Bilinçsiz aydınlatmanın faturası ağır

TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi personeli tarafından hazırlanan verilere göre, ışık kirliliğinin kaynakları arasında; yol, cadde ve sokak, park, bahçe, spor alanları, turistik tesisler, binaların dış cepheleri ve reklam panolarının aydınlatmaları, güvenlik amacıyla aydınlatma ve evlerden, binalardan taşan ışıklar yer alıyor. Kullanılan armatür ve lambaların yanlış seçimi ve yanlış yönlendirilmesi, bu aydınlatmalarda ışık tecavüzü, göz kamaşması, uzayda kaybolan dikine ışık ve aşırı miktarda ışık oluşmasına neden oluyor. ''Uluslararası Karanlık Gökyüzü Birliği''nin yaptığı bir araştırmaya göre, bu şekildeki dış aydınlatmalarda ışığın yüzde 30 kadarı boşa gidiyor. Bu yanlış uygulamaların maliyetinin, ABD'de yılda 2 milyar dolar olduğu hesaplanmış. Türkiye için yapılan değerlendirmeler ise en az yüzde 30 enerji kaybı olduğu yönünde. Bu veriler ışığında, ışık kirliliğine karşı önlem almak, yaklaşık bir elektrik santralı kurmak anlamına geliyor. Yerleşim yerlerinin gelişigüzel aydınlatılması, hem profesyonel gökbilimcileri, hem de halkı ve gökyüzünü özel araçlarla izlemeyi seven amatör astronomları etkiliyor. Gözlemevleri, şehirlerden kilometrelerce uzakta olsalar bile bu sorunla karşı karşıya kalıyorlar. DOĞAL HAYATA ETKİSİ Doğal hayatı da etkileyen ışık kirliliği, gece seyahat eden göçmen kuşların yüksek yapılardan yayılan ışıklar nedeniyle yönlerini şaşırarak binalara çarpıp ölmelerine, denize ulaşmak için denizle kara arasındaki aydınlık farkını kullanan yavru deniz kaplumbağalarının da yapay ışıklandırmalarla karaya yönelerek hayatlarını kaybetmelerine yol açıyor. Doğru aydınlatma için ilke olarak izlenecek en basit yol, ışığın göğe yönelmesini kesmek ve aydınlatılacak yere yöneltmek. Birim enerji başına daha çok ışık veren kaynakları kullanmak, zamanlayıcılarla gereksiz aydınlatmaları gece yarısından sonra kapatmak diğer önemli hususları oluşturuyor. Işık kirliliğinin önlenmesi konusunda herkese görev düşüyor. Bunun için doğru aydınlatma konusunda bilgi sahibi olmak, uygulamalarda doğru aydınlatma kurallarına uymak ve çevredeki yanlış uygulamaları ilgililere duyurmak gerekiyor.