Bizim hakim biraz yorgun

Ankara Ticaret Odası (ATO) Başkanı Sinan Aygün, Türkiye'de hakimlerin Avrupalı meslektaşlarına göre daha fazla çalışıp daha az kazandığına işaret ederek, ''Türk hakimi, dava dosyaları ile cüzdanı arasında sıkıştı'' dedi.

ATO, Adalet Bakanlığı'nın verileri ile Avrupa Etkin Yargı Komisyonu'nun ''2002 Avrupa Yargı Sistemleri'' çalışmasını esas alarak, ''Türkiye ve Avrupa'nın adalet sistemlerini'' karşılaştırdı. 21 Avrupa ülkesi ile Türkiye'nin yargı sistemlerinin mercek altına alındığı çalışmaya göre, mesleğe yeni başlayanlardan yüksek mahkeme'ye kadar tüm kademelerdeki hakimler, Avrupa ortalamasının çok altında maaş alıyor.

İngiltere'de mesleğin başındaki bir hakim aylık 13 bin 972 Avro, İrlanda'da 9 bin 7 Avro, İsviçre'de 8 bin 333 Avro, Norveç'te 6 bin 756 Avro, Danimarka'da 6 bin 437 Avro gelir elde ediyor. Türkiye'de ise mesleğe yeni başlayan bir hakim aylık 750 Avro kazanıyor.

Yüksek mahkeme veya temyiz mahkemesi hakimi düzeyine ulaşan hakimler de İngiltere'de 22 bin 163 Avro, İrlanda'da 15 bin 699 Avro, İsviçre'de 16 bin 666 Avro, Norveç'te 9 bin 562 Avro, Danimarka'da 9 bin 516 Avro maaş alıyor. Türkiye'de görev yapan yüksek mahkeme hakimi ise aylık bin 937 Avro'luk gelirle, sadece, bin 841 Avro gelir elde eden Polonyalı meslektaşlarını geride bırakıyor.

-MAHKEME SAYISINDA TÜRKİYE BİRİNCİ-

Hakimlerin gelir seviyesindeki düşüklüğe rağmen, iş yüklerinin fazla olduğu vurgulanan rapora göre Türkiye, 22 Avrupa ülkesi içinde en fazla mahkemeye sahip ülke.

Türkiye'de toplam 2 bin 508 adet genel nitelikli ilk derece mahkemesi bulunuyor. Türkiye'yi, 2 bin 249 mahkeme ile İspanya, bin 47 mahkeme ile İtalya izliyor. Geri kalan ülkelerde bulunan genel nitelikli ilk derece mahkeme sayısı bini geçmiyor.

İhtisas mahkemelerinde de aynı tablo söz konusu. Çocuk mahkemeleri, trafik mahkemeleri, icra ceza mahkemeleri, icra tetkik mahkemeleri, iş mahkemeleri, aile mahkemeleri, tüketici mahkemeleri, idare mahkemeleri, vergi mahkemeleri, fikri sinai haklar ceza mahkemelerinden oluşan ihtisas mahkemesi sayısı Türkiye'de bin 440. Avrupa ülkelerinde ise ihtisas mahkemelerinin sayıca en fazla bulunduğu ülke 611 mahkeme ile Fransa.
Fransa'yı 545 mahkeme ile İspanya izliyor. Hollanda'da 2, Danimarka'da da sadece 1 adet ihtisas mahkemesi bulunuyor.

-''HAKİM İŞE YETİŞEMİYOR, ADALET GECİKİYOR''-

Türkiye, Almanya, Polonya, İtalya ve Fransa'dan sonra sayıca en fazla hakime sahip ülke, ancak hizmet verdiği nüfusa oranlandığında listenin oldukça gerisinde kalıyor. Almanya ve Macaristan'da 20 bin kişiye 5, Polonya'da 4 hakim düşüyor. Türkiye'de ise 20 bin kişiye, ancak bir hakim hizmet verebiliyor.

