Beyaz Saray'daki zirveden ne çıktı?

-Beyaz Saray'da dün gerçekleşen Türkiye-ABD zirvesinden bugüne, Suriye konusunda görüş ayrılıkları ve 'stratejik ortaklık-stratejik ilişki tartışması' yansıdı. Ankara ise görüşmeden tam olarak ne çıktığını anlamaya çalışıyor.

Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ile ABD Başkanı George Bush arasında yaklaşık bir saat süren görüşme şu şekilde özetlenebilir:

- Türkiye-ABD ilişkilerinin stratejik önemi vurgulandı
- PKK ile mücadelede işbirliği yapılacağı belirtildi
- Geniş Ortadoğu Projesi'nde ortak çalışma yapılacağı açıklandı. Türkiye, - KKTC ile Washington arasında doğrudan uçuşlar için ABD'den inceleme sözü aldı

Suriye pürüz konusu

İki lider arasındaki en önemli görüş ayrılığı ise Suriye konusunda ortaya çıktı. Peki zirvede olup bitenler nasıl yorumlandı? Türkiye istediğini alabildi mi? CNN TÜRK Washington Muhabiri Yasemin Çongar, Başbakan Erdoğan ile ABD Başkanı Bush'un görüşmesinin iki ülke arasındaki işbirliğini ifade etmek için büyük bir fırsat olduğunu söyledi.

Çongar: "Beklentiler var"

ABD'lilerin belli beklentileri olduğunu vurgulayan Çongar, "ABD, 'geniş Ortadoğu Girişimi' altında Ortadoğu'dan Hazar havzasına Kafkasya'ya kadar demokrasinin gelmesi, sosyal reformların hızlanması gibi bir misyon üstlendi. ABD, Türkiye'nin bu projeye katkı yapmasını istiyor" diye

Çongar, zirvenin 'kilit' konusu Suriye için Erdoğan'ın destek sözü verdiğini hatırlatarak "ancak ABD, Türkiye'nin destek verip vermeyeceğinden emin değil. Başbakan Erdoğan, Şam'la diyalog içinde olduğunu belirtiliyor. Ancak ABD'li diplomatlar "eğer Türkiye geniş Ortadoğu projesini Şam'la diyalog ile özdeşleştiriyorsa tam olarak bu projeyi anlamamış demektir' yorumunda bulunuyor" dedi.

İdiz: "Ankara beklemede"

Gezinin yankıları Ankara kulislerinde de sürüyor. CNN TÜRK Diplomasi Editörü Semih İdiz "Ankara, herşeyden önce geziden 'tam olarak ne çıktı' onu anlamaya çalışıyor" dedi.

Başbakan Erdoğan'ın net gündem maddeleriyle ABD'ye gittiğini hatırlatan İdiz, "elbette ki en önemli konular Kıbrıs ve PKK idi. Başbakan, bunları ön planda tutmak suretiyle kendi tuzağına düşmüş oldu. ABD'de yayımlanan Herald Tribune gazetesi bugünkü sayısında 'PKK ve Kürt sorunu konusunda Türkiye ABD'den istediğini alamadı' yorumunu yaptı" diye konuştu.

Stratejik ortaklık mı stratejik ilişki mi?

İki liderin görüşmesinde Türkiye ile ABD ilişkilerinin 'stratejik önemi'
konusunda kullandığı ifadeler de kulislerde en çok tartışılan konu oldu. 'Ortada stratejik bir görünüm yok' diyen CNN TÜRK Diplomasi Editörü İdiz, "her iki lider de 'stratejik' kelimesini bu kadar çok tekrarladıklarına göre ortada bir sorun var demektir. Stratejik ilişki var ise görüşmenin yapılması ve diyalog kanallarının sürdüğünün gösterilmesi yetmiyor" diye konuştu.

İki kavram arasında çok büyük bir ayrım olmadığını vurgulayan da İdiz, "(stratejik) kavramı için ABD ile İngiltere arasındaki ilişkiyi örnek gösterebiliriiz. İngiltere Başbakanı Tony Blair kamuoyuna rağmen ABD'nin dümen suyuna girebiliyor. ABD de İngiltere'yi kilit noktalarda destekleyebiliyor" dedi.

Haber Koordinatörü Çiğdem Anad ise Ajans programında
bazı diplomatların yaptığı yorumu hatırlattı. Diplomatlara göre ABD'nin stratejik ortağı İngiltere ve İsrail'dir. Diğerleri ise stratejik ilişkidir.

Akyol: "ABD güçlenecek"

Türkiye-ABD ilişkilerinin gergin veya sıcak görünmesi ekonomiden diplomasiye kadar geniş bir alanda etkili olduğunu belirten Gazeteci Yazar Taha Akyol da "Türkiye'nin ABD ile ilişkilerinin stratejik öneme sahip olduğunu ABD Başkanı George Bush'un ifade etmesi Türkiye'yi AB'den Ortadoğu'ya, Kafkasya'dan Orta Asya'ya geniş bir bölgede etkili hale getirecektir. Türkiye'nin desteğine sahip olmak da özellikle Ortadoğu'da demokrasi ve piyasa ekonomisinin teşviği açısından ABD'nin elini güçlendirir" dedi.

