Belediye kanunu yürürlüğe girdi

Nüfusu 5 bin ve üzerinde olan yerleşim birimlerinde belediyelerin kurulması, nüfusu 2 binin altına düşen belediyelerin köye dönüştürülmesini öngören kanun, Resmi Gazete'nin bugünkü sayısında yayımlanarak yürürlüğe girdi. 5393 sayılı ''Belediye Kanunu'', belediyenin kuruluşunu, organlarını, yönetimini, görev, yetki ve sorumlulukları ile çalışma usul ve esaslarını düzenliyor. Yasaya göre, nüfusu 5 bin ve üzerinde olan yerleşim birimlerinde belediye kurulabilecek. İl ve ilçe merkezlerinde belediye kurulması zorunlu olacak. İçme ve kullanma suyu havzaları ile sit ve diğer koruma alanlarında ve meskun sahası, kurulu bir belediyenin sınırlarına 5 kilometreden daha yakın olan yerleşim yerlerinde belediye kurulamayacak. Belediye sınırları, belediye meclisinin kararıve kaymakamın görüşü üzerine valinin onayı ile kesinleşecek. Kesinleşen sınırlar, zorunlu olmadıkça 5 yıl süre ile değiştirilemeyecek. Sınır uyuşmazlıklarında İl İdaresi Kanunu hükümleri uygulanacak. Belde, köy veya bunların bazı kısımlarının bir başka beldeye katılabilmesi için bu yerlerin meskun sahalarının, iltihak olunacak beldenin meskun sahasına uzaklığı 5 bin metreden daha fazla olamayacak. Bir belde veya köyün veya bunların bazı kısımlarının meskun sahasının, komşu bir beldenin meskun sahası ile birleşmesi veya bu sahalar arasındaki mesafenin 5 bin metrenin altına düşmesi ve buralarda oturan seçmenlerin yarısından bir fazlasının komşu beldeye katılmak için başvurması halinde katılmak isteyen vatandaşların oyuna başvurulacak. Katılınmak istenen belediye meclisinin uygun görmesi halinde katılım gerçekleşecek. Büyükşehirlerde birleşme veya katılma işlemleri iltihak olunacak ilçe ve ilk kademe belediye meclislerinin görüşü üzerine büyükşehir belediye meclisince karara bağlanacak. Büyükşehir belediyesi bulunan yerlerde ayrılma yoluyla yeni belde kurulabilecek. Ancak, yeni beldenin kurulabilmesi için belde nüfusunun 100 binden aşağı düşmemesi ve yeni kurulacak beldenin nüfusunun da 50 binden az olmaması koşulları aranacak. ''Hemşehri Hukuku'' uygulaması getiren yasaya göre, herkes ikamet ettiği beldenin hemşehrisi sayılacak. Hemşehrilerin, belediye karar ve hizmetlerine katılma, belediye faaliyetleri hakkında bilgilenme ve belediye idaresinin yardımlarından yararlanma hakları olacak. -BELEDİYENİN GÖREVLERİ- Belediye, mahalli müşterek nitelikte olmak şartıyla imar, su ve kanalizasyon, ulaşım gibi kentsel altyapı, çevre ve çevre sağlığı, temizlik ve katı atık; zabıta, itfaiye, acil yardım, kurtarma ve ambulans; şehir içi trafik; defin ve mezarlıklar; ağaçlandırma, park ve yeşil alanlar, konut; kültür ve sanat, turizm ve tanıtım, gençlik ve spor; sosyal hizmet ve yardım, nikah, meslek ve beceri kazandırma; ekonomi ve ticaretin geliştirilmesi hizmetlerini yapacak. Belediye, okul öncesi eğitim kurumları açabilecek; devlete ait her derecedeki okul binalarının inşaatı ile yapılmış binaların bakım ve onarımını yapabilecek, her türlü araç, gereç ve malzeme ihtiyaçlarını karşılayabilecek; sağlıkla ilgili her türlü tesisi açabilecek ve işletebilecek; kültür ve tabiat varlıkları ile tarihi dokunun ve kent tarihi bakımından önem taşıyan mekanların ve işlevlerinin korunmasını sağlayabilecek, bu amaçla bakım ve onarım yapabilecek. Korunması mümkün olmayanları aslına uygun olarak yeniden inşa edebilecek. Belediye, gerektiğinde öğrencilere, amatör spor kulüplerine malzeme verecek ve gerekli desteği sağlayacak. Her türlü amatör spor karşılaşmaları belediye tarafından düzenlenebilecek ve belediye meclisi kararıyla başarılı sporculara ödül verebilecek. Ayrıca belediye, kanunlarla başka bir kamu kurum ve kuruluşuna