Cari açık patladı

Türkiye'nin cari işlemler dengesi, bu yılın Temmuz ayında 1 milyar 497 milyon dolar açık verdi. Merkez Bankası, Ocak-Temmuz dönemi ödemeler dengesi rakamlarını açıkladı. Buna göre, geçen yılın Temmuz ayında 759 milyon dolar olan cari açık, bu yılın aynı ayında yüzde 97.2 oranında artış gösterdi. Bu yılın 7 aylık döneminde ise cari işlemler açığı, yüzde 40.2 oranında artarak 15 milyar 30 milyon dolar oldu. Geçen yılın Ocak-Temmuz döneminde cari açık, 10 milyar 718 milyon dolar idi. Temmuz ayı geçici sonuçlarına göre, cari açık artışında belirleyici olan dış ticaret açığı, ödemeler dengesinde yer aldığı şekliyle, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 49.8 artarak bu yılın Temmuz ayında 3 milyar 271 milyon dolara yükseldi. Aynı dönemde açığı kapatıcı etkisi olan net turizm gelirleri ise yüzde 22.6 artarak 2 milyar 245 milyon doları buldu. Ocak-Temmuz dönemi rakamlarına göre dış ticaret açığı ise ödemeler dengesi gösterimi uyarınca, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 36,9 artışla 18 milyar 157 milyon dolar oldu. Bu gelişme, ihracat (FOB) gelirlerinin yüzde 17.1 oranında artarak 40 milyar 566 milyon dolar olarak gerçekleşmesine rağmen, ''bavul ticaretinin yüzde 12.1'lik düşüşle 1 milyar 905 milyon dolar ve altın dahil ithalat harcamalarının yüzde 19.3 oranında artarak 64 milyar 482 milyon dolara ulaşmasından'' kaynaklandı. Öte yandan ödemeler dengesi bilançosunda, ''kaynağı belirsiz para giriş-çıkışını'' gösteren net hata noksan kalemine göre, 2005 yılının Temmuz ayında 251 milyon dolar para girişi olurken, bu kapsamda para girişi Ocak-Temmuz döneminde 5 milyar 285 milyon doları buldu. -HİZMETLER DENGESİ- Hizmetler dengesi, Ocak-Temmuz 2005 döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 13.9 oranında artarak 5 milyar 994 milyon dolar tutarında fazla verdi. Anket sonuçlarına göre turizm gelirleri, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 16.7 oranında artarak 8 milyar 330 milyon dolara ulaştı. Söz konusu dönemde turizm giderleri de yüzde 12.5 artarak 1 milyar 687 milyon dolara yükseldi. Bunun sonucunda net turizm gelirleri, 2004 yılının ilk 7 ayında toplam 5 milyar 639 milyon dolar olarak gerçekleşmişken, bu yılın ilk 7 ayında 6 milyar 643 milyon dolara yükseldi. Hizmetler başlığının diğer önemli bir kalemi olan taşımacılık kalemi incelendiğinde ise gelirler, 2004 yılının Ocak-Temmuz dönemine göre yüzde 33.9 oranında artarken, ithalattaki artışa paralel olarak taşımacılık kaleminin bir alt kalemi olan navlun giderlerinde gözlenen yüzde 23.2'lik artıştan dolayı taşımacılık giderleri yüzde 35.2 oranında arttı. Böylece net taşımacılık giderleri, 2005 yılı Ocak-Temmuz döneminde 2004 yılının aynı dönemine göre yüzde 38.5 oranında artarak 802 milyon dolara yükseldi. -YATIRIM GELİRİ DENGESİ- 2004 yılının yedi ayında 3 milyar 371 milyon ABD Doları net çıkışla sonuçlanan yatırım geliri kalemi, 2005 yılının aynı döneminde 3 milyar 644 milyon ABD Doları net ödemeyle sonuçlandı. Bu yılın 7 ayında, uzun ve kısa vadeli kredilere ilişkin faiz giderleri, 2004 yılının aynı dönemine göre yüzde 20.4 oranında artarak 2 milyar 645 milyon ABD Doları olarak gerçekleşti. -CARİ TRANSFERLER- Bir önceki yılın Ocak-Temmuz dönemiyle karşılaştırıldığında cari transferler, 2005 yılının aynı döneminde yüzde 19.7 oranında artarak 777 milyon dolar oldu. Söz konusu dönemde, işçi gelirlerinden ve resmi transferlerden kaynaklanan girişler sırasıyla 414 milyon ve 363 milyon ABD Doları oldu. -PORTFÖY YATIRIMLARI- Portföy yatırımlarında 2004 yılının 7 ayında 3 milyar 947 milyon ABD Doları olarak gerçekleşen net sermaye girişi, 2005 yılının aynı döneminde 7 milyar 832 milyon dolara yükseldi. Alt kalemler itibariyle incelendiğinde, varlıklar başlığı altında, yurtiçinde yerleşik kişilerin yurtdışında menkul değer alım-satımları ile ilgili olarak, 2004 Ocak-Temmuz döneminde 144 milyon ABD Doları net satım yapılırken, 2005 yılının aynı döneminde 1 milyar 762 milyon dolar net alım gerçekleşti. Portföy yatırımları kaleminin yükümlülükler bölümünde Genel Hükümet'in bu yılın Temmuz ayında 773 milyon ABD Doları tutarında yurtdışında tahvil ihracı yoluyla yeni borçlanma gerçekleştirdiği gözlenirken, Ocak-Temmuz dönemi net borçlanma tutarı 2 milyar 739 milyon dolara ulaştı. Yurtdışında yerleşik kişiler, temmuz ayında hisse senedi piyasasında 571 milyon dolar, devlet iç borçlanma senetleri piyasasında da 396 milyon dolar tutarında net alım gerçekleştirdi. Böylece, 2005 yılının ilk 7 ayında söz konusu piyasalarda sırasıyla 3 milyar 361 milyon ve 3 milyar 844 milyon dolar net alım gerçekleştirildi. Merkez Bankası'nın verilerine göre, Ocak-Temmuz 2005 cari işlem rakamları, geçen yılın aynı dönemiyle karşılaştırmalı şöyle: . CARİ İŞLEMLER GELİR-GİDER DURUMU (Milyon Dolar) . (Ocak-Temmuz) . 2004 2005 . ------ ------ CARİ İŞLEMLER DENGESİ -10.718 -15.030 İhracat 34.648 40.566 İthalat -54.040 -64.482 Mal Dengesi -11.228 -15.555 Hizmet Gelirleri 11.189 13.301 Hizmet Giderleri -5.926 -7.307 Mal ve Hizmet Dengesi 5.263 5.994 Yatırım Gelirleri 1.513 1.954 Yatırım Giderleri -4.884 -5.598 Mal. Hizm. ve Yat.Gelir Denge -3.371 -3.644 Cari Transferler 649 777 Net Hata Noksan 558 5.285