler gibi Kadıköy Çarşısı Kentsel Yenileme Projesi’nin de başarılı olacağını ifade eden Öztürk, "Mekânlar o kadar güzel olmalı ki, çarşı halkını ve alışverişe gelen insanları rahatsız edecek hiçbir unsur o bölgeye girmeye cesaret edememeli. Bölge ne kadar dar ve kirliyse, ne kadar araç park ediyorsa o bölgeye kapkaççısı, seyyarı gibi istenmeyen pek çok unsur da giriyor. Bu bir psikolojik olaydır. Bir bölgeyi pırıl pırıl yapıp, temizleyip boyadığınızda, insanlar da orayı temiz tutmak gerektiğini ister istemez hisseder. Çarşıda giriş çıkışlar tam düzenlenemedi. Projemiz yarım kaldı. Eski projemiz devam etseydi, tenteler kaldırılsaydı bugün çarşının görünümü daha farklı olacaktı. Tenteler kaldı, herkes aracını kapısının önüne kadar çekti. Bu durum çarşıya gelen insanları rahatsız ettiği gibi sürekli gelenleri de rahatsız etti. Esnaf şikayetçi oldu. Ama her şikâyet eden aynı zamanda şikâyet ettiği unsurun bir parçası haline geldi. Her tarafta projeler nasıl uygulanıp başarıya ulaşıyorsa tarihi çarşı bölgesinde de bunu yapabilmeliyiz. Sokağın ortasında seyyar satışa engel olacağız. Bunu Emniyet Müdürlüğü'yle koordineli olarak yürütüyoruz. Bu destek devam ettiği sürece sorunu ciddi şekilde aşacağız. Birkaç ay bu kararlı tutuma devam edelim, vatandaş ve esnaf bize yardımcı olsun her tür sorunu çözeriz" dedi. Kadıköy Çarşısı’nda görülen işportacılar ve çarşının düzeni konusunda zabıtaya önemli görevler düştüğünü, fakat zabıtanın görevini yaparken, çeşitli saldırılara maruz kaldığının da unutulmaması gerektiğini söyleyen Öztürk, "Zabıtaların seyyarlara müdahale etmesi sırasında bazı seyyarlar silah çekiyor. Zabıtaya kamu gücü olarak biz, esnaf, vatandaş yardımcı olmazsak zabıta işini yapamaz. Zabıtanın elinde sadece zabıta ismi var başka bir gücü yok. Zabıtanın normalde kamu düzenini bozan kişileri gözaltına alma yetkisi olmalı ama yok. Sokaktaki vatandaşın yetkisi ne kadarsa zabıtanın da o kadar. Belediyeler çağın gereklerine göre düzenlenmemiş, 70 yıl önceki yasayla idare ediliyor. Bütün bunlar hepimizin ortak sorunları. Bunları aşmak zorundayız. Çarşının tentesinden boyasına, üstyapısından altyapısına giriş-çıkışına kadar bütün alanı değiştirmek istiyoruz. Yani gündüz hiçbir şekilde hiçbir arabanın giremeyeceği, ama bazı bölgelere servis yapılabilmesi için belli bölgelere servis yolu niteliğinde bir yol çalışması yapılacak. Bu projeye destek verdikten sonra hiçbir esnafın veya grubun bize gelip 'bu projeyi düzeltelim' deme şansı kalmayacak. Bunu bir daha yaşamak istemiyoruz. Bu projeyi hızla hayata geçirmek istiyoruz. İnanıyorum ki çarşı bölgesi tüm insanlar için bir cazibe merkezi haline gelecek. Çünkü insanlar rahat ettikleri bir mekana gelecek. Çarşıya gittiğinizde direkt esnafla yüz yüzesiniz. Bu önemli bir olay" şeklinde konuştu. Çarşı esnafıyla çözemeyecekleri bir sorunun kalmayacağına inandığını da sözlerine ekleyen Öztürk, bu uygulamada son derece kararlı olduklarını vurgularken, çarşı esnafına, "Sizin karar vereceğiniz bir projeyi sizin adınıza uygulamaya kararlıyız" diye konuştu. Atalay, Projeyi tanıttı Araştırma Planlama Koordinasyon Müdürlüğü (APK) Kadıköy Tarihi Çarşı Kentsel Yenileme Projesi hakkında, aralarında Kadıköy Belediye Başkanı Selami Öztürk, Kadıköy Belediye Meclisi üyeleri, Kadıköy Belediye Başkan Yardımcısı Mustafa Demircan ve Tarihi Kadıköy Çarşı esnafının bulunduğu katılımcılara bilgi veren Kadıköy Belediyesi Araştırma Planlama Koordinasyon Müdürü (APK) Nilgün Atalay, konuşmasında kültürümüze ait olup, zamanla kaybedilen değerlerin önemini vurguladı. Kadıköy Çarşısı’nın tarih öncesiyle birlikte 18. yüzyıl Türk kenti yerleşmesinin tipik bir örneğini taşıdığını söyleyen Atalay, "Kadıköy Tarihi Çarşı Kentsel Yenileme Projesi; Çarşı bölgesi mevcut durumuna yönelik analiz çalışmaları, mevcut arazi kullanımı, tescili yapılar, kat yükseklikleri, kent mobilyaları, ulaşım ve benzeri çalışmalar yaparak, yeni yapılanma koşullarına ilişkin öneriler geliştirmek; koruma kapsamı içinde yer alan eski eserlerin 'yaşatarak koruma' ilkesinden hareketle korunarak devamlılığını sağlamak; yeni yapılanmaların mevcut tarihi doku ile kitle, cephe, malzeme, renk ve kent mobilyaları, banklar, lambalar, çiçeklikler, çöp kutuları gibi ayrıntılarda uyumun sağlanmasına yönelik ilke kararları getirmek amacıyla yürütülüyor" dedi. Söz konusu proje çalışmalarına göre, Tarihi Çarşı bölgesinde toplam 428 bina olduğunu, bunların yüzde 32’lik bir bölümünü oluşturan toplam 132 adet binanın tescillenmiş tarihi eser olduğunu belirten Atalay, yükseklikleri 1 ile 7 kat arasında değişen bu yapıların çoğunluğunun 3 veya 4 katlı binalar olduğunu söyledi. Çok çeşitli ticari fonksiyonları birarada barındıran çarşıda; 22 farklı kullanımın yer aldığından bahseden Atalay, yeni yapılarda eski dokuya aykırı şekilde gerçekleştirilen yapılanmalar, işportacıların eski eserlere yaptığı tahribatlar, sokak boyunca uzanan brandalar, emniyete ilişkin sorunlar, çevre ve ses kirliliği, uygun saatler dışında park eden veya geçiş yapan araçların çarşının doğal dokusunu bozduğunu ifade etti. Birinci hedeflerinin projeyi uygulamak olduğunu dile getiren Atalay, "İmar mevzuatına aykırı uygulamalar için yasal işlemlerin İmar Müdürlüğüyle birlikte hızlı olarak yürüteceğiz. İşportacıların mutlaka bu dar alandan kaldırılması gerektiğini düşünüyoruz. Altyapı eksikliğini giderecek ve nitelikli binaları tanıtıcı plaketler yerleştireceğiz. Projemizde, servis saatlerinin düzenlenmesi ve tabela kirliliğinin önlenmesi gibi sorunları çözmeyi de öngördük" şeklinde konuştu.