Bu yıl ithal ceviz mi yiyeceğiz ?

Kastamonu Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Seyit Mehmet Şen, Türkiye genelinde yaşanan soğuk hava ve don olayının ceviz ağaçlarını olumsuz yönde etkilediğini söyledi.
Türkiye genelinde 30 Mart gecesi etkili olan don olayı ve daha sonrasında da yaşanan soğuk hava nedeniyle ceviz ağaçları soğuktan etkilendi. Özellikle Karadeniz Bölgesinde etkili olan soğuk hava, fındık ve ceviz başta olmak üzere çeşitli meyve ağaçlarını olumsuz yönde etkiledi. Dünyada ceviz üretiminde 4’üncü sırada bulunan Türkiye’de, bu yıl yaşanan don olayı ve soğuk hava nedeniyle ceviz üretiminde bir düşüş bekleniyor.
Türkiye’de ceviz konusunda birçok kitabı ve çalışması bulunan Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi eski Rektörü ve Kastamonu Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Seyit Mehmet Şen, cevizin genellikle Nisan ayının son günlerinde oluşmaya başladığını belirterek, bu yıl ise havaların mevsim normalleri üzerinde sıcak gitmesinden dolayı Mart ayı içerisinde çiçeklenmeye başladığını kaydetti. Şen, “Cevizin erken çiçeklenmesinin sebebi, bu yıl kış çok ağır geçmedi. Kış çok ağır geçmeyince bitkiler erkenden uyandılar. Cevizin yanı sıra, normalde elmalar soğuktan zarar görmezler. Fakat elmalar bile bu sefer soğuktan zarar gördü” dedi.
Türkiye’nin birçok yerinde ceviz ağaçları ile birlikte çeşitli meyvelerinde soğuk hava ve dondan etkilendiğine dikkat çeken Prof. Dr. Şen, “Türkiye’de olduğu gibi Kastamonu’nun bazı ilçelerinde de ve çeşitli vadilerde ağaçları don vurdu. En fazla da Karadeniz Bölgesi soğuktan etkilendi” diye konuştu.
Ceviz üretiminin Türkiye’de çok geniş bir coğrafyaya yayıldığını aktaran Şen, bu kapsamda en fazla don ve soğuk havadan ceviz ağaçlarının etkilendiğini belirterek, “Buda cevizde fiyatları etkileyecek. Soframıza don ve soğuk havanın etkisi olacaktır” şeklinde konuştu.

“CEVİZ ÜRETİMİNDE BU YIL BİR DÜŞÜŞ BEKLİYORUZ”
Türkiye’de yaklaşık 190 bin ton civarında ceviz üretildiğini vurgulayan Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi eski Rektörü Prof. Dr. Seyit Mehmet Şen, “Fındık gibi cevizin tam olarak kayıtı tutulamıyor. Yani bir kayısı gibi cevizin rekoltesi belirlenemiyor. Çünkü ceviz üretiminde kapama bahçeleri azdır. Kapama meyve bahçeleri artık son yıllarda ülkemizde gelişiyor. Ayrıca ceviz üretimine bu kapama meyve bahçelerinin de henüz katkısı olmadı. Bu yüzdende ceviz ağaçları sıralı bir şekilde değil, dağınık şekilde geniş bir coğrafyada yetiştiği için rekoltesi tam olarak belirlenemiyor” ifadelerini kullandı.
Bu yüzden Türkiye genelinde tam olarak ceviz ağaçlarının ne kadar etkilendiğinin henüz belirlenemediğini aktaran Prof. Dr. Şen, şunları söyledi: “Bir vadiyi don ve soğuk vurur, fakat diğer vadiyi etkilemez. Ama şimdiye kadar yaptığımız tespit ve incelemelerde ceviz ağaçlarının etkilendiğini görebiliyoruz. Bu yüzden ceviz üretiminde bir düşüş mutlaka bekliyoruz”
Türkiye’de ceviz ağaçlarının geniş bir coğrafyaya yayıldığını ve bu yüzden don olayının çok fazla yerde görüldüğünü vurgulayan Şen, “Don ve soğuk havadan birçok illerimiz etkilendi. Fakat yüksek kısımlardaki araziler değil de, sadece vadileri vurdu. Ağaçların ise, daha önceden açan veya gelişmekte olan kısımlarını vurdu. Bu yüzden yükseklerde henüz ağaçlarda çiçekler açmamıştı” diye konuştu.