verilmeyen mahalli müşterek nitelikteki diğer görev ve hizmetleri de yapacak veya yaptıracak. Belediye, gayrisıhhi işyerlerini, eğlence yerlerini, halk sağlığına ve çevreye etkisi olan işyerlerini kentin belirli yerlerinde toplayabilecek. -BELEDİYELERİN YETKİ VE İMTİYAZLARI- Belediye, belde sakinlerinin mahalli müşterek nitelikteki ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla her türlü faaliyet ve girişimde bulunacak. Belediye, kanunların verdiği yetki çerçevesinde yönetmelik çıkaracak, emir verecek, yasak koyacak ve uygulayacak. Kanunlarda belirtilen cezalar ile gerçek ve tüzel kişilerin faaliyetleri ile ilgili izin veya ruhsatı verecek. Özel kanunları gereğince belediyeye ait vergi, resim ve harçların tarh, tahakkuk ve tahsilini yapacak. Müktesep haklar saklı kalmak üzere belediye sınırları içinde; içme, kullanma ve endüstri suyu temin edecek; kullanılmış sular ile yağmur sularının uzaklaştırılmasını sağlayacak; bunlar için gerekli tesisleri kuracak, kurduracak, işletecek ve işlettirecek. Belediye, sınırları içinde toplu taşıma yapacak; bu amaçla otobüs, deniz ve su ulaşım araçları, tünel, raylı sistem dahil her türlü toplu taşıma sistemlerini kuracak, kurduracak, işletecek ve işlettirecek. Katı atıkların toplanması, taşınması, ayrıştırılması, geri kazanımı, ortadan kaldırılması ve depolanması ile ilgili bütün hizmetleri yapacak ve yaptıracak. Mahalli müşterek nitelikteki hizmetlerin yerine getirilmesi amacıyla, belediye sınırları ve mücavir alanlar içerisinde taşınır ve taşınmaz malları alacak, satacak, kiralayacak veya kiraya verecek, takas edecek, bunlar üzerinde sınırlı ayni hak tesis edecek. Borç alacak, bağış kabul edecek. Toptancı ve perakendeci halleri, otobüs terminali, fuar alanı, mezbaha ve yat limanları kuracak, işletecek, işlettirecek; gerçek ve tüzel kişilerin belediye sınırları içinde hal açmasına izin verecek. Vergi, resim ve harçlar dışında kalan uyuşmazlıkların anlaşmayla tasfiyesine karar verebilecek. -KORUMA EVİ- Birinci sınıf gayri sıhhi müesseseler ile umuma açık istirahat ve eğlence yerleri, belediye tarafından ruhsatlandıracak. Belediye, toplu taşımaya ilişkin hizmetlere ait hakkını kiralayabileceği gibi imtiyaz oluşturmayacak şekilde ruhsat vermek suretiyle de kullanabilecek. Belediye, belde sakinlerinin belediye hizmetleriyle ilgili görüş ve düşüncelerini tespit etmek amacıyla kamuoyu yoklaması ve araştırması yapabilecek. Beldede ekonominin geliştirilmesi ve kayıt altına alınması için izinsiz satış yapan seyyar satıcılar, belediye tarafından faaliyetten men edilecek. Büyükşehir belediyeleri ile nüfusu 50 bini geçen belediyeler, kadınlar ve çocuklar için koruma evi açacak. Kara, deniz ve su üzerinde işletilen her türlü servis ve toplum taşıma araçları ile taksi sayıları, bilet ücret ve tarifeleri, zaman ve güzergahları, durak yerleri ile karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde araç park yerleri belediye tarafından belirlenecek, işletilecek işlettirilecek veya kiraya verilecek. Belediye, kanunların kendisine verdiği trafik düzenlemesinin gerektirdiği bütün işleri de yürütecek. Belediyenin proje karşılığı borçlanma yoluyla elde edilen gelirleri, şartlı bağışlar ile kamu hizmetlerinde fiilen kullanılan malları haczedilemeyecek. Belediyenin kamu hizmetine ayrılan veya kamunun yararlanmasına açık, gelir getirmeyen taşınmaz malları ile bunların inşa ve kullanımları her türlü vergi, resim, harç ve katkı paylarından muaf tutulacak. -BELEDİYENİN ORGANLARI- Belediyenin karar organı, seçilmiş üyelerden oluşan belediye meclisi olacak. Belediye başkanının hukuka aykırı olduğu gerekçesiyle iade ettiği kararlar salt çoğunlukla yeniden kabul edilirse