BOP'un ekseni Türkiye mi?

ABD yönetiminin hazırladığı "Büyük Ortadoğu Projesi"ne (BOP) ilişkin ilk ayrintili belge, bir yasa tasarisi oldu. Evrensel Gazetesi'nin haberine göre 8 Nisan tarihinde ABD Senatosu'na sunulan tasarı, BOP ve Türkiye'nin BOP'taki yerine dair önemli bilgiler içeriyor. 2305 sayılı tasarı, 'Büyük Ortadoğu ve Orta Asya Kalkınma Yasası-2004' adını taşıyor. Tasarının bir özelliği, iktidardaki Cumhuriyetçi Parti'den Senatör Chuck Hagel ile, muhalif senatör Joe Lieberman tarafından sunulması; yani her iki parti tarafından da desteklenmesi. Genel Kurul'a iletilmek üzere, Senato Dış İlişkiler Komitesi'ne sunulan tasarıda amaç şöyle ifade ediliyor: "Büyük Ortadoğu ve Orta Asya'da, özellikle de özel sektörün geliştirilmesi yoluyla siyasi hürriyet ve ekonomik kalkinmaya yardimi yetkilendirmek. Bu yardimin içinde, üç yeni kurum oluşturulmasi da bulunmaktadir: Demokrasi Vakfi, Kalkinma Vakfi ve Kalkinma Bankasi." Özel paragraf BOP tasarısında, Türkiye, ayrı bir paragrafta anılıyor. Tasarının 2. bölümünün 8. paragrafında, "Avrupa Birliği üyeliği isteği desteklenmesi gereken Türkiye, Büyük Ortadoğu ve Orta Asya'ya ekonomik kalkınma ve istikrar getirme çabasında eksendir ve yegâne bir rol oynamaktadır" deniliyor. Başka hiçbir ülke hakkinda böyle özel bir paragraf bulunmuyor. BOP yasa tasarisinin gerekçe bölümünde de dikkat çekici saptamalar yapiliyor. 10 maddede BOP Bu saptamalar, özetle şöyle: 1. 11 Eylül 2001 saldirilari, ABD'nin dış politikasında bir dönüm noktasıdır. 2. El Kaide ve bağlantılı gruplar; Büyük Ortadoğu ve Orta Asya'da ve dünyanın diğer bölgelerinde terörist bir şebeke oluşturmuştur. 3. Terörizme karşı savaş; ABD'nin Büyük Ortadoğu ve Orta Asya'yı, kendi siyasi, ekonomik ve güvenlik dinamiklerine sahip stratejik bir bölge olarak değerlendirmesini gerektirir 4. Büyük Ortadoğu ve Orta Asya; ekonomik kalkınma ve siyasi hürriyet konularında ortak engellerle karşı karşıyadır 5. Ekonomik kalkınma, serbest ticaret ve özel sektörün geliştirilmesi yoluyla, terörizme zemin hazırlayan radikal siyasi eğilimlerin önü kesilebilir 6. ABD'nin Büyük Ortadoğu ve Orta Asya'da hürriyete verdiği destek; bölge hükümetleri ve halklarıyla yeni, kapsamlı ortaklık programlarını içermelidir. Bu programlar ile dürüst yönetim, siyasi hürriyet, özel sektörün geliştirilmesi ve açık ekonomiler teşvik edilmelidir 7. ABD ve diğer katkıcı ülkeler; daha açık siyasi ve ekonomik sistemlere yönelik reformlar gerçekleştirme isteğimizi paylaşan bölgenin vatandaşlarını desteklemelidir. 8. AB üyeliği isteği desteklenmesi gereken Türkiye, Büyük Ortadoğu ve Orta Asya'ya ekonomik kalkınma ve istikrar getirme çabasında eksendir (orijinal metinde pivotal) ve yegâne bir rol oynamaktadır. 9. ABD Başkanı; bölgede siyasi ve ekonomik gelişmeyi teşvik etmek için Avrupa ve diğer ülkelerle işbirliği yapmak üzere mekanizmalar oluşturmalıdır. 