Mahkeme başına düşen hakim sınıflandırmasında da Türkiye Avrup'nın gerisinde. Hollanda'da mahkeme başına 64 hakim, Çek Cumhuriyeti'nde 28, Polonya'da 22, Almanya'da 19, İsveç'te 13, Estonya ve Slovenya'da 11'er hakim düşüyor. Türkiye'de ise her mahkemeye sadece bir hakim düşüyor.

Hakim sayısı az, dava sayısı çok olunca mahkemelerdeki iş yükünün arttığı, buna bağlı olarak da ortalama yargı süresinin uzadığı kaydedilen raporda, Adalet Bakanlığı istatistiklerine yer verildi. Buna göre, Türkiye'de ceza mahkemelerinde bir davanın ortalama yargılama süresi 2003 yılı verilerine göre 241 gün. Bu süre Çocuk Mahkemelerinde 422, Ağır Ceza Mahkemelerinde 354, Asliye Ceza Mahkemelerinde 400 günü buluyor. Ceza dosyalarının Yargıtay'dan dönme süresi ise ortalama 283 gün olarak ifade ediliyor. Dava temyiz edilmiş ve en başa dönmüşse süre 2 yılı aşıyor.

-YARGIYA PARA YOK-

Bütün ülkelerde, hukuk uyuşmazlıklarında, maddi yetersizlik içinde olan vatandaşların davalarını yürütmek amacıyla devlet tarafından avukat atanması için ''Adli Yardım Bütçesi'' ayrılıyor. 2002 yılı verilerine göre, Türkiye adli yardım için 9.1 milyon Avro bütçe ayrıldı, toplam 242 bin 252 davada adli yardım yapıldı. Türkiye'de dava başına yapılan ortalama yardım 38 Avro düzeyinde kaldı, Avrupa ülkelerindeki ortalama rakamlar ise şöyle oldu:

''Danimarka 2 bin 433 Avro, Belçika 670 Avro, İtalya 608 Avro, İsviçre 437 Avro, Finlandiya 617 Avro, İrlanda bin 561 Avro, İspanya 639 Avro, İsveç bin 98 Avro, Hollanda 617 Avro, Fransa 405 Avro, Almanya 932 Avro, İngiltere bin 53 Avro.''

-ATO BAŞKANI AYGÜN-

ATO Başkanı Sinan Aygün, Türkiye ile Avrupa ülkeleri arasındaki karşılaştırmayı değerlendirirken, ''Manzara, adaletin terazisinin dengede olmadığını gösteriyor'' değerlendirmesinde bulundu. İstatistik verilerine göre, Türkiye'de dava sayısına oranla hakim sayısının yetersiz kaldığına işaret eden Aygün, bu nedenle davaların uzun sürdüğünü, ''adaletin geç geldiğini'' kaydetti. Aygün, ''Geç gelen adalet de adalet olmaktan çıkıyor'' dedi.

Aygün, hakimlerin gelir seviyesinin Avrupa meslektaşlarının çok gerisinde kaldığını da ifade ederek, ''Hakimlerimiz, dava dosyaları ile cüzdanlarıarasında sıkışmış, adalet dağıtıcıları adalete muhtaç hale gelmiş durumda'' görüşünü dile getirdi.

Bu koşullarda çalışan Türk yargı mensuplarının ''sürekli eleştiri oklarına maruz kalmasını'' eleştiren Aygün, şöyle dedi: ''Türk yargı mensuplarını yıpratmak, eleştirmek, söz söylemek Türkiye'yi yıpratmaktır, demokrasiyi, Cumhuriyeti, Lozan'ı yıpratmaktır, Türk bayrağını yıpratmaktır. Türkiye'nin yıpranmaması
için yargı mensuplarının çalışma şartları ve gelir düzeylerinin yükseltilmesi şarttır.''.