Baykonur Uzay üssü 50 yaşında
Abone olSoğuk Savaş yıllarında Sovyet uzay araştırmalarının sembolü Baykonur Uzay Üssü 50'nci yaşgününü kutluyor. Baykonur dünyanın en önemli uzay üslerinden biri sayılıyor.
Rüzgarın kavurduğu Orta Asya bozkırlarında dev bir teknoloji
abidesi olarak yükseliyor Baykonur Uzay Üssü. Bu üs uzaya çıkan ilk
insan Yuri Gagarin’den başlayarak yüzlerce astronotu uzaya
gönderdi. Rusça’da kozmodrom olarak adlandırılan uzay üssü,
kuzeyden güneye 80 kilometre, doğudan batıya 130 kilometre
uzanıyor. Baykonur, bir düzineden fazla fırlatma rampası, 5 kontrol
kulesi, 9 kontrol merkezi ve 1.500 kilometre’lik bir füze deneme
alanına sahip. Baykonur Uzay Üssü’nde yapılan 50’nci yıl töreninde
konuşan Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, üssü “İkinci Dünya
Savaşı’nda yıkımla çıkmış bir devletin kahramanca yeniden inşasının
sembolü” olarak tanımladı. SPUTNİK VE YURİ GAGARİN Bozkırda geniş
bir alana yayılan Baykonur, ilk olarak 1950’lerde gizli Sovyet
balistik füze programında kullanılmıştı. 1960’larla beraber
Baykonur, Sovyetler’in ABD ile giriştiği uzay yolculukları savaşına
ev sahipliği yaptı. Uzaya ilk çıkan araç Sputnik, 1957’de ve uzaya
ilk çıkan insan Yuri Gagarin de 1961’de, Baykonur’dan
havalanmışlardı. Sovyet Hava Kuvvetleri pilotu Gagarin (solda), 12
Nisan 1961’de ‘Sovyet Vostok 1’ adlı roketle uzaya çıkmıştı.
Gagarin, uzayda saatte 27 bin km/saat hızla uçmuştu. Dünya
yörüngesinde, deniz seviyesinden 230 kilometre yükseklikte 1 saat
48 dakika kalan Gagarin’in bu başarısı, Sovyetler’in uzaydaki
‘Soğuk Savaş’ı kazandığının işaretiydi. Çünkü ABD’liler ancak 23
gün sonra uzaya çıkabilmiş ve Sovyetler’in gerisinde kalmıştı.
UZAYA İLK ÇIKAN KADIN TEREŞKOVA Uzay yarışında böylece Sovyetler,
ABD’nin önüne geçmişti. Uzaya çıkan ilk kadın Valentina Tereşkova
da 1963’te yine Baykonur’dan havalanmıştı. Baykonur Üssü’nden 1980
ve 1990’larda uzay istasyonu MIR’in desteklenmesinde yararlanıldı.
Üs son birkaç yıldır ise, Uluslararası Uzay İstasyonu’na gidecek
olan Soyuz’lara ev sahipliği yapıyor. Baykonur’da kazalar da olmadı
değil; 24 Ekim 1960’ta bir füzenin henüz fırlatma rampasında
infilak etmesi sonucu 165 mühendis yaşamını yitirmişti. Bu kaza,
Sovyetler Birliği’nin 1990’da dağılmasına kadar gizli tutuldu.
KİRASI YILLIK 115 MİLYON DOLAR Sovyetler’in dağılmasından sonra
Baykonur, Kazakistan topraklarında kaldı. Rusya, Baykonur’un
kullanımı için Kazakistan’a 2050 yılına kadar yıllık 115 milyon
dolar kira ödüyor. Sovyetler’in çökmesinden sonra uzay
araştırmalarına ödenek ayıramayan Rusya’nın, Baykonur’a gerekli
bakımı yapmaması nedeniyle üssün birçok bölümünün paslandığı
söyleniyor. KAZAK-RUS ORTAK ÜSSÜ BAYTEREK Baykonur Uzay Üssü’nün
50’nci yılı kutlamaları ayrıca yeni ve çevre dostu bir uzay üssünün
de açılışına vesile oldu. Rus-Kazak ortak yapımı Baiterek Üssü
çevre dostu yakıt kullanan Angara araçlarının fırlatılmasında
kullanılacak. Yapımı 2009’da bitecek olan Baiterek Üssü, 400 milyon
dolara mal olacak. Baiterek Üssü, Kazakistan’ın uzay araştırmaları
sahnesine Rusya ile ortak adım atmasına ön ayak olacak. Kaynak:
ASSOCIATED PRESS