10. Bölgenin dinamikleri küresel güvenlik üzerinde ciddi bir etkide bulunmaktadır. Bu nedenle NATO, stratejik odağını bu bölgeye kaydırmalıdır. NATO; Irak, Afganistan ve Akdeniz'de geniş rol oynamalidir. NATO'ya biçilen görev Yedinci madde; ABD'nin, gerektiğinde devletleri bir kenara iterek, kendine bağlı kişi ve siyasi gruplara desteğini artıracağını, onları 'rejim değişikliği' için teşvik edecegini kanitliyor. Onuncu madde ise, NATO'nun, İstanbul Zirvesi ile birlikte "Büyük Ortadoğu"da yeni işgal ve saldirilar düzenlemekle görevlendirilecegini gösteriyor. Maddelerde, "ekonomik" alana yapılan vurgu dikkat çekici. ABD'li senatörler; bütün bölgeyi ekonomik olarak kendine bağlamak, bölge ülkelerindeki kamu hizmetlerini tasfiye etmek, özelleştirmeleri hızlandırmak ve bu geniş coğrafyayı Amerikan şirketleri için adeta dev bir "serbest pazar" haline getirmek niyetlerini gizlemiyor. Satın alma araçları Tasarıda, 'mali destek ve teşvik' konusundaki planlar ayrıntılarıyla aktarılıyor. Buna göre: 1. "Büyük Ortadoğu ve Orta Asya Kalkınma Bankası" kurulacak. ABD, bu bankaya sermaye verip üye olacak. Bu banka ile bölge ekonomisi kontrol edilirken; "yatırım ve ticaret" konularında Amerikan şirketlerine avantaj verilmiş olacak. 2. "Büyük Ortadoğu ve Orta Asya Kalkınma Vakfı" kurulacak. Vakıf, devasa mali gücüyle, bölge ülkelerinde adeta beşinci kol faaliyeti yürütecek. Hedef ülkelerdeki Amerikancı kişi ve kuruluşlar beslenecek, teşvik edilip yönlendirilecek. 3. "Demokrasi Vakfı" kurulacak. Bu vakfın rolü de, "kalkınma vakfı" ile benzer olacak. Batılı tekellerin her iki vakfa üye olarak "mali katkıda" bulunması teşvik edilecek. Tasarı, denetim mekanizmalarına da sahip. Buna göre ABD Başkanı, 31 Ocak 2005'den itibaren her yıl, BOP'taki duruma dair rapor hazırlayıp Kongre'ye sunacak. 'Başlangiç bütçesi' olarak, 2005-2009 yılları arasında her yıl için 1 milyar dolar öngörülüyor. Bu para, ABD Dışişleri Bakanlığı'nca dağıtılacak. 32 ülke kapsama alanında Yasa tasarısı, "Büyük Ortadoğu ve Orta Asya" ifadesiyle hangi ülkelerin kastedildiğine de açıklık getiriyor. Buna göre ifade; Arap Birliği üyesi 22 ülke ile, bunlara ek olarak 10 ülkeyi içeriyor. Bu ülkeler şöyle: Cezayir, Bahreyn, Komor Adaları, Cibuti, Mısır, Irak, Ürdün, Kuveyt, Lübnan, Libya, Moritanya, Fas, Umman, Filistin Özerk Yönetimi, Katar, Suudi Arabistan, Somali, Sudan, Suriye, Tunus, Birleşik Arap Emirlikleri, Yemen, Afganistan, İran, İsrail, Kazakistan, Kırgızistan, Pakistan, Tacikistan, TÜRKİYE, Türkmenistan ve Özbekistan. Bu ülkelerden herhangi birinin "terörizm destekçisi" sayıldığı koşullarda, ABD'den mali yardım alamayacağı da ifade ediliyor. Böylelikle, "proje kapsamındaki" ülkelere örtülü bir tehdit savrulmuş oluyor.