Cari açık ne kadar geriledi?

Türkiye'nin cari işlemler hesabı açığı bu yılın dokuz ayında, geçen yılın aynı dönemine göre 21 milyar 185 milyon dolar azalarak 39 milyar 281 milyon dolara geriledi.

EKONOMİDE TOPARLANMA YENİ YILDA CARİ AÇIĞA YANSIR Garanti Yatırım Ekonomisti Gizem Öztok Altınsaç, cari açığın yıl sonunda 50-55 milyar dolar arasında olmasını beklediklerini belirterek, ''Bu da GSYH'nin yaklaşık yüzde 6,3'üne denk geliyor. 2011 sonunda bu rakam GSYH'nin yüzde 10'u seviyesindeydi'' dedi. Altınsaç, Merkez Bankası'nca açıklanan eylül ayı cari işlemler dengesi verilerine ilişkin yaptığı değerlendirmede, ''Ekonomideki yavaşlamanın özellikle enerji dışı cari açığa belirgin yansığını görüyoruz. Yıl sonunda enerji dışı cari dengede fazla vermemiz söz konusu olabilir. Önümüzdeki yıl ise bu trendin tersine dönmesini bekliyoruz. Son çeyrekte ekonomide kısmi toparlanma başladığından 2013'ün ilk çeyreğinden itibaren bu kalemde (enerji dışı cari açık) yeniden bir yükseliş söz konusu olabilir'' ifadelerini kullandı.

Merkez Bankası tarafından bugün açıklanan, 2012 yılı ocak-eylül dönemine ilişkin ödemeler dengesi verilerine göre, yılın dokuz ayında kaydedilen cari işlemler açığı, geçen yılın aynı dönemine göre 21 milyar 185 milyon dolar azalarak 39 milyar 281 milyon dolara geriledi.

Bu gelişmede, dış ticaret açığının 19 milyar 6 milyon dolar azalarak 50 milyar 736 milyon dolara gerilemesi, hizmetler dengesinden kaynaklanan net gelirlerin 1 milyar 514 milyon dolar artarak 15 milyar 816 milyon dolara ulaşması ve gelir dengesinden kaynaklanan net giderlerin de 878 milyon dolar azalarak 5 milyar 325 milyon dolara gerilemesi etkili oldu.

NET YATIRIMLAR

Yurt dışında yerleşik kişilerin yurt içinde yaptıkları net yatırımlar, ocak-eylül döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre 1 milyar 394 milyon dolar azalarak 10 milyar 86 milyon dolar oldu.

Merkez Bankası ödemeler dengesi verilerine göre, yurt dışında yerleşik kişilerin yurt içinde yaptıkları net yatırımlar, bir önceki yılın ocak-eylül dönemine göre 1 milyar 394 milyon dolar azalarak 10 milyar 86 milyon dolar olurken, yurt içinde yerleşik kişilerin yurt dışında yaptıkları net yatırımlar 1 milyar 492 milyon dolar artarak net 3 milyar 144 milyon dolar tutarında gerçekleşti.

Yurt dışında yerleşik kişiler hisse senedi piyasasında eylül ayındaki 287 milyon dolar tutarında alımla birlikte dokuz aylık dönemde toplam 2 milyar 680 milyon dolar tutarında net alım yaptı.

Yurt dışı yerleşikler eylül ayındaki 1 milyar 793 milyon dolar tutarında Devlet İç Borçlanma Senetleri (DİBS) alımı ile birlikte dokuz aylık dönemde toplam 12 milyar 179 milyon dolar tutarında alım gerçekleştirdi.

Yurt dışında gerçekleştirilen tahvil ihraçlarıyla ilgili olarak, uluslararası sermaye piyasalarında eylül ayında gerçekleştirilen 1,5 milyar dolar tutarındaki kira sertifikası ihracıyla birlikte genel hükümet, dokuz aylık dönemde toplam net 3 milyar 823 milyon dolar tutarında kullanım gerçekleştirdi.