“TÜRKİYE’NİN CEVİZ İTHALATI BU YIL ARTACAK”
Don ve soğuk hava nedeniyle Türkiye’de ceviz üretiminde düşüş beklediklerini anlatan Kastamonu Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Seyit Mehmet Şen, bu yüzden Türkiye’nin ceviz ithalatının bu yıl içerisinde artacağını ifade ederek, şunları kaydetti: “Biz, yurtdışından yılda yaklaşık 50 bin ton civarında ceviz alıyoruz. Birde ülkemize gayri resmi yani kaçak yollardan ceviz giriyor. Bu yüzden yurtdışından ülkemize daha fazla ceviz girişi olacak. Yani 50 bin ton değil de, bu rakamın 70 bin ton civarında olacağını tahmin ediyoruz”
Türk insanın cevizi sevdiğini ve fazla tükettiğini belirten Şen, “Cevizle beslenmek iyi bir beslenme yoludur. Ceviz, geleceğin meyvesidir” dedi.

“TÜRKİYE, ABD’NİN 5 KATI DAHA FAZLA CEVİZ TÜKETİYOR”
Dünyada yaklaşık 3 milyon ton civarında ceviz üretildiğini ifade eden Şen, şunları kaydetti: “Bu yüzden ceviz üretimi fındık üretiminden çok daha fazladır. Fındıkta dünyada birinciyiz ama ceviz üretimimiz fındık üretiminden çok fazladır. Fındığın tüm üretimi dünyada 1 milyon ton civarındadır, cevizin üretimi ise 3 milyon tondan fazladır. Dünyada ceviz üretimin yarısından fazlasını Çin üretiyor. Daha sonra ABD ve İran 500 bin ton civarında ceviz üretiyor. Türkiye ise, açık arayla 190 bin ton ceviz üretimiyle dördüncü sırada yer alır. Fakat, Türkiye’de ceviz üretimi yakın bir zamana kadar İran ile aynıydı. Ülkemiz, 1970’lere kadar cevizde birinciydik. ABD, yıllık 430 bin ton civarında ceviz üretirken Türkiye’de 190 bin ton üretiyor. Türkiye’den sonra gelen Ukrayna’da da 50-60 bin ton civarında ceviz üretiyor. Türkiye, dünyanın en eski ceviz üreticilerinden birisidir. Fakat Türkiye’ye aşı olayı 1970’li yıllarda gelmiştir. Bu zamana kadar standart üretimimiz vardı. Bu tarihten sonra modern üretim dediğimiz aşılı fidan üretimine geçti. Zaten aşısız bitkiyle modern üretim olmaz”
Şen, Türkiye’de yaklaşık 2 milyon civarında aşılı ceviz fidanı üretiminin olduğunu kaydetti.

“SATMAK İÇİN DEĞİL, TÜKETMEK İÇİN ÜRETİYORUZ”
Türkiye’nin cevizi satmak için değil, tüketmek için ürettiğine dikkat çeken Şen, Türkiye’nin 190 bin ton civarında ceviz üretmesine rağmen bu rakamın gayri resmi rakamlarda eklendiğinde 260 bin tonu bulduğunu söyleyerek, “Yani Türkiye, 250-300 milyonluk bir ABD’nin yediği kadar ceviz tüketiyor. ABD, Türkiye’den fazla ceviz üretiyor fakat bu ürettikleri cevizin neredeyse yarısından fazlasını dışarıya satıyor. Dünya dış ceviz ticaretinin yüzde 50’sini ABD karşılıyor. ABD, günlük bir kişiye 28-30 gram civarında ceviz tüketimini tavsiye eder, ama Amerikalılar, kendileri bunu yapmaz. ABD, eğer günde 30 gram ceviz tüketse yılda 8 milyon ceviz üretmesi gerekiyor. Dolayısıyla ülkemizde ceviz güzel tüketiliyor. Buda Türk insanının sağlıklı besleniyor anlamına geliyor demektir. Cevizsiz sağlıklı beslenme zaten olmaz. Şimdi baktığımız zaman 80 milyon nüfusumuz var. 80 milyon nüfusun yılda 10 kilodan ceviz tükettiğini düşündüğümüzde 800 bin ton ceviz içi yapıyor. Buna aileyi de kattığımız zaman 1 milyon 600 bin ton kabuklu ceviz üretimi ediyor. Yani Türkiye, ABD’den yaklaşık 5 katı fazla ceviz tüketiyor. ABD’nin şu anki ürettiği cevizin 5 misli yani 5 ila 8 milyon ton civarında ceviz üretmesi lazım ki ancak sağlıklı beslenebilsinler” şeklinde konuştu.

“HAFTANIN 4 GÜNÜ MUTLAKA CEVİZ TÜKETİLMESİ GEREKİYOR”
Bir insanın günlük 30 gram civarında ceviz tüketmesi gerektiğine işaret eden Prof. Dr. Seyit Mehmet Şen, bunun da 3 ile 7 ceviz arasında değiştiğini ifade ederek, şöyle devam etti: “Cevizi mutlaka günlük tüketmeniz lazım. Yok, biz cevizi günlük tüketemiyoruz diyorsanız hiç olmazsa yine haftada 4 defa ceviz tüketilmesi gerekiyor”
Ceviz üreticilerine de seslenen Şen, don olayından etkilenmeyen ceviz ağaçlarının üreticiler tarafından tespit edilerek gerekli kişilere bildirilmesini istedi. Daha sonra bu ağaçlar üzerinde yapılan incelemenin ardından belki de yeni bir çeşidin tespit edilebileceğini anlatan Şen, bunun hem ülke ekonomisine hem de vatandaşların kendi bütçelerine de büyük katkısının olacağını kaydetti.
Ayrıca Şen, don olayının tarımın genel olarak bir gerçeği olduğunu ve bu yüzden üreticilerin bu konulara biraz daha fazla dikkat ederek, en az zararla atlatabileceğini sözlerine ekledi.

