Bütçe 2009da fazla verecek

Bütçe hazırlık sürecini ve çok yıllı bütçeleme anlayışını yönlendiren ikinci önemli belge olan, 2007-2009 dönemini kapsayan Orta Vadeli Mali Plan (OVMP), Resmi Gazete'nin bugünkü sayısında yayımlandı.

Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanan ve Yüksek Planlama Kurulu (YPK) Kararı olarak yayımlanan OVMP, gelecek üç yıla ilişkin toplam gelir ve gider tahminleriyle birlikte hedef açık ve borçlanma durumu ile kamu idarelerinin ödenek teklif tavanlarını içeriyor. Planda, Türkiye'de son yıllarda uygulamaya konulan önemli kamu mali yönetim reform girişimlerinin başında, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu'nun geldiği belirtilirken, bu kanunla, uluslararası standartlar ve Avrupa Birliği (AB) uygulamalarıyla uyumlu bir kamu mali yönetimi ve kontrol sistemi kurulduğu, 2006 yılında da çok yıllı bütçelemeye geçildiği hatırlatıldı.

OVMP'nin kapsamına, genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri ile özel bütçeli idareleri giriyor. Bu idareler, Orta Vadeli Program (OVP) ile OVMP'de yer alan politika önceliklerini, makroekonomik göstergeleri ve ödenek tavanlarını esas almak suretiyle, çok yıllı bütçeleme anlayışına uygun olarak kendi kurumsal önceliklerini saptayacaklar ve bütçe tekliflerini 2007, 2008 ve 2009 yılları için hazırlayacaklar.

MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇE ÖDENEK TEKLİF TAVANLARI

Bütçe ödenek teklif tavanlarının belirlenmesinde, OVMP'de öngörülen makroekonomik göstergeler esas alındı. Kamu idareleri de 2007, 2008 ve 2009 yıllarına ilişkin bütçe ödenek tekliflerini hazırlarken, bu makroekonomik göstergeleri dikkate alacaklar. Merkezi yönetim bütçe giderleri için ödenek teklif tavanları, 2007'de 189 milyar 877 milyon YTL, 2008'de 199 milyar YTL, 2009'da 205 milyar 732 milyon YTL olacak. Faiz dışı giderlerin tavanı, 2007'de 145 milyar 777 YTL, 2008'de 157 milyar 267 milyon YTL, 2009'da 167 milyar 82 milyon YTL olarak belirlendi.

Düzenleyici ve denetleyici kurumlara ait ödenek teklif tavanları kapsama alınmadı. 2007-2009 döneminde, merkezi yönetim bütçe giderlerinin GSYİH'ya oranının azalan bir seyir izlemesi ve 2007, 2008 ve 2009 yıllarında sırasıyla yüzde 30,5, yüzde 28,6 ve yüzde 26,7 olarak gerçekleşmesi öngörüldü. OVMP'ye göre, faiz giderlerinin payındaki azalmaya paralel olarak, 2008 yılından itibaren personel giderleri cari transferlerden sonra en büyük gider kalemi haline gelecek.

Sosyal güvenlik ve genel sağlık sigortası reformunun 2007 yılından itibaren uygulamaya konulacak olması nedeniyle, sosyal güvenlik kurumlarına devlet primi giderlerinde önceki yıllara göre önemli bir artış meydana gelmesi bekleniyor.

VERGİ İDARESİNDE 2007 YILI YENİLİKLERİ

OVMP'ye göre, kayıt dışı ekonominin azaltılarak kayıtlı ekonomiye geçişin ve sermaye birikiminin artırılması amacıyla, uygulanmakta olan vergi oranlarının düşürülmesi politikasına 2007-2009 yıllarını kapsayan dönemde de devam edilecek. Vergi gelirlerinin önemli bir kısmını ödeyen az sayıdaki büyük mükelleflerin uyumunu artırmak ve bu mükelleflerin ihtiyacına uygun hizmet vermek üzere, 2007 yılı başından itibaren ''Büyük Mükellef Birimi'' faaliyete geçirilecek. Mükelleflere, telefonla arama imkanı sunularak bilgilendirme hizmeti vermek ve bu suretle gönüllü uyumu artırmak, ayrıca borç tahsilini hızlandırmak ve kolaylaştırmak amacıyla kurulacak ''Çağrı Merkezi'' 2007'de faaliyete geçirilecek.

MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇE GELİRLERİ

OVMP'de, merkezi yönetim bütçe gelirleri 2007 için 181 milyar 111 milyon YTL, 2008 için 196 milyar 263 milyon YTL, 2009 için 210 milyar 143 milyon YTL, merkezi yönetim bütçesi vergi gelirleri ise 2007 için 155 milyar 248 milyon YTL, 2008 için 169 milyar 264 milyon YTL, 2009 için de 182 milyar 212 milyon YTL olarak belirlendi. 2007-2009 yıllarını kapsayan dönemde, merkezi yönetim bütçe gelirlerinin GSYİH'ya oranı, yüzde 29,1'den yüzde 27,2'ye, vergi gelirlerinin GSYİH'ya oranı ise yüzde 24,9'dan yüzde 23,6'a inecek.