CARİ AÇIK İYİLEŞME İVMA KAYBEDECEK ING Bank Başekonomisti Sengül Dağdeviren, Merkez Bankası tarafından açıklanan eylül ayı ödemeler dengesi verilerine ilişkin değerlendirmede bulundu. Eylül verilerinin cari açıktaki iyileşme ve özellikle de net enerji ithalatı hariç dengedeki toparlanma eğiliminin sürdüğünü, dolayısıyla ekonomik aktivitedeki zayıf seyrin üçüncü çeyrekte de korunduğunu teyit ettiğini vurgulayan Dağdeviren, şu değerlendirmede bulundu: ''Yılın kalan döneminde cari açıktaki iyileşmenin ivme kaybedeceğini ve stabilize olacağını düşünüyoruz. Finansman tarafında ise, son dönemde güçlenen kısa vadeli kaynak girişlerinin Eylül'de azaldığını, ancak Fitch'in not artışının ardından gözlenebilecek yeni bir ivmelenmenin rezerv artışı ile birlikte gerçekleşmesi durumunda küresel risk iştahına bağlı kırılganlığın yaratabileceği olası tedirginliklerin kontrol altında kalabileceğini tahmin ediyoruz."

Bankalar, yurt dışında gerçekleştirdikleri tahvil ihraçlarıyla ilgili olarak, eylül ayındaki 1 milyar 350 milyon dolar tutarındaki yeni ihraçla birlikte dokuz aylık dönemde 3 milyar 613 milyon dolar tutarında net borçlanma gerçekleştirdi.

BANKALARIN MEVDUAT VARLIKLARI

Bankaların yabancı para ve Türk Lirası cinsinden efektif ve mevduat varlıkları, Türk Lirası'ndaki 1 milyar 485 milyon dolar tutarındaki artışa karşılık yabancı paradaki 6 milyar 497 milyon dolar tutarındaki azalışın etkisiyle, dokuz ayda 5 milyar 12 milyon dolar düşüş kaydetti.

Öte yandan, diğer sektörlerin yurt dışındaki mevduatı, Uluslararası Ödemeler Bankası (BIS) tarafından yayımlanan 2012 yılının ikinci çeyrek verilerinin de dahil edilmesiyle ocak-eylül döneminde 1 milyar 2 milyon dolar artış gösterdi.

Genel hükümet, yurt dışı piyasalar ve diğer uluslararası kuruluşlardan (IMF dahil)sağlanan uzun vadeli kredilerle ilgili olarak, ocak-eylül döneminde 1 milyar 419 milyon dolar net geri ödemede bulundu.

BANKACILIK SEKTÖRÜNÜN NET KREDİ KULLANIMI

Bankacılık sektörünün net kredi kullanımı, bir önceki yılın dokuz ayına göre 8 milyar 522 milyon dolar azalarak bu yılın aynı döneminde 1 milyar 973 milyon dolar oldu. Eylül ayında bankaların uzun ve kısa vadede net kredi geri ödeyicisi olduğu göze çarptı.

Diğer sektörlerin net kredi kullanımı, bir önceki yılın ocak-eylül dönemine göre 1 milyar 201 milyon dolar azalarak 4 milyar 656 milyon dolar oldu.

Yurt dışında yerleşik Türk vatandaşlarınca Merkez Bankası nezdinde açılan mevduat hesaplarında, yılın dokuz ayında 1 milyar 742 milyon dolar net çıkış gerçekleşti.

Yurt dışı bankaların yurt içi bankalar nezdinde tuttukları yabancı para mevduatları, Eylül ayında 3 milyar 7 milyon dolar net çıkış göstermesine rağmen dokuz aylık dönemde 4 milyar 588 milyon dolar arttı. Söz konusu dönemde Türk Lirası mevduatları da 1 milyar 747 milyon dolar artış kaydetti.

İŞSİZLİK AZALDI Türkiye'de bu yılın Ağustos ayında işsizlik oranı, geçen yılın aynı ayına göre 0,4 puan azalarak yüzde 8,8 oldu. Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) Hanehalkı İşgücü Araştırması, ''2012 Ağustos Dönemi Sonuçları''na göre, geçen yılın Ağustos ayında 2 milyon 521 bin kişi olan işsiz sayısı 76 bin kişi azalarak, bu yılın aynı ayında 2 milyon 445 bin kişiye geriledi. İstihdam ise 24 milyon 884 bin kişiden 25 milyon 367 bin kişiye çıktı. Ağustos ayında işgücüne katılma oranı yüzde 50,7 olarak belirlendi.

Bir önceki yılın  dokuz ayında 5 milyar 393 milyon dolar artış gösteren rezerv varlıkların içinde bulunan resmi rezervler, bu yılın aynı döneminde 16 milyar 503 milyon dolar artış kaydetti.
Hizmetler dengesi kalemi altındaki turizm gelirleri, bir önceki yılın dokuz ayına göre 477 milyon dolar tutarında azalarak 17 milyar 334 milyon dolara, turizm giderleri de 762 milyon dolar tutarında azalarak 2 milyar 805 milyon dolara geriledi.