“TÜRKİYE’DE 29 CEVİZ ÇEŞİDİ BULUNUYOR”
20 ilçesini bulunan Kastamonu’da merkez dahil 18 ilçede ceviz tarımının yapıldığını belirten Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürü Osman Yaman da, şunları kaydetti: “Şu anda 122 bin 500 meyve veren ceviz ağacımız bulunmaktadır. Toplam ağaç sayımız ise 189 bin’dir. Ortalama ağaç başına 38 kilogram ceviz almaktayız. Toplam ceviz üretimimiz yılda 4 bin 650 tondur. Ülkemizde 29 ceviz çeşidi tescil edilmiş durumda. Bunun üç adedi anaç şeklinde yani tohum anaç şeklinde tescil edilmiştir. Ceviz konusunda Kastamonu’da özel bir çalışma yapıyoruz. 2013 yılında 16-17 Eylül tarihlerinde 13. Ulusal Ceviz Çalıştayı toplantısını ilimizde yaptık. Malum, Türkiye genelinde 30 Mart genelinde don olayı yaşadık. İlimizde bundan etkilendi. Biz, buradan bir ders çıkartarak ceviz konusunda ve diğer meyvelerde arkadaşlarımıza görevler verdik. Dedik ki, sahayı inceleyelim. Geç açan, zarar görmeyenleri tespit edelim. Bu tipleri burada çalışarak ülkemize çeşit kazandırmaya çalışalım. Bu konuda şuanda tüm ilçelerimizde bir çalışması söz konusudur. Ceviz, şu an itibariyle zarar gören var, zarar görmeyen var. Çünkü geç açan çeşitlerinde yüksek kesimlerde cevizlerimiz zarar görmedi. Malum ilimiz, 0 rakımdan ibarettir. 2 bin 500 rakıma kadar salip yerlerimiz var”
Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının kapalı meyve bahçelerine 10 dekar ve üzeri olmak kaydıyla destek verdiğini açıklayan Yaman, “Standart çeşitlerini yaparsak dekara 100 lira, sertifikalı fidanla yaparsak dekara 230 lira destek veriyor. Bu şekilde bahçelerimiz var. Özellikle Tosya civarında yoğunlaştı. Bozkurt ve Abana ilçelerimizde var. Bunların sayısını arttırmaya çalışıyoruz. Ayrıca bu yıl ilimizde İl Özel İdaresi destekli ‘Üç TL’si Sizden, Gerisi Bizden’ kampanyasıyla bir proje yaptık. Burada Ekim ayı gibi yaprağını döker dökmez cevizler, 10 bin aşılı cevizi dikmeyi planlıyoruz ve çalışıyoruz” dedi.
Don ve soğuk havanın hissedildiği Kastamonu’nun merkeze bağlı Eşen Köyünde Çiftçilik yapan ceviz üreticisi Şükrü Gedik ise, “Ceviz ağacımız, 400-500 yıllık bir tarihi vardır. Soğuk olduğundan dolayı ağaçların çiçeklerini yaktı. Yani ağacın çiçeklerini döktü. Bu yüzden cevizde bu yıl bir düşüklük mutlaka bekliyoruz” diye konuştu.
Diğer ceviz üreticisi Hüseyin Kibar da, 20 dönümlük bir araziye ceviz dikeceğini belirterek, şöyle devam etti: “Ceviz dikmek için oluşturduğu tarlaya Kastamonu’dan onay verdiler. Projesi yapıldı. 12 bin lira civarında bir kredi desteği sağladılar. Ya Tokat’tan yada Balıkesir’den ceviz fidanı alıp, dikeceğiz. 20 dönüklük araziye yaklaşık 300 tane ceviz fidanını dikeceğiz. Ayvalı Köyünden bir vatandaş tarlasına ceviz dikti, onda gördük. Bende bu yüzden ceviz dikmeye karar verdim. Zaten kendimizde eskiden beri ceviz üretiyoruz. Şu anda benim, yaklaşık 35-40 tane ceviz ağacım var. Şimdi ceviz her şeyden daha verimli oluyor. Bu bakımdan buraya ceviz ağacı dikmeye karar verdik. Burası tarlaydı, ekili araziydi, her yıl ekiyorduk, bu yılda buraya ceviz dikmek için proje hazırladık ve ceviz dikeceğiz”
(İHA)