BÜTÇE 2009'DA FAZLA VERECEK

Merkezi yönetim bütçe dengesi, 2009'da ilk kez fazla verecek. OVMP'ye göre, 2007'de 8 milyar 766 milyon YTL, 2008'de 2 milyar 764 milyon YTL açık verecek olan bütçe dengesinin, 2009'da 4 milyar 411 milyon YTL fazla vermesi öngörülüyor. Faiz dışı fazla ise 2007-2009 döneminde, sırasıyla, 35 milyar 334 milyon, 38 milyar 996 milyon, 43 milyar 61 milyon YTL'ye çıkacak. Faiz dışı fazlanın GSYİH'ya oranı da, 2007'de yüzde 5,7, 2008 ve 2009'da yüzde 5,6 olacak. OVMP'de, 2009 yılında merkezi yönetim bütçesinden dolayı herhangi bir finansman ihtiyacı doğmayacağı, bu durumun, nominal ve reel borçlanma faizlerinin hızlı bir şekilde düşürülmesine yardımcı olacağı belirtildi. 2009 yılında yaratılan merkezi yönetim bütçe fazlası, kamu borç stokunun düşürülmesinde kullanılacak.

KAMU BORÇ VE RİSK YÖNETİMİ

OVMP'ye göre, sürdürülen ''stratejik ölçüt'' politikası çerçevesinde, 2007-2009 döneminde; borçlanma politikasının yürütülmesinde karşı karşıya kalınabilecek faiz ve döviz kuru risklerinin hafifletilmesi amacıyla borçlanma ağırlıklı olarak sabit faizli ve YTL cinsinden gerçekleştirilecek. Mali disiplin ve istikrarlı büyümenin sonucu olarak kamu net borç stokunun GSYİH'ya oranının, 2007'de yüzde 44,1, 2008'de yüzde 39,1, 2009'da ise yüzde 34,4 olarak gerçekleşeceği tahmin ediliyor. Kamu kesimi borçlanma gereğinin GSYİH'ye oranı ise 2007'de yüzde 0,1 iken, 2008 ve 2009 yıllarında sırasıyla yüzde 0,2 ve yüzde 0,9 oranında fazla vereceği tahmin edildi.

BÜTÇE TAKVİMİ

OVMP'de, 2007-2009 bütçe hazırlama sürecine, genel ilkelerine ve takvimine de yer verildi. Buna göre, bütçe gelir ve gider teklifleri gerekçeli olarak hazırlanacak ve ilgili idarelerin yetkilileri tarafından imzalanacak. Genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri ile özel bütçeli idareler, Bütçe Gerekçesine eklenmek üzere, kendilerine bağlı döner sermaye işletmeleriyle bütçe dışı fonların 2004 ve 2005 yılları bütçe uygulama sonuçları ile 2006 yılı başlangıç rakamları ve yılsonu gerçekleşme tahminlerini ve 2007, 2008 ve 2009 yılları bütçe gelir ve gider tahminlerini 22 Eylül 2006 tarihine kadar Maliye Bakanlığı'na iletecekler.

TBMM ve Sayıştay, bütçelerini Eylül ayı sonuna kadar doğrudan TBMM'ye, bir örneğini de Maliye Bakanlığı'na gönderecekler. Düzenleyici ve denetleyici kurumlar, belediyeler, sosyal güvenlik kurumları için de bütçe takvimi ve süreci OVMP'de belirlendi. OVMP'ye göre ekonomik Sınıflandırma Bazında Bütçe Ödenek Teklif Tavanları, milyon YTL olarak 2007-2009 dönemi için şöyle: 

                              2007        2008       2009
    .                                    --------- ---------   -------
    Merkezi Yönetim Bütçe Giderleri      189,877    199,027    205,732
    Faiz Dışı Giderler                   145,777    157,267    167,082
   I. Personel Giderleri                  40,418     43,123     47,599
   II. Sosyal Güvenlik Kurumlarına
    Devlet Primi Giderleri                 9,820     10,245      9,286
   III. Mal ve Hizmet Alım Giderleri      14,189     14,771     15,548
   IV. Faiz Giderleri                     44,100     41,760     38,650
    V. Cari Transferler                   59,181     66,844     72,083
   VI. Sermaye Giderleri                  13,293     13,892     14,378
   VII. Sermaye Transferi                  3,302      2,360      1,908
   VII. Borç Verme                         3,740      3,877      4,014
   IX. Yedek Ödenek                        1,833      2,154      2,267

   Merkezi yönetim bütçe gelirleri (net)  181,111   196,263    210,143
   -Vergi gelirleri (net)                 155,248   169,264    182,212
  
   Merkezi yönetim bütçe dengesi           -8,766    -2,764      4,411
   Faiz dışı fazla                         35,334    38,996     43,061
   Faiz dışı fazla/GSYİH -YÜZDE              5,5      5,6        5,6