kesinleşecek. Başkan, bu kararlar aleyhine idari yargıya dava açabilecek. Meclis kararları mahallin en büyük mülki idare amirine gönderilmedikçe yürürlüğe giremeyecek. Mülki idare amirleri de hukuk aykırı gördüğü meclis kararları aleyhine idari yargıya başvurabilecek. Belediye başkanı ve meclis üyeleri, münhasıran kendileri, ikinci derece dahil kan ve kayın hısımları ve evlatlıkları ile ilgili işlerin görüşüldüğü meclis toplantısına katılamayacak. Belediye başkanı, görevi süresince ve görevinin sona ermesinden itibaren 2 yıl süreyle meclis üyeleri de görevleri süresince ve görevlerinin sona ermesinden itibaren bir yıl süreyle belediye ve bağlı kuruluşlarına karşı doğrudan doğruya veya dolaylı olarak taahhüde giremeyecek, komisyonculuk ve temsilcilik yapamayacak. -KULÜP BAŞKANLIĞI- Belediye başkanları, görevlerinde kaldıkları sürece siyasi partilerin ve profesyonel spor kulüplerinin yönetim organlarında görev alamayacak. Belediye başkanlığı, ölüm ve istifa hallerinde kendiliğinden sona erecek. Belediye başkanının, mazeretsiz ve kesintisiz olarak 20 günden fazla görevini terk etmesi ve bu durumun mahalli mülki idare amiri tarafından belirlenmesi, seçilme yeterliliğini kaybetmesi, görevini sürdürmesine engel bir hastalık veya sakatlık durumunun yetkili sağlık kuruluşu raporuyla belgelenmesi, meclis feshine neden olan eylem ve işlemlere katılması hallerinden birinin meydana gelmesi durumunda, İçişleri Bakanlığı'nın başvurusu üzerine Danıştay kararıyla başkanlık sıfatı sona erebilecek. -BELEDİYE BAŞKANLIĞININ BOŞALMASI- Belediye başkanlığının herhangi bir nedenle boşalması halinde vali, belediye meclisinin 10 gün içinde toplanmasını sağlayacak. Meclis, belediye başkanlığının boşalması veya seçim dönemini aşacak şekilde kamu hizmetinden yasaklanma cezasının verilmesi durumunda bir başkan seçecek. Başkanın görevden uzaklaştırılması, tutuklanması veya seçim dönemini aşmayacak şekilde kamu hizmetinden yasaklanması durumunda ise bir başkanvekili seçecek. Belediye başkanı veya başkanvekili, belediye meclisi üyeleri arasından gizli oyla belirlenecek. Yeni seçilen başkanın görev süresi,yerine seçildiği belediye başkanının görev süresiyle sınırlı olacak. Başkanvekili ise yeni başkan seçilinceye veya görevden uzaklaştırılmış ya da tutuklanmış başkan göreve dönünceye kadar görev yapacak. Belediye başkanı veya başkanvekili seçiminin 15 gün içinde tamamlanmaması halinde, belediye meclisinin feshine ilişkin hükümler uygulanacak. Belediye başkanının görevlendirilmesine ilişkin hüküm uyarınca da belediye başkanlığının herhangi bir nedenle boşalması ve yeni belediye başkanı veya başkanvekili seçiminin yapılamaması durumunda, seçim yapılıncaya kadar büyükşehir ve il belediyelerinde İçişleri Bakanı, diğer belediyelerde vali tarafından görevlendirme yapılacak. Belediyeler, beldenin nüfusu, fiziki ve coğrafi yapısı, ekonomik, sosyal ve kültürel özellikleri ile gelişme potansiyeli dikkate alınarak, norm kadro ilke ve standartlarına uygun olarak gerektiğinde sağlık, itfaiye, imar, insan kaynakları, hukuk işleri ve ihtiyaca göre diğer birimler oluşturabilecek. Norm kadro ilke ve standartları İçişleri Bakanlığı ve Devlet Personel Başkanlığı tarafından ortaklaşa belirlenecek. Belediye ve bağlı kuruluşlarında norm kadroya uygun olarak sözleşmeli statüsünde uzman ve teknik personel çalıştırabilecek. -BELEDİYE ZABITASI- Belediye zabıtasının görev ve yetkilerini de düzenleyen yasaya göre, zabıta, belediye meclisi tarafından alınan ve belediye zabıtası tarafından yerine getirilmesi gereken emir ve yasaklarla bunlara uymayanlar hakkında, mevzuatta öngörülen ceza ve diğer yaptırımları uygulayacak. Görevini yaparken zabıtaya