Çalışma yaşamı tamamen değişiyor

Türkiye, esnek çalışma, kıdem tazminatı ve geçtiğimiz dönem Cumhurbaşkanı Abdullah Gül tarafından veto edilen 'kiralık işçi' yasasına ilişkin yeni çalışmalara dikkat kesildi. Hükümet-işveren-sendika üçgenindeki tartışmalar, vatandaşın da kafasını karıştırdı. Akşam gazetesi, tarafların görüşlerine başvurarak, 'açıkta kalan' sorulara yanıt aradı.

Patronlar, esnek çalışmanın küresel kriz ve işsizliğe çare olacağını söylüyor. Düzenlemelerin çalışanın haklarını gasp ettiğini belirten sendikalara göre ise iş güvenliği tehdit altında...

Peki günlük hayata dokunacak bu düzenlemelerin anlamı ne?

ESNEK ÇALIŞMA SİSTEMİ, İŞ HAYATINA NE GETİRİYOR?

Hükümet tarafında, esnek çalışmanın, kriz ve işsizliğe de çare olacağı belirtilirken, mevcut çalışanların durumu da riskli hale geliyor. Yine bu modelin, istediğin zaman işe gitmeyi sağlaması nedeniyle özellikle çalışan annelere büyük katkı sağlayacağı belirtilirken, yine aynı model, haftalık çalışma süresinin üstünde çalıştırılmaya da imkan tanıyor. Bu modeli kullanan şirketlerin krizden daha kolay çıkacağı, küresel rekabette öne geçeceği, verimlilik artışı sağlanacağı ve yeni istihdam yaratılacağı kaydediliyor. Özünde, esnek çalışma modelleri, çalışan kesim tarafından tepkiyle karşılanıyor. Çalışma Bakanlığı da bu tepkiler üzerine taslağa bazı güvenceler ekledi.

İşveren kesimini temsil eden TİSK, esnek çalışmaya yönelik görüşlerini, taraflar ve hükümetle paylaştı. TİSK'in görüşleri şu şekilde:

'Güvenceli esneklik kavramı, Avrupa Birliği İstihdam stratejisinin önemli dayanaklarından... Bu yöntemle krizde 221 bin 323 çalışan işlerini korudu. Esnek istihdam yaratan işverenlere, belirli bir süre için vergi ve prim desteği sağlanabilir. İşgücü piyasasına ilk kez esnek istihdam sözleşmeleri ile girecek olan gençler, kadınlar, özürlüler gibi gruplar için ücret sübvansiyonu, prim indirimi getirilebilir.'

DİSK'E GÖRE BÜYÜK TEHLİKE VAR

DİSK Genel Sekreteri Tayfun Görgün: Her şeyden önce esnek çalışma, iş güvencesi ve gelecek kaygısına neden olacağı için, çalışanda kaygıya bağlı sağlık sorunlarına yol açacaktır. Bu durum bir yandan sağlık giderlerinin artmasına diğer yandan da iş kaybına yol açacaktır. Hem ücretler aşağı çekilecek, çalışma süreleri artacak, çalışan yoksulların sayısı artacaktır. Hükümetin küresel krize çözüm olarak esnek istihdam uygulamasından bahsetmesi, varlığını inkâr ettiği krizin bir itirafıdır. Söz konusu esnek çalışma tasağı yasalaşırsa, sokağa çıkarız.

'İŞVEREN İÇİN DE HAKSIZLIK'

Hak-İş Başkanı Mahmut Arslan: Belli alanlarda ihtiyaç olduğunu kabul ediyoruz. Ama bu esneklik güvenceli olmalı. İşverenin bu konudaki iştahı, kriz de bahane edilerek kabartılıyor. İşveren açısından, 'esnek çalışma' yeni değil. Uygulama, tüm işçilerini kayıt altında çalıştıran, izin, kıdem tazminatı gibi sorumluluklarını yerine getiren işveren için de olumsuzluk yaratır. Bu yükümlüklerini yerine getiren ile getirmeyen işveren arasında haksız rekabet ortaya çıkar.

ÇAĞRILMASA DA ÜCRET ALIR MI?

Çağrı Üzerine Çalışma:

- İŞÇİYLE kısmi süreli iş sözleşmesi imzalanacak.

- TARAFLAR, hafta, ay veya yıl gibi bir zaman dilimi içinde işçinin ne kadar süreyle çalışacağını belirleyecek.

- SÜRE belirlenmezse, haftalık çalışma süresi yirmi saat olarak kararlaştırılmış sayılacak. - BU sürede, işçi çalıştırılsın veya çalıştırılmasın ücrete hak kazanacak. - İŞVEREN, işçiyi çağıracağı dönemi en az 4 gün önceden bildirecek.

- İŞÇİ de bu süreye uyarak işi yerine getirmekle yükümlü olacak.

BİRDEN FAZLA PATRONU OLABİLİR

Evden Çalışma:

İŞÇİ, ücret karşılığı kendi evinde iş görecek.

- EVDEN çalışma da yazılı bir sözleşmeyle gerçekleşecek, işçi birden fazla işverenle çalışabilecek.

- ÜCRET, parça başı veya ürettiği işe orantılı ödenecek.

- YAPILACAK sözleşmede, işin tanımına, yapılma şekline, üretim adedine ve ne kadar sürede yapılacağına yer verilecek.

FAZLA ÇALIŞMAYA EK PARA MI?

Esnek Zamanlı Çalışma:

- İŞVEREN tarafından belirlenen çekirdek zaman dışında işe başlama ve bitirme saatleri işçi tarafından belirlenecek.

- İŞÇİ, çekirdek zamanın dışındaki çalışma süresini, günlük 11 saati aşmamak koşuluyla dağıtarak kullanabilecek.

- ÇALIŞAMAMASI halinde ise bu zamanı 1 ay içinde denkleştirecek.

- DENKLEŞTİRME yapılan ay içindeki çalışmalar fazla çalışma sayılmayacak. - TARAFLARIN anlaşmasıyla haftalık normal çalışma süresi aşılabilir.

- AŞILAN süreyle ilgili serbest zaman kullanılabilir veya fazla çalışma ücreti talep edilebilir.

OFİSE UĞRAMAK GEREKMEYEBİLİR

Uzaktan çalışma:

-ÇALIŞAN, mal ve hizmet üretmek için işletme merkezi dışında iş yapacak.

-BU yöntemde cep telefonu ve internet bağlantısı kurulacak.

-SİSTEM, işletmeyle bağın en az olduğu model olacak.

-VERİLERİN korunması amacıyla, işveren tarafından belirlenen hükümlere uzaktan çalışanın uyması zorunlu olacak.

-YÖNTEM, bilgisayar-elektronik, bankacılık, sigorta, haberleşme, basın-yayın ve ticaret sektöründe kullanılabilecek...

HERKES KENDİ İŞİNDEN SORUMLU

İş Paylaşımı:

-SÖZLEŞMEYLE fazla sayıda işçi, tam gün süreli tek bir iş üzerinde çalışıp işi paylaşacak.

-İŞ, sırayla işe gelinerek gerçekleştirilecek.

-İŞ paylaşımında ücret talep hakkı gruba ait olacak. - İŞÇİLER, üstlendikleri işi, ücreti, tatilleri ve her türü karı kendi aralarında paylaşabilecek.

-KİMİN ne zaman çalışacağına işçiler karar verecek.

-İZİN ücreti, son bir yıl içinde kazandığı ücretin fiili olarak çalıştığı günlere bölünmesiyle bulunacak ortalama üzerinden hesaplanacak.