Yatırım geliri dengesinin altında yer alan doğrudan yatırımlar, portföy yatırımları ve faizlerden oluşan diğer yatırımlarda gerçekleşen toplam net çıkış, bir önceki yılın dokuz ayına göre 919 milyon dolar tutarında azalarak 5 milyar 169 milyon dolara geriledi.

TÜRKİYE İSTİHDAM YARATMAYA DEVAM EDİYOR

Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, yaptığı yazılı açıklamada, bugün TÜİK'in açıkladığı işsizlik rakamları ile Merkez Bankası tarafından açıklanan ödemeler dengesi rakamları konusunda değerlendirmelerde bulundu.

Ekonomideki yumuşak iniş sürecine rağmen Ağustos ayında işsizlik oranının (yüzde 8,8) bir önceki yılın aynı ayına göre 0,4 puan daha az gerçekleştiğini kaydeden Şimşek, ''Birçok ülkede istihdam kayıplarının telafi edilemediği bir ortamda Türkiye istihdam yaratmaya devam etmektedir. Ülkemizde son 1 yılda 483 bin, 2007'den beri ise 4,6 milyon ilave istihdam sağlanmıştır'' ifadesini kullandı.

POZİTİFE DÖNDÜK

Türkiye ekonomisindeki yumuşak iniş süreci ve dış ticaretteki dengelemenin etkisiyle cari açığın azalmaya devam ettiğini kaydeden Şimşek, açıklamasına şöyle devam etti:

''2011 yılı Ekim ayından itibaren daralan cari açık 2012 Eylül ayında yıllık bazda 55,8 milyar dolara gerilemiştir. Enerji ithalatı hariç cari denge ise tam iki sene sonra 3,2 milyar dolar ile tekrar pozitife dönmüştür. Bu başarı, en büyük ticari pazarımız olan Avro bölgesindeki ekonomik daralmaya, yüksek seyreden emtia fiyatlarına ve artan küresel belirsizliklere rağmen elde edilmiş bir başarıdır.

Merkez Bankası geçici verilerine göre, Türkiye'nin cari işlemler dengesindeki gerçekleşmeler, 2011 ve 2012 yılları ocak-eylül dönemleri itibariyle şöyle:

	2011	2012
(Milyon ABD Dolar)	Ocak-eylül	Ocak-eylül
CARİ İŞLEMLER HESABI	-60.466	-39.281
DIŞ TİCARET DENGESİ	-69.742	-50.736
Toplam Mal İhracatı	105.691	120.297
Toplam Mal İthalatı	-175.433	-171.033
Genel Mal Ticareti	-65.126	-54.683
Parasal Olmayan Altın (net)	-4.466	4.013
Limanlarda Sağlanan Mallar	-150	-66
HİZMETLER DENGESİ	14.302	15.816
Taşımacılık	1.678	2.925
Turizm	14.244	14.529
İnşaat Hizmetleri	518	803
Sigorta Hizmetleri	-288	-269
Finansal Hizmetler	-543	-481
Diğer Ticari Hizmetler	-934	-1.134
Resmi Hizmetler	-761	-682
Diğer Hizmetler	388	125
GELİR DENGESİ	-6.203	-5.325
Gelir	3.260	3.630
Gider	-9.463	-8.955
Ücret Ödemeleri	-115	-156
Yatırım Geliri	-6.088	-5.169
Doğrudan Yatırımlar	-2.265	-1.433
Portföy Yatırımları	-912	-832
Diğer Yatırımlar	-2.911	-2.904
CARİ TRANSFERLER	1.177	964
Genel Hükümet	446	346
Diğer Sektörler	731	618
SERMAYE VE FİNANS HESAPLARI	50.426	32.936
SERMAYE HESABI	-25	0
Göçmen Transferleri	0	0
Üretilmeyen ve Finansal Olmayan Varlıklar	-25	0
FİNANS HESAPLARI	50.451	32.936
Doğrudan Yatırımlar	9.828	6.942
Portföy Yatırımları	15.262	24.926
Diğer Yatırımlar	30.754	17.571
Rezerv Varlıklar	-5.393	-16.503
NET HATA NOKSAN	10.040	6.345