Bir hüznün tarihi Sarıkamış

Tarihimizin en hazin sayfaları yeni bir kitapta can buluyor. Kafkas Cephesi'nin her yönden işlendiği, Sarıkamış Harekatı’nın perde arkasının anlatıldığı “Bir Hüznün Tarihi Sarıkamış” kitabı Yitik Hazine Yayınları tarafından piyasaya sunuldu.

Sarıkamış Dayanışma Grubu Başkanı Prof. Dr. Bingür Sönmez’in danışmanlığında hazırlanan kitapta Bingür Sönmez’in kendi arşivinde bulunan ve ülkemizde ilk defa yayınlanan fotoğraflar bulunuyor.

Eser Osmanlı Devleti'nin I. Dünya Savaşı öncesindeki durumunu özetlenerek başlıyor, bu savaşa nasıl girildiği ve akabinde nelerin yaşandığı teferruatlı olarak ortaya konuyor. Kafkas Cephesi’nin her yönden incelendiği kısımlarda dramın çok farklı yönlerinden bir tablosu çıkartılıyor, çeşitli değerlendirmeler yapılıyor.
Kitabın yazarı Tarihçi Muzaffer TAŞYÜREK kitabın hikâyesini şöyle anlatıyor: “Allahuekber Dağı zirvesindeki şehitlik anıtında şöyle yazar: ‘Allahüekber Dağlarında; Birinci Dünya Harbi’nde, 1914 senesi aralık ayında yapılan meydan muharebesinde vatanları uğruna ölen aziz Türk şehitlerinin yüksek hatıraları için…’ bu ifade beni her vakit çok etkilemiştir. Türk gençliğinin bu acılardan ders alması gerektiğini düşünerek ve piyasada yeterli sayıda kitap olmadığı için bu kitabı kaleme almaya karar verdim. İstedim ki kefenleri kar kabirleri kar olan kahramanlar biraz daha tanınsın.”
302 sayfalık kitapta Sarıkamış Harekâtı’nın sadece askerî ve siyasi yönü üzerinde durulmayıp insani taraflarına da yer verilmiş. Harekâta bizzat katılan Osmanlı ve Rus subaylarının hatıralarından alıntılar yapılarak eser sıkıcı tarih kitaplarından sıyrılıp roman tadında bir araştırma kitabına dönüşmüş. Genelkurmay arşiv belgeleri taranarak cephe içinde yapılan yazışmalara ağırlık verilmiş. Bu yazışmalarda çaresizliği, her şeye rağmen yaşatılmaya çalışılan umudu, imkânsızlıklar içinde yapılan mücadeleleri görmek mümkün.

“Bir Hüznün Tarihi Sarıkamış” kitabının danışmanlığını Sarıkamış Dayanışma Grubu Başkanı dünyaca ünlü kalp cerrahı Prof. Dr. Bingür SÖNMEZ yapmış. SÖNMEZ kitap için “Bu kitap inanılmaz bir arşiv taraması yapılarak 1912 yılında Balkan Savaşı ile başlayan Osmanlı’nın çöküşünün ardından 1. Dünya Savaşı’na nasıl girdiğimizi ve bu çöküşün Sarıkamış’ta nasıl tamamlandığını ortaya koymaktadır. Sayın Taşyürek bu son Haçlı seferini bize gün gün izlettirmiştir. Sarıkamış’ta harp tarihinde örneği görülmemiş bir emre itaat yaşanmıştır.” diyor. Bingür SÖNMEZ kitabın başına yazdığı takdim yazısında Rusların savaştan sonra esir aldıkları 7.000 civarında Osmanlı esirinin sayısını yeterli bulmayarak yerli halktan ihtiyar, kadın ve çocukları da esir alarak Sibirya’ya sürgüne gönderdiklerini belirtiyor. Kendi aile büyüklerinden şehit olanların isimlerini veriyor ki bunlar içinde Sibirya’ya sürgüne gönderilen babasının babası olan Kara Hasan Dede de bulunuyor.

Sönmez “Sarıkamış ile ilgili faaliyetler düzenlemeye başladıktan sonra ‘Dr. Bingür’ün başka işi yok mu?’ diyenler oldu. Bir de verilen 90.000 şehit sayısının o kadar olmadığı söylediler. Kimileri 20.000 kimileri 68.000 gibi rakamlar verdiler. Ama halkımızın belleğinde yer edinen ağıtlarımızda; ‘kırılan 90.000’ fidandan bahsedildiğini hiç görmediler. Biz hiçbir zaman şehit sayısı üzerinde durmayacağız. 90.000 şehit Sarıkamış için artık bir sembol olmuştur. Ülke olarak değil 90.000, 9.000, 900, 90 hatta 9 şehidimize bile sahip çıkmak hepimizin borcudur.” diyor.

Sarıkamış Harekâtı’na dair çok sayıda fotoğrafın bulunduğu kitapta yer alan bazı fotoğraflar Bingür Sönmez tarafından Rus arşivleri taranarak bulunmuş. Pek çoğu ülkemizde ilk defa yayınlanan fotoğraflar bulunuyor. Eser bu yönüyle de Türkiye’de Kafkas Cephesi ile ilgili yazılan en kapsamlı kitap olmuş oluyor.
Tarihe sığmayan kahramanlarımızın ders kitaplarımızın bir paragrafına sığdığı düşünülecek olursa; - 25 derece soğuk, bir buçuk metre kar, olabildiğine engebeli bir arazide dağlara yazılan bu destanın bilinmesi için bu kitabın herkes tarafından okunmasında büyük fayda olacağı muhakkak.