Türkiye-ABD ilişkilerinin güçlü olmasının Türkiye'nin Kıbrıs konusunda da insiyatifini arttırdığına da dikkat çeken Akyol, "Başbakan Erdoğan'ın ziyareti genel ilişkiler çercevesinde iki taraf için de olumlu olmuştur" diye konuştu.

Eralp: "Bekleyip göreceğiz"

CNN TÜRK Diplomasi Danışmanı Yarım Eralp da "Türkiye'nin ziyaretten bekleneni alıp almadığını önümüzdeki haftalarda veya aylarda göreceğiz. Hükümetimiz ABD'nin istekleri doğrultusunda ne gibi adımlar atılacağını tayin edecektir. ABD, Türkiye'nin ABD'nin sağlam bir müttefiki olmasını ve bundan mahcubiyet duymamasını istemektedir" dedi.

Erdoğan-Bush görüşmesi

Türkiye ve ABD heyetlerinin de katıldığı Bush-Erdoğan görüşmesi yaklaşık bir saat sürdü. Görüşmenin ardından açıklama yapan her iki lider, "stratejik işbirliği devam edecek" dedi.

Başbakan, PKK konusunda ABD Başkanı Bush'un Türkiye'nin endişelerini paylaştığını belirtti. PKK ile mücadelede ABD ve Irak güçleriyle işbirliğinin devam edeceğini belirten Erdoğan, işbirliğinin kapsamı konusunda ise "neyi gerektiriyorsa, o yapılır" dedi.

ABD Başkanı'na KKTC'ye uygulanan izolasyonların kaldırılması taleplerini ilettiğini de ifade eden Erdoğan, Bush'un Washington-Ercan arasında doğrudan uçuşlar için Dışişleri Bakanı Condoleezza Rice'a talimat verdiğini belirtti.

Erdoğan, Bush yönetimine Geniş Ortadoğu Projesi konusunda tam destek verdi. Proje, Ortadoğu ülkelerinde demokratik reformlar yapılmasını öngörüyor. Bush, Türkiye'nin demokrasisini örnek gösterdi. Uzmanlara göre iki lider Geniş Ortadoğu Projesi'nin, Türk-ABD ilişkileri üzerindeki bulutların dağıtılması, ilişkinin yeni bir raya oturtulması için bir fırsat olarak görüyor.

Zirvede AB ile ilişkiler de konuşuldu. Bush, Türkiye'ye üyelik konusundaki desteğini yineledi.

Afganistan da görüşmede ele alınan konulardan biriydi. Bush, Erdoğan'a 'Türkiye'nin Afganistan'daki liderlik rolü' için teşekkür etti.

Türkiye'deki gayrimüslim azınlıkların durumu ele alınırken Erdoğan, Vakıflar Kanunu'nu TBMM'ye sevk ettiklerini iletti ve bu alanda iyileşmelerin süreceği mesajını verdi. Bazı kaynaklara göre Bush, Heybeliada Ruhban Okulu'nun açılmasını istedi.

ABD'nin rahatsız olduğu konular

Zirvede görüş ayrılıklarının çıktığı konu Suriye oldu. Kulislerden sızan bilgilere göre, Erdoğan Türkiye'nin Suriye ile diyaloğunu "reformu teşvik amaçlı ve sonuç alıcı" diye nitelendirdi ve Suriye lideri Beşar Esad'ın olumlu adımlar attığını belirtti.

Ancak Bush, 'ABD ve uluslararası topluluğun bu konuda Türkiye gibi düşünmediğini" belirterek ikna olmadığını gösterdi. İddiaya göre Erdoğan, Suriye lideri Esad'ın konuşarak reforma ikna edilebileceğini, hatta Şam'ın Lübnan'dan çekilmesinde, kendisinin ve Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer'in ziyaretlerinin etkili olduğunu söyledi. Bu açıklama, ABD tarafınca 'hayret verici' bulundu.

Pürüz yaratan bir diğer konu da Türkiye'de yükselişe geçtiği öne sürülen ABD karşıtılığıydı. Bush, Erdoğan'dan Türkiye-ABD ilişkilerinin önemini Türkiye'de anlatmasını istedi. Erdoğan ise ABD karşıtlığının kaynağının radikal sağ ve sol marjinal gruplar olduğunu söyledi. Erdoğan'ın özel önlemler alınmasının gerekmediğini vurguladığı da belirtildi. Bu açıklamanın Bush yönetimini rahatsız ettiği öne sürüldü.

Haber: Çiğdem İşler
Kaynak: