Çalışan temsilcisi nasıl seçilir?

Memurhaber.com yazarı Bünyamin Esen Çalışan temsilcisi seçimi ile ilgili tüm sorulan soruların yanıtlarını veriyor...

Çalışan temsilcisi 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu gereğince zorunlu olan bir uygulamadır.

“Çalışan temsilcisi”, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili çalışmalara katılma, çalışmaları izleme, tedbir alınmasını isteme, tekliflerde bulunma ve benzeri konularda çalışanları temsil etmeye yetkili bulunan çalışanı ifade eder.

İşyeri yönetiminin demokratikleşmesi ve iş sağlığı tedbirlerinin hem işçi hem de işveren tarafından takibinin sağlanması açısından çalışan temsilcisi uygulaması özel bir önem arz etmektedir.
 

ÇALIŞAN TEMSİLCİSİ KAÇ TANE OLMALI?

Bir işyerinde kaç tane çalışan temsilcisinin görev yapmasının kanunen zorunlu olduğunu anlamak için o işyerinin büyüklüğüne bakmak gerekmektedir.

Buna göre;

a) İki ile elli arasında çalışanı bulunan işyerlerinde bir,
b) Elli bir ile yüz arasında çalışanı bulunan işyerlerinde iki,
c) Yüz bir ile beş yüz arasında çalışanı bulunan işyerlerinde üç,
ç) Beş yüz bir ile bin arasında çalışanı bulunan işyerlerinde dört,
d) Bin bir ile iki bin arasında çalışanı bulunan işyerlerinde beş,
e) İki bin bir ve üzeri çalışanı bulunan işyerlerinde altı, çalışan temsilcisi seçilmek ya da görevlendirilmek suretiyle bulundurulmak zorundadır.

Mevzuat uyarınca, işveren, işyerinde yetkili sendika bulunması halinde, işyeri sendika temsilcileri çalışan temsilcisi olarak görevlendirilmek durumundadır.

ÇALIŞAN TEMSİLCİSİ GÖREVİNE KİMLE ADAY OLABİLİR?

Çalışan temsilcisi işçileri iş sağlığı ve güvenliği gibi hayati öneme sahip bir alanda temsil edeceğinden dolayı özel olarak seçilmiş çalışanlardır.

Buna göre, bir çalışanın çalışan temsilcisi olabilmesi için aşağıdaki niteliklere sahip olması zorunludur:

a) İşyerinin tam süreli daimi çalışanı olması,
b) En az 3 yıllık iş deneyiminin bulunması,
c) En az ortaokul düzeyinde öğrenim görmüş olması.

Tüm bu nitelikler çalışan temsilcisinin temsil kabiliyetin arttıracak niteliklerdir.

Ancak işyerinde bu niteliklere sahip çalışan bulunmaması halinde tüm diğer çalışanlar çalışan temsilcisi olma niteliğini kazanır.

ÇALIŞAN TEMSİLCİSİ NASIL SEÇİLİR?

Çalışan temsilcisi işyerinde yapılacak ve çalışanların en az yarısından fazlasının katılacağı bir seçim ile belirlenir.

Seçimin tüm aşamalarında işveren organizasyon sağlamak zorundadır. İşverence çalışan temsilcisi aday başvurularının yapılması için yedi günden az olmamak üzere süre tanınarak işveren tarafından işyerinde ilan edilir.

Aday sayısı işyerinde zorunlu çalışan temsilcisi sayısının üç katından fazla olamaz. Fazla olması halinde çalışan temsilcisi adayları; öğrenim durumu, işyerindeki deneyim süresi ve yaş kriterleri esas alınarak adaylık başvurusu için tanınan sürenin bitiminden itibaren en fazla üç gün içinde işveren tarafından ilan edilir.

Oylamaya çalışanların en az yarıdan bir fazlası katılmak zorundadır. Oylar gizli olarak kullanılır. Vardiya usulü çalışılan işyerlerinde seçimler tüm vardiyalarda çalışanların oy kullanmasına imkân verilecek şekilde düzenlenmek zorundadır.

Çalışan temsilci veya temsilcilerinin seçimi sonucunda, yapılan seçimi hangi adayın ne kadar oyla kazandığı ile ilgili bir tutanak düzenlenir. Seçim sonucunda en fazla oy alan aday veya adaylar çalışan temsilcisi veya temsilcileri olarak ilan edilir.

Çalışan temsilcisi seçimleri beş yılda bir yenilenir. Çalışan temsilcisi bu sürede destek elemanı ile birlikte görev yapar.

ÇALIŞAN TEMSİLCİSİ SEÇİLMEZSE NE OLUR?

Çalışan temsilcisi seçim ile tespit edilmek zorundadır.

Ancak istisnai bazı durumlarda çalışan temsilcisi işveren tarafından işçiler arasındaki birinin atanması suretiyle görevlendirilebilir.

Atama yöntemine başvurulması için ya işçiler arasından aday olacak birinin çıkmamış olması yada işyerinde yetkili sendika olması dolayısıyla sendika temsilcisinin çalışan temsilcisi gerekmektedir.

Sendika temsilcisi sayısı gerekli çalışan temsilcisi sayısından az ise, boşta kalan çalışan temsilciliği pozisyonu için yine seçim yapılır.

Bunlar dışındaki diğer tüm hallerde seçim yapılmak zorundadır. İşveren işyerinin fiziki koşullarını öne sürerek seçimi engelleyemez.

TEMSİLCİ SEÇMEMENİN CEZASI VAR MIDIR?

Çalışan temsilcisi seçilmez ya da istisnai hallerde atanmaz ise işverene yapılacak denetimlerde ceza uygulanır.

Çalışan temsilcisi uygulaması İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun 38 inci maddesi uyarınca 30.12.2012 tarihinde yürürlüğe girmiş bulunmaktadır.

Bu tarihten itibaren işyerinde çalışan temsilcisi görevlendirilmemesi veya seçilmemesi durumlarında işverene 1,000 TL idari para cezası uygulanacaktır.

Öte yandan çalışan temsilcisi kanunen özel olarak korunmuş ve özel haklarla donatılmıştır. Çalışan temsilcisi; iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili çalışmalara katılma, çalışmaları izleme, tehlike kaynağının yok edilmesi veya tehlikeden kaynaklanan riskin azaltılması için tedbir alınmasını isteme, tekliflerde bulunma ve benzeri konularda çalışanları temsil etmeye yetkilidir.

Çalışan temsilcisinin çalışmalarının işverence kısıtlanması halinde de ceza uygulanır.

Buna göre çalışan temsilcilerine işverene öneride bulunma ve tedbir alınmasını isteme hakkının verilmemesi durumunda 1,500 TL; çalışan temsilcilerinin ve destek elemanlarının haklarının kısıtlanması, çalışmaları için imkân sağlanmaması durumunda ise hakları kısıtlanan her çalışan için 1,000 TL idari para cezası uygulanacaktır.

ÇALIŞMA HAYATI İLE İLGİLİ TÜM YAZILAR İÇİN 

ÇALIŞMA HAYATI İLE İLGİLİ SORULARINIZ İÇİN