karşı gelenler, devlet kolluk güçlerine karşı gelenler gibi cezalandırılacak. Büyükşehir belediyesi ve mücavir alan sınırları içerisindeki emlak vergileri ilçe ilk kademe belediyelerince toplanacak. Toplanan vergilerden il özel idaresi ve büyükşehir belediyesine pay verilmeyecek. -GELECEK YILLARA YAYGIN HİZMET YÜKLENMELERİ- Belediyede, belediye meclisinin, bağlı kuruluşlarda yetkili organın kararı ile park, bahçe, sera, refüj, kaldırım ve havuz bakımı ve tamiri; araç kiralama, kontrollük, temizlik, güvenlik ve yemek hizmetleri; makine-teçhizat bakım ve onarım işleri; bilgisayar sistem ve santralleri ile elektronik bilgi erişim hizmetleri; sağlıkla ilgili destek hizmetleri; fuar, panayır ve sergi hizmetleri; baraj, arıtma ve katı atık tesislerine ilişkin hizmetler; kanal bakım ve temizleme, altyapı ve asfalt yapım ve onarımı, trafik sinyalizasyon ve aydınlatma bakımı, sayaç okuma ve sayaç söküp-takma işleri ile ilgili hizmetler; toplu taşım hizmetleri; sosyal tesislerin işletilmesi ile ilgili işleri, süresi ilk yerel seçimleri izleyen altıncı ayın sonunu geçmemek üzere ihale yoluyla üçüncü şahıslara gördürülebilecek. Belediye, kendisine verilen görev ve hizmet alanlarında, ilgili mevzuatta belirtilen usullere göre şirket kurabilecek, özel gelir ve gideri bulunan hizmetlerini İçişleri Bakanlığı'nın izniyle bütçe içinde işletme kurarak yapabilecek. Belediyeler, görev ve hizmetlerinin gerektirdiği giderleri karşılamak amacıyla belli esaslara göre borçlanma yapabilecek ve tahvil ihraç edebilecek. Arsa ve konut üretimiyle de yetkilendirilen belediyenin ve bağlı kuruluşları ile sermayesinin yüzde 50'sinden fazlası belediye ait şirketlerin 31 Aralık 2004 tarihi itibariyle kamu kurum ve kuruluşlarından alacakları ve bunlara olan borçları, 31 Aralık 2005 tarihine kadar takas ve mahsup edilecek. Bunu sağlamak için uzlaşma komisyonları oluşturulacak. Belediyeler, kentin gelişimine uygun olarak eskiyen kent kısımlarını yenilemek, konut ve sanayi alanları oluşturmak, kentin dokusunu korumak, depreme karşı tedbir almak amacıyla kentsel dönüşüm ve gelişim projeleri uygulayacak. Belediye, belediye meclisinin kararına bağlı olarak görev alanıyla ilgili konularda faaliyet gösteren uluslararası kuruluş ve organizasyonlara kurucu üye veya üye olabilecek ve bu organizasyonlarla görev alanlarıyla ilgili olarak İçişleri Bakanlığı'nın izniyle projeler geliştirebilecek. Belediye hizmetlerine katkıda bulunma, saydamlık, hesap sorma ve hesap verme, yerel yönetimlere katılma ilkelerini hayata geçirmek içinmeslek örgütleri ve sivil toplum kuruluşları ve muhtarların katılımıyla kent konseyi oluşturulacak. Belediye sınırları ve mücavir alanları içerisinde şehirlerarası otobüs terminali kurulması ve işletilmesi ile her türlü akaryakıt, sıvılaştırılmış petrol ve doğalgaz istasyonlarına belediye tarafından izin verilebilecek. Cadde, sokak, meydan, park, tesis ve benzerlerine ad verilmesi ve beldeyi tanıtıcı amblem, flama ve benzerlerinin tespitine ilişkin kararlar belediye meclisinin salt çoğunluğunun, bunların değiştirilmesine ilişkin kararlarda ise üçte iki çoğunluğunun oyuyla yapılabilecek. Norm kadro uygulamasına geçilinceye kadar Bakanlar Kurulu'nca ihdas edilmiş mevcut kadrolar, norm kadro uygulamasına geçilinceye kadar norm kadro kabul edilecek. Nüfusu 2 binin altına düşen belediyelerin tüzel kişiliklerinin kaldırılarak köye dönüştürme işlemi (bu yerlerin 31 Aralık 2006 tarihine kadar başka bir belediyeye katılmaları ya da başka belediyelerle birleşmeleri halinde) yapılmayacak. Tüzel kişiliklerin kaldırılmasında, birleşme sonrasında 2000 yılı genel nüfus sayımı sonucuna göre oluşan toplam nüfus esas alınacak.