Bir inat uğruna fabrika çürüdü

Zaman Gazetesi'nden Şeyhmuz Ediz ve Ahmet Bedir'in haberine göre, Mardin’de kurulu bulunan Martuğ tuğla fabrikası, 3,5 yıldır devam eden grev sebebiyle kullanılamaz hale geldi. Fabrikanın atıl vaziyette beklemesinin yol açtığı zarar 8 trilyon lirayı buluyor. Çalışanlar sonu gelmeyen grevden vazgeçip başka işlere geçerken, yönetim yeniden faaliyete başlamak veya özelleştirme gibi alternatifler üzerinde duruyor. Ancak araç gereçlerin paslanmaya başladığı tesiste çarkların yeniden dönmesi için 400 milyar liralık bakım yapılması gerektiği ortaya çıktı. 1988’de açılan ve Türkiye’nin ilk depreme dayanıklı tuğlasını (gazbeton) üreten fabrika, şehrin önemli bir geçim kaynağı haline gelmişti. Üretilen tuğlalar Suriye, Irak, İran ve AB ülkelerine ihraç ediliyordu. Ancak Ocak 2001’de başlayan grev krizi yeni bir sürecin başlangıcı oldu. Bu tarihte sendikanın grev kararına fabrikayı işleten İl Özel İdaresi lokavtla (faaliyeti durdurma) karşılık verdi. Grevin sürmesi üzerine üretim durdu. Bir süre sonra çalışanların “Sıfır zammı kabul ediyoruz.” teklifine rağmen idare, tesisin açılmasına yanaşmadı. Konuya yakın kaynaklar, grev krizinin kamuoyuna yansımayan boyutları olduğunu öne sürerek, “Başka firmaların önünü açmak için 15 milyon dolarlık yatırımın çürümesine göz yumuluyor.” dedi. AK Parti Milletvekili Beşir Hamidi, fabrikadaki durumun içine sinmediğini belirterek, “Orta-da suçlu varsa bunu çıkarmak bizim görevimizdir. Konuyu sanayi bakanımıza ileteceğim.” diye konuştu. Martuğ fabrikası işçi temsilcisi Musa Atasavur da şunları kaydetti: “İl Özel İdaresi’nin inadı yüzünden fabrika kapatıldı. 45 işçi, hamallık ya da taksi şoförlüğü yaparak geçimini sağlamaya çalışıyor. İşverenin bütün tekliflerine evet dedik. Ama işveren anlaşmaya yanaşmadı.” “İki aylık bakıma ihtiyaç var.” diyen Mardin Valisi M. Temel Koçaklar ise işçilerin tazminatlarının en kısa zamanda ödeneceğini belirtti. Valilik, fabrikayı 6 ay içinde özelleştirmeyi planlıyor. İl Özel İdare kaynaklarına göre Martuğ yıllık 200 bin metreküp tuğla üretme kapasitesine sahip. Bir metreküp tuğla 35 dolara satılıyor. Fabrikanın yıllık cirosu ise 2,5 trilyon liraya ulaşıyor. İnat yüzünden kapalı olan Martuğ 3,5 yıl kapalı kalmasaydı yaklaşık 7,5 trilyon lira ciroya ulaşacaktı. Bu rakama fabrikanın açılabilmesi için 400 milyar lira da bakım gideri eklenince Martuğ’un kaybı 8 trilyona ulaşıyor. Türkiye gibi deprem kuşağında bulunan bir ülkede depreme dayanıklı tuğla üreten bir fabrikanın kapısına kilit vurulması hayretle izleniyor. Dünya kalitesindeki teknoloji ile son sistem bilgisayar donanımıyla kurulan fabrikada şimdi ise makineler paslanmış ve çürümüş durumda. Bir yandan kapalı durumda bulunan fabrikanın zararı bir yandan da çürüyen tesis milli servetin heba olmasına neden oluyor. Fabrikanın şu anda yeniden çalışabilmesi için bakım ve revizyon için en az 400 milyar liraya ihtiyaç bulunuyor. Gazbeton yöntemiyle depreme dayanıklı tuğla üretimi yapan ve alanında Ortadoğu’nun en büyük tesisi unvanına sahip Martuğ, bir inat uğruna göz göre göre çürümeye terk edildi. Geçen yıl İl Özel İdaresi tarafından ihale usulü ile satışa çıkarılan Martuğ tuğla fabrikasına talip olan işadamı Şakir Nuhoğlu, yapılan ihalede en yüksek teklifi vererek 5 trilyon 250 milyar ile kazandı. Ancak Özel İdare’nin ihaleye karşılık istediği 6 trilyon teminat mektubuna karşılık işadamı Şakir Nuhoğlu ihaleden çekilmek zorunda kaldı. Fabrikayı inceleyen AK Parti Milletvekili Beşir Hamidi ise 3,5 yıldır kapalı durumda bulunan fabrikadaki durumun içine sinmediğini söyledi. Hamidi, “Ortada suçlu varsa bunu çıkarmak bizim görevimizdir. Bunun için ne gerekiyorsa yapılacaktır. Ortadoğu’nun en büyük fabrikası konumunda olan ve ürettiği depreme dayanıklı tuğla ile başta Avrupa ve Ortadoğu ülkelerine ihracat eden fabrikanın kapalı bulunması son derece yanlış.” diye konuştu. Martuğ fabrikası işçi temsilcisi Musa Atasavur ise, “Fabrika bir hiç uğruna 3,5 yıldır üretime kapatıldı. Bu nedenle fabrikada çalışan 45 işçi 3,5 yıldır evine ekmek götüremedi. Fabrika adeta bir inat uğruna göz göre göre kapatıldı. 15 milyon dolarlık fabrika çürümeye terk edildi. İşverenle görüştük. İşverenin bütün tekliflerine evet dedik. Ama işveren anlaşmaya yanaşmadı. İl Özel İdare yönetiminin bir inadı yüzünden bu duruma geldik.” şeklinde konuştu. Mardin Valisi M. Temel Koçaklar, fabrikada çalışan işçilerin tazminatlarının en kısa zamanda ödeneceğini belirtti. 6 ay süre içerisinde kiralanması veya satılması halinde söz konusu işçilerden bazılarının işe alınacağı şartı koyduklarını ifade eden Koçaklar, “Mevcut şartlarda fabrikanın çalışabilir haline gelmesi için iki ay gibi bir bakıma ihtiyaç vardır. Şu anda İstanbul, Elazığ ve Mardin’den kiralama ve satın alma teklifleri vardır. Bu teklifleri değerlendiriyoruz. Devletin malına sahip çıkmak bizim namus borcumuzdur. Fabrikayı tekrar eski haline getirmek için bütün alternatifleri değerlendiriyoruz.” dedi. Konu hakkında görüşlerini açıklayan Türkiye Kristal-İş Sendikası Genel Sekreteri Razı Sami Aydoğan da, fabrikanın satılması veya kiraya verilmesi halinde işçilerin tekrar işe alınması gerektiğini dile getirdi. 38 sendikalı 8 müdür, 24 taşeron işçisiyle toplam 65 kişinin istihdam edildiği fabrikanın çalışmaması yüzünden 3,5 yıldır süren greve katılan işçilerin şu anda kimi taksicilik, kimi de inşaat işçisi olarak çalışmak zorunda kalmış. Mardin Organize Sanayi Bölgesi’nde 1985 yılında temeli atılan gazbeton fabrikası Martuğ, 1988 yılında üretime geçerek, kısa sürede bölgede büyük bir pazar payına sahip oldu. Avrupa ve Ortadoğu ülkelerinin ilgisini çeken Martuğ gazbeton fabrikası, ihracatın büyük bir bölümünü Suriye, Irak, İran, Kıbrıs ve çeşitli Avrupa ülkelerine gerçekleştiriyordu.