Bir gecede neler değişecek?

Yeni Sosyal Güvenlik Reformu ile bir gecede çok şey değişecek. Bunlardan ikisi, yeni sigortalı olacakları ilgilendiriyor...

Örneğin 30 Nisan 2008 Çarşamba gecesi yatağa girenler, sabah uyandıklarında, kendilerini veya yakınlarını ilgilendiren, bir önemli olayla karşılaşacaklar.

EMEKLİ AYLIĞI  YÜZDE 20 FARK EDECEK

1) 30 Nisan 2008 Çarşamba Günü Sigortalı Olanlar:

Yıllar sonra emekli olurken, yüzde 20 fazla emekli aylığı alacaklar.

Örneğin; 25 yıl prim ödemesi halinde, yüzde 60 oranında emekli aylığı bağlanacak.

2) 1 Mayıs 2008’de Sigortalı Olanlar:

Örneğin 25 yıl prim ödemişlerse, yüzde 50 oranında emekli aylığı bağlanacak.

Burada, yüzde 50 yerine yüzde 60 oranı üzerinden aylık bağlanması, 50’ye göre, yüzde 20 fazla aylık bağlanacağı anlamına geliyor.

EMEKLİ AYLIĞI KESİLECEK

30 Eylül 2008 gecesi yatağa girenler, sabah uyandıklarında kendilerini veya yakınlarını ilgilendiren bir başka önemli olayla karşılaşacaklar.

1) 30 Eylül 2008 Günü Sigortalı Olanlar:

Yıllar sonra emekli olduklarında, başka bir işte çalıştıkları zaman, emekli aylıkları kesilmeyecek. Emekli aylıklarının yüzde 15’i oranında "Sosyal Güvenlik Destek Primi" ödeyecek.

2) 1 Ekim 2008’de Sigortalı Olanlar:

Yıllar sonra emekli olduklarında, tekrar herhangi bir işte çalışırlarsa (milletvekilleri hariç), emekli aylıkları kesilecek.

Milletvekillerinin emekli aylığı, Anayasa’da bu konuda yer alan "özel bir hüküm" nedeniyle kesilemiyor (Bkz. Anayasa Md. 86/2).

Askerlik borçlanması için acele edin

YENİ yasa, askerlik borçlanması nedeniyle yapılacak ödemeyi artırıyor. Yeni yasa yürürlüğe girince, askerlik borçlanması; günlük asgari ücret ile günlük asgari ücretin 6,5 katı arasında olmak üzere, sigortalının kendisinin belirleyeceği günlük kazancın yüzde 32’sinin, borçlanılacak gün sayısı ile çarpılması suretiyle hesaplanacak.

Yeni yasa yürürlüğe girmeden askerlik borçlanması yapılması halinde, mevcut asgari ücretin günlük brüt tutarının (20.28 YTL’nin) yüzde 20’si esas alınıp, borçlanma gün sayısı ile çarpılmak suretiyle, ödenecek tutar hesaplanıyor.

Buna göre; 540 gün borçlanacak birisi;

- Yasa yürürlüğe girmeden önce, 2 bin 190 YTL

- Yasa yürürlüğe girince 3 bin 504 YTL ödeyecek.

Bordrodaki ücret emeklilikte önemli

Yeni sistemde, emekli aylığı; üzerinden prim ödenen kazanç tutarı ne kadar yüksek ise, o kadar yüksek olacak. Yeni sistem yüksek emekli aylığı için; uzun süre prim ödemeyi ve yüksek kazanç bildirmeyi teşvik ediyor.

Bu aşamada, özellikle işçi statüsünde çalışanların, yeni dönemde kendilerine yapılan tüm ödemelerin ücret bordrosunda gösterilip gösterilmediğini kontrol etmelerinde yarar var.

Yeni düzenlemenin, asgari ücret üzerinden bildirimde bulunup, daha yüksek ücret ödenmesini, bir ölçüde engellemesi bekleniyor.

ÜCRETLER BANKAYA

Yeni yasanın yürürlüğe girmesi ile birlikte, işçilere yapılan tüm ödemelerin, banka hesaplarına yatırılması zorunluluğu getirmeye Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Maliye Bakanlığı ve Hazine Müsteşarlığı’ndan sorumlu Devlet Bakanlığı müştereken yetkili olacak.

Bu düzenleme ile işverenlerin düşük ücret bildirimi ve kayıtdışı istihdamın önlenmesi amaçlanıyor. Ancak yasa dışında önlem alınmazsa sözgelimi etkin bir denetim yapılmazsa, kayıtdışı ödemelerin yine nakit olarak yapılmasının, kısa dönemde önlenmesi çok zor olacak.

GERÇEK DIŞI BORDROYA 3 YILA KADAR HAPİS

İşverenlerin, işçilere yaptıkları ücret ödemesini, bordroda gerçek tutarın altında göstermeleri "muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenlenmesi" olarak kabul edilecek. Bu durumda;

1- Gerçek ücret ile bildirilen ücret arasındaki farkın; gelir vergisi, damga vergisi ve sigorta primi işverenden, cezası ile birlikte istenecek.

2- İşveren hakkında, "1 yıldan 3 yıla kadar hapis" cezası uygulanacak (Bkz. VUK Md. 359).

Kız çocuklarına sağlık hizmeti 18’inde kesiliyor

YASAYA göre evlenmemiş ve çalışmayan kız çocukları 18 yaşından sonra prim ödemek zorundalar. Kızlar okula gitmiyorsa herhangi bir işleri de yoksa sağlık yardımından yararlanabilmek için 18 yaşından itibaren prim ödemek zorunda olacaklar.

Mevcut sistemde kız çocukları, evlenmediği ya da sigortalı olarak bir işte çalışmadığı sürece, anne-babası üzerinden, "yaşam boyu" sağlık hizmetinden yararlanabiliyordu.

Yeni sistemde; ilköğretimden sonra 18 yaşına, lisede 20, üniversiteye giderse 25 yaşına kadar anne-babası üzerinden, sağlık hizmetlerinden yararlanabilecek.

Kızlar bu yaştan sonra, "sağlık primi" ödemek suretiyle sağlık hizmetlerinden yararlanabilecek.

Maaş almak için boşanana ceza

YILLARDIR sürdürülen ilginç bir uygulama var. Daha önce Hürriyet’te de yazdığımız gibi, evli karı-koca var. Kadın, kocasından muvazaalı (danışıklı) şekilde boşanıp, ölen babasından emekli aylığı alıyor. Ancak kocası ile birlikte yaşamaya da devam ediyor.

Yaşam koşullarının ağırlaşması ve ikinci bir gelire ihtiyaç, çok kişiyi bu yola zorluyor.

Bu durumda olan onbinlerce, hatta yüzbinlerce kadın var.

Yeni yasa ile ölüm geliri ve aylık bağlanması için eşinden danışıklı olarak boşanma olayı önleniyor. Buna göre, eşinden boşandığı halde boşandığı eşi ile birlikte yaşadığı belirlenen eş ve çocukların, bağlanmış olan gelir ve aylıkları kesilecek. Ayrıca, geriye doğru on yıllık sürede ödenmiş olan tüm paralar, kanuni faiziyle geri alınacak.